Raba Niżna
Raba Niżna – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna[3][4].
wieś | |
![]() Ogólny widok miejscowości | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
430 m n.p.m. |
Liczba ludności (2021) |
1223[2] |
Strefa numeracyjna |
18 |
Kod pocztowy |
34-730 Mszana Dolna |
Tablice rejestracyjne |
KLI |
SIMC |
0454391 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |


W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Jest zamieszkana głównie przez górali zagórzańskich[5].
Położenie
edytujZnajduje się w dolinie rzeki Raby, w dwóch regionach geograficznych. Południowe zbocza tej doliny w obrębie Raby Niżnej należą bowiem do Gorców, północne do Beskidu Wyspowego (masyw Lubonia Wielkiego z Łysą Górą). Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 28, pomiędzy Mszaną Dolną a Rabką-Zdrój[6].
Integralne części wsi
edytujczęści wsi | Bańkówka, Bartosiówka, Biłkówka, Brzeżek, Budzyń, Dwór, Gazdy, Góry, Janówka, Jasicówka, Kółkówka, Kózakówka, Krupówka, Łaniaki, Laskówka, Maczugówka, Majerówka, Marcaki, Mardauszówka, Maślaki, Młynarze, Muzykówka, Na Łęgu, Piekarczykówka, Piekarzówka, Pizdury, Rzepki, Ślusarzówka, Sochówka, Sztudry, Tobołówka, Wątory, Zagóry. |
Historia
edytujZ zapisków Jana Długosza, dowiadujemy się, że w XIII wieku tereny wzdłuż Raby przekazane zostały w zarządzanie zakonowi Cystersów ze Szczyrzyca[7]. Pierwsza wzmianka o Rabie Niżnej pochodzi z zapisów procesowych z lat 1407–1408, będących dokumentacją sporu toczącego się między sołtysem Raby Niżnej a sołtysem Harklowej[8]. W XVI wieku wieś należała do starostwa nowotarskiego. W 1534 zarządcy starostwa – rodzina Pieniążków, podzielili je na trzy tzw. klucze: mszański, nowotarski i wielkoporębski. Raba Niżna weszła w skład dóbr mszańskich[8].
W XIX wieku, w pięknym parku ze starodrzewem, Franciszek Borowski wybudował niewielki dwór w stylu klasycystycznym[7][9]. W 1905 dwór zakupił i odnowił hrabia Jan Chomentowski[7]. W jednej z izb we dworze urządzono niewielką kaplicę, dostępną dla mieszkańców wsi. Kaplicę tę poświęcił arcybiskup Adam Sapieha[9].
Okres II wojny światowej to czas działalności ruchu oporu i partyzantki. Wycofujący się hitlerowcy zniszczyli mosty na Rabie i spalili większą część wsi[7]. Okres powojenny to czas odbudowy i rozbudowy wsi. W tym czasie również do Raby Niżnej przybyli księża Michalici, którzy w dworze Chomentowskich założyli zakład wychowawczy dla trudnych chłopców, który działał do 1952 roku[9]. Raba Niżna podczas II wojny światowej została wcielona do nowo powstałej gminy Mszana Górna w tych czasach Rabę Niżną zamieszkiwało około 788 mieszkańców .
W 1957 podjęto decyzję o budowie w centrum wsi kościoła. Udało się to dopiero w 1970. 14 listopada 1982 została erygowana parafia w Rabie Niżnej, wydzielona z parafii w Olszówce. Jako patrona wybrano św. Józefa Rzemieślnika. Kościół znacznie powiększono i przebudowano w latach 1989–1994[10].
W roku 2015 odbyła się budowa nowej przeprawy na rzece Raba, była ona budowany od września do grudnia 2015 roku, ta inwestycja pozwoliła na bezpieczną przeprawę mieszkańcom a w szczególności samochodom ciężarowym lokalnych tartaków.[11]
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Dwór, park. Aktualnie na terenie starego dworu jest prowadzony dom pomocy społecznej
-
Widok na dwór od północy.
-
Widok na dwór od strony głównej.
- Stacja kolejowa na turystycznym szlaku kolejowym przez Karpaty. W wyniku prac remontowych remontowo-modernizacyjnych linii kolejowej 104 tzw. ,,Galicjanki''. Zabytkowy budynek przeniesiony zostanie na teren wyznaczony przez gminę znajdujący się obok ośrodka zdrowia w Rabie Niżnej tuż przy drodze krajowej 28. W przyszłości budynek będzie pełnił (w zależności od ostatecznej decyzji) funkcję świetlicy środowiskowej dla młodzieży, siedziby stowarzyszeń czy punktu informacji turystycznej.
- Kapliczka z pierwszej połowy XIX w.[1]
Turystyka
edytujSzlaki turystyczne: z Raby Niżnej poprzez zbocza Lubonia Wielkiego, przełęcz Glisne na górę Szczebel.
- Atrakcje turystyczne
- na południowo-wschodnich stokach Lubonia znajduje się rezerwat przyrody Luboń Wielki z gołoborzem;
- w pobliżu Perci Borkowskiego na Luboniu znajduje się jaskinia o długości korytarzy wynoszącej 8 metrów[13];
- w otoczeniu zabytkowego starodrzewu znajduje się dawny dwór Chomentowskich, a obecnie dom wypoczynkowy „Energetyk”[8]. Był to dwór w stylu klasycystycznym, kryty dachem mansardowym z naczółkami, posiadający od frontu elewację pięcioosiową z niską attyką u góry i gankiem wspartym na dwóch kolumnach[13]. Dwór został znacznie przebudowany i powiększony;
- we wsi znajduje się przystanek kolejowy z XIX wieku, który „zagrał” w filmach „Niemcy” i „Przygody dobrego wojaka Szwejka”[13];
- przy drodze do Mszany Dolnej stoi kapliczka z 1832, kryta gontem. Wewnątrz znajdują się sklepienia kolebkowe[13].
- w pobliżu Raby Niżnej znajdują się liczne trasy narciarskie[13].
Osoby związane z miejscowością
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113572
- ↑ Wieś Raba Niżna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-05-04] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Górale Zagórzańscy - Etnozagroda [online], www.etnozagroda.pl [dostęp 2023-08-31] .
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ a b c d Górska miejscowość turystyczno-wypoczynkowa. Szkoła Podstawowa w Rabie Niżnej. [dostęp 2011-07-17]. (pol.).
- ↑ a b c "Beskid...", s. 30
- ↑ a b c "Parafie..., s. 255
- ↑ "Parafie...", s. 257
- ↑ Przemówienia, kropidło i wstęga na otwarciu mostu na drodze Raba Niżna - Olszówka (zdjęcia) [online], gorce24.pl [dostęp 2023-09-09] .
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-03] .
- ↑ a b c d e Gmina Mszana Dolna: Raba Niżna. gmina Mszana Dolna. [dostęp 2011-07-17]. (pol.).
<ref>
o nazwie „poczta”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.Bibliografia
edytuj- Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2008, s. 30. ISBN 978-83-89188-78-6.
- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 255-257. ISBN 978-83-88383-43-4.
- Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2017-11-17]. (pol.).