Quodlibet

żartobliwy utwór muzyczny

Quodlibet (łac. co się podoba) – rodzaj żartu muzycznego, polegający na współdziałaniu tematów różnego pochodzenia melodycznego lub tekstowego w jednej formie muzycznej.

Quodlibet – Wariacja Goldbergowska J.S. Bacha

Podział

edytuj

Tematy te, odmienne w charakterze, mieszano w sposób symultatywny lub sukcesywny; odpowiednio do tego wyróżniano trzy typy quodlibetów[1]:

  • polifoniczny (symultatywny) – zapożyczane melodie wprowadzane były w różnych głosach kompozycji
  • monofoniczny (sukcesywny) – zapożyczane melodie następowały kolejno po sobie
  • tekstowy (symultatywny lub sukcesywny) – polegający na łączeniu różnych zapożyczanych tekstów.

Historia

edytuj

Quodlibet polifoniczny pojawił się we Francji już w XIII w., gdy np. w chorał gregoriański włączono fragment pieśni z repertuaru truwerów. Znanym XVI-wiecznym kompozytorem quodlibetów był Ludwig Senfl. Barokowy quodlibet oparty na dwóch popularnych pieśniach[a] można znaleźć m.in. w ostatniej Wariacji Goldbergowskiej Johanna Sebastiana Bacha, a z okresu klasycystycznego znany jest quodlibet Galimathias musicum Mozarta[1].

Quodlibet tekstowy stosowano między innymi w dawnych wielotekstowych motetach w XV–XVII w.[2]

W renesansie rozwinęły się równolegle narodowe formy muzyczne w typie quodlibetu: fricassée (we Francji), misticanza lub messanza (we Włoszech), ensalada (w Hiszpanii) i medley (w Anglii). Współcześni badacze włoski quodlibet określają dodatkowo mianem incatenatura[3].

Zobacz też

edytuj
  1. Pieśni: Ich bin so lange nicht bei dir gewesen oraz Kraut und Rüben haben mich vertrieben.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 736. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 157. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
  • The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Q. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj