Rabczyca
Rabczyca[6] (słow. Rabčice, węg. Rapcsicze) – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Namiestów, w kraju żylińskim.
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Region | |||
| Starosta |
Jozef Slovík[1] | ||
| Powierzchnia |
22,18[2] km² | ||
| Wysokość |
718[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 43[3] | ||
| Kod pocztowy |
029 45[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
NO | ||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |||
| 49°30′22″N 19°31′10″E/49,506111 19,519444 | |||
| Strona internetowa | |||
Położenie
edytujWieś leży w słowackiej części Orawy, u południowych podnóży masywu Babiej Góry. Jej zabudowania nie tworzą charakterystycznej dla tej części Orawy ulicówki, lecz w większości są rozrzucone wokół doliny Rabczyckiego Potoku (słow. Rabčický potok). Na południu wspinają się na stoki Magury (865 m n.p.m.), na północy sięgają w głąb dolinki potoku Odumorkovka u podnóży Bandíkovki (906 m n.p.m.) i Upratisk (891 m n.p.m.). Zabudowania wsi leżą na wysokości od ok. 670 do ok. 850 m n.p.m.[7] Na wschodzie granicę wsi wyznacza granica państwowa słowacko-polska, za którą leży polska wieś Lipnica Wielka.
Historia
edytujWieś została założona na początku XVII w. Jej lokację na prawie wołoskim potwierdził dziedziczny żupan orawski Jerzy VII Thurzo[8] krótko przed swoją śmiercią w 1616 r.[9] Należała do „Państwa Orawskiego” - rozległego majątku ziemskiego z siedzibą na Zamku Orawskim[10].
Mieszkańcy początkowo zajmowali się głównie pasterstwem owiec, a później i wołów. Paśli na rozległej Rabczyckiej Hali, położonej na południowo-zachodnich zboczach górnych partii Babiej Góry. W latach 80. i 90. XVII w. wieś zmagała się z wielką biedą, spowodowaną chorobami bydła i innymi klęskami elementarnymi. W późniejszych latach mieszkańcy zajęli się także rolnictwem, głównie uprawą i obróbką lnu, płóciennictwem, handlem płótnem i siemieniem lnianym[10]. Kolejna fala biedy związana z przeludnieniem na przełomie XIX i XX w. spowodowała nasilenie emigracji, m.in. do USA. Po II wojnie światowej duża część ludności znalazła zatrudnienie w nowych zakładach przemysłowych Orawy, pozostali – w miejscowej spółdzielni rolniczej i leśnictwie
W miejscowości urodzili się:
- Jozef Klinovský (1772-1832), słowacki ksiądz katolicki, profesor teologii i języka hebrajskiego, członek Slovenského učeného tovarišstva;
- Matej Tatarka (1801-1829), jeden z ostatnich słowackich zbójników;
- Piotr Borowy (1858–1932), członek polskiej delegacji na konferencji pokojowej w Paryżu w latach 1919-1920;
- Milo Urban (1904-1982), słowacki pisarz, eseista i tłumacz.
Kultura
edytujWe wsi jest używana gwara orawska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-09]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 22,18S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 265. [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Orava. Beskid Żywiecki. Turistická mapa 1 : 50 000, 3. wyd., VKÚ Harmanec, 2001 ISBN 80-8042-246-X
- ↑ Mała Encyklopedia Babiogórska, Władysław Midowicz (red.), Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 1992, ISBN 83-85557-04-0, OCLC 749244498.
- ↑ Rabčice - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-09]. (słow.).
- ↑ a b Hencovský Ján a kolektív: Orava. Turistický sprievodca ČSFR č. 29, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1990, s. 217-218
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 24-29, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Rabczyca, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 341.