Sąd Kryminalny Księstwa Mazowieckiego
Sąd Kryminalny Księstwa Mazowieckiego – sąd powołany 22 kwietnia 1794 przez Radę Zastępczą Tymczasową po opanowaniu Warszawy przez powstańców kościuszkowskich.
Zasięgiem swojej działalności objął Warszawę i województwo mazowieckie. W jego skład weszło 20 sędziów nominowanych przez Radę Zastępczą Tymczasową, wśród nich Pius Kiciński[1]. Miał zabezpieczać powództwo w sprawach o zdradę ojczyzny i spiskowanie przeciwko powstaniu, których rozstrzygnięcie pozostawiono jednak Sądowi Najwyższemu Kryminalnemu.
Do kompetencji Sądu Kryminalnego Księstwa Mazowieckiego należało rozpatrywanie spraw (bez prawa apelacji):
- o występki i czyny przeciwko powstaniu (wprowadzone tylko za rezolucją Rady Zastępczej Tymczasowej z powództwa publicznego),
- o gwałty i naruszenie spokoju publicznego,
- o czyny przeciwko bezpieczeństwu osób i ich majątków.
Pod wpływem ludu żądającego kary dla zdrajców ojczyzny, 9 maja 1794 na Rynku Starego Miasta powieszeni zostali publicznie przywódcy konfederacji targowickiej skazani na karę śmierci przez Sąd Kryminalny Księstwa Mazowieckiego:
- biskup inflancki Józef Kazimierz Kossakowski,
- hetman wielki koronny Piotr Ożarowski,
- marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz,
- hetman polny litewski Józef Zabiełło[2].
Zbyt opieszałe procedowanie i uleganie naciskom kół zachowawczych doprowadziło 28 czerwca do wystąpienia ludności warszawskiej, która powywieszała podejrzanych. 23 sierpnia 1794 Rada Najwyższa Narodowa utworzyła w jego miejsce Sąd Kryminalny Wojskowy.
Przypisy edytuj
- ↑ Kocój 1988 ↓, s. 250.
- ↑ Leśnodorski 1960 ↓, s. 388.
Bibliografia edytuj
- J. Dudziński: Sąd Kryminalny dla Warszawy i Księstwa Mazowieckiego za rządów Rady Zastępczej Tymczasowej (22 kwietnia-28 maja 1794) w: Z dziejów prawa Katowice 1996.
- Henryk Kocój, Cztery lata nadziei. 200 rocznica Sejmu Wielkiego, Katowice 1988, ISBN 83-226-0145-X.
- Bogusław Leśnodorski: Polscy jakobini. Karta z dziejów insurekcji 1794 roku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1960.