Radziejowa
Radziejowa (1266,5 m) – najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego[1] należący do Korony Gór Polski[2]. Nazwa szczytu pochodzi od osoby o nazwisku lub przydomku Radziej[3].
 Radziejowa i Wielki Rogacz | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1266 m n.p.m. |
| Wybitność |
537 m |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 49°26′58″N 20°36′16″E/49,449444 20,604444
| |
Topografia
edytujZnajduje się w głównym grzbiecie Pasma Radziejowej, pomiędzy Wielkim Rogaczem, od którego oddziela ją przełęcz Żłobki, a Złomistym Wierchem Południowym, położonym za Przełęczą Długą. Przed Przełęczą Długą znajduje się jeszcze niewybitna kulminacja Małej Radziejowej (1207 m). Główny grzbiet, patrząc od zachodu, skręca na Radziejowej w prawo, na południe, natomiast na północny wschód odbiega boczny grzbiet kulminujący w Jaworzynie Wielkiej, a na północ odgałęzia się niewielki grzbiet Magorzycy. Przez główny grzbiet Radziejowej biegnie granica między wsią Jaworki w powiecie nowotarskim i Roztoką Ryterską w powiecie nowosądeckim[1][4].
W stokach Radziejowej ma swój początek kilka potoków: Czarna Woda, Mokry Potok, Mała Roztoka, Potok pod Dudłą i Potok Bański[1].
Przyroda
edytujNa północnym stoku Radziejowej znajduje się rezerwat przyrody Baniska z jaskinią Bania w Radziejowej oraz małe osuwiskowe jeziorko Młaka, w pobliżu miejsce zwane Ołtarz, z niewielką wychodnią skalną oraz śladami jaskini szczelinowej u podnóża. Na południowym stoku w pobliżu rozejścia dróg (przełęcz Żłobki – Zawory) znajduje się wydajne źródło okresowe nazywane lokalnie Smocze Gardło[5].
Radziejowa zbudowana jest z piaskowców[5]. Zarówno wierzchołek, jak i stoki Radziejowej są niemal całkowicie porośnięte lasem[1]. Dużą osobliwością jest jedyne w całej Polsce stanowisko pierwiosnka omączonego. Znajduje się na niewielkiej polanie na wysokości 800 m. Odkryte zostało w 1959 r., później wielokrotnie potwierdzone (m.in. w 2000 r.)[6].
Turystyka
edytujW 2006 r. na Radziejowej oddana została do użytku drewniana wieża widokowa o wysokości około 20 m[7]. W czerwcu 2010 roku została poważnie uszkodzona, prawdopodobnie przez piorun. Po gruntownym remoncie była znów czynna. Od dnia 15 listopada 2017 roku ponownie wyłączono ją z użytkowania ze względu na zły stan techniczny w postaci spróchnienia konstrukcji[8]. W roku 2019 wybudowano, a w 2020 r. oddano dla ruchu turystycznego nową, bezpieczniejszą wieżę widokową na Radziejowej[9]. Roztacza się z niej rozległa panorama na wszystkie strony[5]. Wraz z budową wieży wyznaczono nową ścieżkę przyrodniczą „Rogasiowy Szlak” w dolinie Roztoki Małej.
Oprócz wieży na szczycie znajdują się również pomnik 1000-lecia Polski oraz betonowy obelisk[5].
-
Wieża widokowa (2023) -
Radziejowa i okoliczne szczyty. Widok z Wysokiej -
Radziejowa widoczna z Małego Rogacza -
Obelisk -
Pomnik 1000-lecia Polski
.jpg)
.jpg)
- Pieszy szlak turystyczny
Prehyba – Radziejowa – Wielki Rogacz – Rytro (Główny Szlak Beskidzki)
- z Przehyby 1:30 h (z powrotem 1.15 h)
- z Wielkiego Rogacza 0:35 h (z powr. 0:30 h), z Rytra 4:10 h (↓ 3:20 h)[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-05-08].
- ↑ Wojciech Lewandowski, Marek Więckowski, Korona Gór Polski, zakładamy klub zdobywców, „Poznaj swój kraj”, czerwiec 1997, ISSN 0032-6151.
- ↑ Eugeniusz Pawłowski. Nazwy terenowe Rytra i okolic [online] [dostęp 2014-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-05].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2025-05-08].
- ↑ a b c d Bogdan Mościcki, Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 82, 100, 116, ISBN 978-83-89188-65-.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Artykuł o Paśmie Radziejowej (archiwalny) [online] [dostęp 2020-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-05].
- ↑ Słynna wieża widokowa zamknięta, prawdopodobnie już na zawsze – sadeczanin.info [online] [dostęp 2017-12-20].
- ↑ Beskid Sądecki – Radziejowa (1266 m n.p.m.) [online], www.beskidsadecki.eu [dostęp 2020-08-17].
- ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 1, ISBN 978-83-7605-080-5.
Linki zewnętrzne
edytuj