Przetacznik kłosowy

Przetacznik kłosowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	przetacznik
Gatunek	przetacznik kłosowy
	Nazwa systematyczna
	Veronica spicata L.; Sp. Pl. 10 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przetacznik kłosowy (Veronica spicata L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)^[2], w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Zasięg jego występowania obejmuje niemal całą Europę oraz znaczną część terenów Azji o klimacie umiarkowanym^[4]. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, występuje pospolicie na całym niżu^[5], w górach jest rzadki^[6].

Taksonomia edytuj

Synonimy^[3]

Cardia spicata (L.) Dulac
Eustachya oppositifolia Raf.
Eustaxia oppositifolia Raf.
Hedystachys spicata (L.) Fourr.
Pseudolysimachion euxinum (Turrill) Holub
Pseudolysimachion spicatum (L.) Opiz
Pseudolysimachion spicatum subsp. hybridum Holub
Veronica euxina Turrill
Veronica hybrida L.

Podgatunki^[7]

Veronica spicata subsp. barrelieri (H.Schott ex Roem. & Schult.) Elenevsky
Veronica spicata subsp. crassifolia Hayek
Veronica spicata subsp. incana (L.) Walters – przetacznik kłosowy siwy
Veronica spicata subsp. orchidea (Crantz) Hayek – przetacznik kłosowy skręcony
Veronica spicata subsp. paczoskiana (Klokov) Kosachev

Morfologia edytuj

Łodyga: Zielona lub szarawozielona, wzniesiona, o wysokości 10-50 cm, dołem owłosiona gęstymi i krótkimi włoskami, górą bardzo gęsto omszona włoskami gruczołowymi^[6].
Liście: Krótkoogonkowe lub siedzące, w dolnej części łodygi jajowate lub eliptyczne, w górnej lancetowate. Brzegi płytko, lub bardzo słabo karbowane, wierzchołki całobrzegie. Nasada liści zwężona, wierzchołek tępy lub słabo zaostrzony. Wszystkie są niebłyszczące, gęsto owłosione krótkimi włoskami^[6].
Kwiaty: Skupione w grono na szczycie łodygi, zazwyczaj na łodydze występuje tylko jedno grono. Jest bardzo gęste, ścieśnione i wyraźnie odgraniczone od reszty łodygi. Kwiaty niemal siedzące, przysadki drobne, równowąskie. Działki kielicha wąskie, zaostrzone i pokryte włoskami gruczołowymi. Korona jest lazurowa lub niebieskobłękitna, ma długość 5-7 mm i wąskie, niemal zaostrzone łatki. Rurka korony ma długość nieco większą od szerokości^[6]
Owoc: Ogruczolona torebka o długości 3 mm^[6].

Kwiaty
Kwiatostan
Kępa

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, chamefit. Rośnie w suchych murawach, na zboczach, obrzeżach lasów. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[5]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl) Festuco-Brometea^[8].

Zastosowanie edytuj

Odmiana 'Rosea'

Ze względu na ozdobne kwiatostany jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest łatwy w uprawie i jako gatunek krajowy jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9). Nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rozmnaża się przez podział kępy wczesną wiosną lub jesienią, przez wysiew nasion wiosną, lub z sadzonek pędowych pobieranych latem. Ogrodnicy wyhodowali kultywary o kwiatach różnej barwy, np^[9]:

'Blaufuchs' o jaskrawych, lawendowoniebieskich kwiatach,
'Blue Peter' o ciemnoniebieskich kwiatach,
'Heidekind' o różowych kwiatach i srebrnoszarych kwiatach,
'Red Fox' o szkarłatnych kwiatach'
'Rosea' o różowych kwiatach

W opracowaniach ogrodniczych czasami pod nazwą przetacznik kłosowy opisywany jest przetacznik kłosowy siwy, zwany też przetacznikiem siwym. Ma on większe walory ozdobne, gdyż ma srebrnoszare liście^[9].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. Veronica spicata. [dostęp 2014-11-20].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ The Plant List. Veronica. [dostęp 2014-11-20].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. Veronica spicata. [dostęp 2014-11-20].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[rutkowski-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[TPL2-7] The Plant List. Veronica. [dostęp 2014-11-20].

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[E-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[2]

[4]

[5]

[6]

[1]

[3]

[7]

[8]

[9]