Rezerwat przyrody Luboń Wielki
Rezerwat przyrody Luboń Wielki – rezerwat przyrody nieożywionej na Luboniu Wielkim (1022 m n.p.m.) w Beskidzie Wyspowym. Jest położony w obrębie ewidencyjnym Raba Niżna, w gminie Mszana Dolna, w powiecie limanowskim, w województwie małopolskim[1]. Leży na gruntach Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Limanowa[2][3].
 Gołoborze w rezerwacie | |
| rezerwat przyrody nieożywionej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1970 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
35,24 ha |
| Ochrona | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°39′01″N 19°59′42″E/49,650278 19,995000
| |
Został utworzony w 1970 roku na powierzchni 11,80 ha. W 2004 roku powołano go na nowo na powierzchni 35,24 ha[1] i tyle zajmuje do tej pory[4][3]. Leży w granicach Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[2]. Prawie cały obszar rezerwatu jest też chroniony w ramach sieci Natura 2000 jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty „Luboń Wielki” PLH120043[5].
Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów przyrodniczych, krajobrazowych i naukowych całości osuwiska fliszowego z bogactwem form geologicznych oraz naturalnych drzewostanów bukowych i bukowo-jodłowych[1][2].
Opis rezerwatu
edytuj
Rezerwat znajduje się na stromych, południowo-wschodnich stokach góry, na wysokości 746–1014 m n.p.m. Budujące go skały to piaskowce serii magurskiej pochodzące z eocenu. Na obszarze rezerwatu znajduje się największy w Beskidzie Wyspowym jęzor osuwiska fliszowego z gołoborzem, a ponadto obszar pokryty oderwanymi skałami, nisza osuwiskowa zawalona skalnymi blokami i ściana osuwiskowa. Osunięte skały tworzą grzędy i garby skalne wysokości kilku metrów, zwane Dziurawymi Turniami. Obszar ten otoczony jest lasem, w dolnej części jest to las jodłowo-świerkowy (z przewagą świerka i domieszką buka), w górnej buczyna karpacka. W dość ubogim runie leśnym występują borówki i paprocie: nerecznica szerokolistna i wietlica samicza[5]. Na ścianie osuwiskowej rozwijają się zbiorowiska mchów, wątrobowców i paproci[6]. Z ciekawszych roślin w lesie występują: kruszczyk rdzawoczerwony, marzanka wonna, naparstnica zwyczajna, kopytnik pospolity, śnieżyczka przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko, paproć zanokcica północna[6][7].
Wśród bloków i płyt skalnych na obszarze rezerwatu znajdują się liczne nisze i szczeliny jaskiniowe. Już Kazimierz Sosnowski wzmiankował o dwóch jaskiniach. K Kowalski w 1954 r. zbadał i opisał Jaskinię w Luboniu Wielkim. Później speleolodzy spenetrowali i opisali jeszcze wiele innych. Do 2007 r. opisano tu 13 jaskiń i schronisk skalnych, wszystkie w Dziurawych Turniach. Największa jest Jaskinia w Luboniu Wielkim, mająca 26 m długości i deniwelację 9 m. Jako jedyna posiada ona własny mikroklimat. Obserwowano w niej w zimie 1999/2000 r. hibernujące dwa nietoperze (nocki duże)[8].
Zagrożeniem dla rezerwatu jest zaśmiecanie go przez turystów oraz postępujące zarastanie gołoborza lasem. Osypujące się z drzew liście sprzyjają tworzeniu gleby, na której porasta roślinność. Nieusuwanie drzew i roślinności niewątpliwie przyspieszy naturalny proces zarastania tego pięknego, wyjątkowego w Beskidach obszaru[6].
Według obowiązującego planu ochrony ustanowionego w 2016 roku, obszar rezerwatu objęty jest ochroną ścisłą (31,14 ha) i czynną (4,1 ha)[2].
Turystyka
edytuj
żółty z Rabki-Zaryte na szczyt Lubonia Wielkiego, tzw. Perć Borkowskiego prowadząca przez rezerwat przyrody. Jest to najtrudniejszy szlak, na którym turysta spotyka się z atrakcjami niespotykanymi gdzie indziej w Beskidach: wspinaczką po gołoborzu, płytach i blokach skalnych. Czas przejścia: 2 h (↓ 1:30 h), suma podejść 560 m, odległość 5,1 km[9].
Rezerwat leży w bliskim sąsiedztwie Schroniska PTTK na Luboniu Wielkim[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Rozporządzenie Nr 9/04 Wojewody Małopolskiego z dnia 28.04.2004 r. w sprawie rezerwatu przyrody „Luboń Wielki”, [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego Nr. 95, poz. 1335 [online], 11 maja 2004 [dostęp 2019-05-09].
- ↑ a b c d e Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 29 kwietnia 2016 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Luboń Wielki”, [w:] Dz. Urz. Województwa Małopolskiego poz. 2801 [online], 5 maja 2016 [dostęp 2019-05-09].
- ↑ a b Rezerwaty przyrody [online], Nadleśnictwo Limanowa – Lasy Państwowe [dostęp 2019-05-09].
- ↑ Rezerwat przyrody Luboń Wielki, [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [online], Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [dostęp 2019-05-09].
- ↑ a b Natura 2000 – Standardowy Formularz Danych. Luboń Wielki PLH120043 [online], 2018 [dostęp 2019-05-09].
- ↑ a b c Kościół w Nowosielcach praca = Katalog obszarów Natura 2000 [online], Instytut na rzecz Ekorozwoju [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20].
- ↑ Eksploracja jaskiniowa na Luboniu Wielkim [online], 2000 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
- ↑ Jaskinie polskich Karpat fliszowych. Tom 2 i 3, Warszawa: PTPNoZ, 1997.
- ↑ Gacek Dariusz, Beskid Wyspowy, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, ISBN 978-83-62460-25-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Plan Urządzenia Lasu Nadleśnictwo Limanowa na okres gospodarczy od 1 stycznia 2016r. do 31 grudnia 2025r. Program Ochrony Przyrody. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie. s. 67–71. [dostęp 2019-05-09].