Rozchodnik karpacki

Rozchodnik karpacki, rozchodnikowiec karpacki (Hylotelephium telephium subsp. fabaria) – podgatunek rośliny z rodziny gruboszowatych. Występuje w górach środkowo-wschodniej Europy[3]. W Polsce rozpowszechniony w Karpatach oraz na pogórzu.

Rozchodnik karpacki
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

gruboszowate

Rodzaj

rozchodnikowiec

Gatunek

Hylotelephium telephium

Podgatunek

rozchodnik karpacki

Nazwa systematyczna
Hylotelephium telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) H.Ohba
Bot. Mag. (Tokyo) 90: 53 (1977)[3]
Synonimy
  • Sedum fabaria W.D.J.Koch
  • Sedum maximum subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Á.Löve
  • Sedum telephium proles fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl.
  • Sedum telephium var. fabaria (W.D.J.Koch) Angulo & Sádaba
  • Sedum telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl[3].

Morfologia

edytuj
 
Kwiaty
 
Pokrój
Pokrój
Roślina osiągająca wysokość 50 cm. Wszystkie nadziemne pędy jesienią obumierają.
Łodyga
Pędy kwiatostanowe wzniesione, mięsiste, pojedyncze.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście mięsiste, płaskie, wąskojajowate, długości 5–8 cm, nieregularnie ząbkowane. Wszystkie liście stopniowo zwężają się w ogonek liściowy.
Kwiaty
O barwie purpurowo-różowej, zebrane w płaskie, duże, gęste, rozgałęzione i zwarte nibybaldachy o średnicy 15–20 cm. Płatki korony ostro zakończone, prosto rozwarte i płaskie na szczycie. Mają długość równą długości pręcików. Wewnętrzne pręciki są w 1/3 długości przyrośnięte do płatków. Mają czerwonobrunatne pylniki, z czasem czerniejące.
Owoce
Wielonasienne torebki (mieszki).
Korzeń
Bulwiasty.

Biologia i ekologia

edytuj
  • Rozwój: bylina, geofit. Kwitnie od lipca do września.
  • Siedlisko: rośnie na brzegach potoków, zacienionych skałach, piargach, w miejscach śródleśnych, traworoślach i zaroślach. Rodzaj podłoża jest mu obojętny, rośnie na glebach o podłożu obojętnym, a także na podłożu granitowym i wapiennym. Roślina o cechach sukulentów, kępiasta, o zgrubiałych i mięsistych liściach. Rośnie na podłożu suchym pośród rumoszu skalnego o dużej przepuszczalności, dlatego, ze względu na niedobory wody przystosował się do trudnych warunków gromadząc zapasy wody w liściach i łodygach. Pokrywa zwartymi łanami piargi i kamieniste podłoże. Zakorzeniony w głębokich szczelinach występuje również w lasach lub wysokich górach gdzie nie brakuje wody. Częsty w Karpatach od regla dolnego po piętro alpejskie, głównie w piętrze kosówki i piętrze halnym.
  • Roślina żywicielska dla gąsienic motyli: niepylaka apollo i modraszka oriona.

Zastosowanie i uprawa

edytuj
Zastosowanie
Jest uprawiany jako roślina ozdobna. Nadaje się do ogrodów skalnych oraz do ogrodów naturalistycznych. Uprawiany również na kwiat cięty – pędy długo zachowują świeży wygląd.
Uprawa
Uprawia się go poprzez sadzonkowanie, którego można dokonywać wiosną i poprzez całe lato. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych i suchych gleb. Jest łatwy w uprawie, odporny na choroby i suszę. Istnieje wiele odmian.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
  3. a b c Hylotelephium telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) H.Ohba, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25].

Bibliografia

edytuj
  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.