Radziejowa (1266,5 m) – najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego[1] należący do Korony Gór Polski[2]. Nazwa szczytu pochodzi od osoby o nazwisku lub przydomku Radziej[3].

Radziejowa
Ilustracja
Radziejowa i Wielki Rogacz
Państwo

 Polska

Pasmo

Beskid Sądecki, Karpaty

Wysokość

1266 m n.p.m.

Wybitność

537 m

Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego
Mapa konturowa Beskidu Sądeckiego, po lewej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Radziejowa”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi znajduje się czarny trójkącik z opisem „Radziejowa”
Ziemia49°26′58″N 20°36′16″E/49,449444 20,604444

Topografia

edytuj

Znajduje się w głównym grzbiecie Pasma Radziejowej, pomiędzy Wielkim Rogaczem, od którego oddziela ją przełęcz Żłobki, a masywem Złomistego Wierchu, położonego za Przełęczą Długą. Przed Przełęczą Długą znajduje się jeszcze niewybitna kulminacja Małej Radziejowej (1207 m). Główny grzbiet, patrząc od zachodu, skręca na Radziejowej w prawo, na południe, natomiast na północny wschód odbiega boczny grzbiet kulminujący w Jaworzynie, biegnący ku dolinie Wielkiej Roztoki, a na północ odgałęzia się niewielki grzbiet Magorzycy[4]. Przez główny grzbiet Radziejowej biegnie granica między wsią Jaworki w powiecie nowotarskim i Roztoką Ryterską w powiecie nowosądeckim[1].

Przyroda

edytuj

Na północnym stoku Radziejowej znajduje się rezerwat przyrody Baniska z jaskinią Bania w Radziejowej oraz małe osuwiskowe jeziorko Młaka, w pobliżu miejsce zwane Ołtarz, z niewielką wychodnią skalną oraz śladami jaskini szczelinowej u podnóża. Na południowym stoku w pobliżu rozejścia dróg (przełęcz ŻłobkiZawory) znajduje się wydajne źródło okresowe nazywane lokalnie Smocze Gardło[5].

Radziejowa zbudowana jest z piaskowców. Zarówno wierzchołek, jak i stoki Radziejowej są niemal całkowicie porośnięte lasem. Dużą osobliwością jest jedyne w całej Polsce stanowisko pierwiosnka omączonego. Znajduje się na niewielkiej polanie na wysokości 800 m. Odkryte zostało w 1959 r., później wielokrotnie potwierdzone (m.in. w 2000 r.)[6].

Turystyka

edytuj

W 2006 r. na Radziejowej oddana została do użytku drewniana wieża widokowa o wysokości około 20 m[7]. W czerwcu 2010 roku została poważnie uszkodzona, prawdopodobnie przez piorun. Po gruntownym remoncie była znów czynna. Od dnia 15 listopada 2017 roku ponownie wyłączono ją z użytkowania ze względu na zły stan techniczny w postaci spróchnienia konstrukcji[8]. W roku 2019 wybudowano, a w 2020 r. oddano dla ruchu turystycznego nową, bezpieczniejszą wieżę widokową na Radziejowej[9]. Roztacza się z niej rozległa panorama na wszystkie strony[5]. Wraz z budową wieży wyznaczono nową ścieżkę przyrodniczą „Rogasiowy Szlak” w dolinie Roztoki Małej.

Oprócz wieży na szczycie znajdują się również pomnik 1000-lecia Polski oraz betonowy obelisk[5].

Pieszy szlak turystyczny
  Przehyba – Radziejowa – Wielki Rogacz – Rytro (Główny Szlak Beskidzki)
  • z Przehyby 1.30 h (z powrotem 1.15 h)
  • z Wielkiego Rogacza 0.35 h (z powr. 0.30 h), z Rytra 4.10 h (↓ 3.20 h)[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2020-10-02].
  2. Wojciech Lewandowski, Marek Więckowski, Korona Gór Polski, zakładamy klub zdobywców, „Poznaj swój kraj”, czerwiec 1997, ISSN 0032-6151.
  3. Eugeniusz Pawłowski. Nazwy terenowe Rytra i okolic [online] [dostęp 2014-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-05].
  4. a b Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, ISBN 978-83-7605-080-5.
  5. a b c Bogdan Mościcki, Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, ISBN 978-83-89188-65-6.
  6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. Artykuł o Paśmie Radziejowej (archiwalny) [online] [dostęp 2020-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-05].
  8. Słynna wieża widokowa zamknięta, prawdopodobnie już na zawsze – sadeczanin.info [online] [dostęp 2017-12-20].
  9. Beskid Sądecki – Radziejowa (1266 m n.p.m.) [online], www.beskidsadecki.eu [dostęp 2020-08-17].

Linki zewnętrzne

edytuj
Panorama z Radziejowej w kierunku zachodnim, północnym i wschodnim