Sabra (czołg)
Sabra (hebr. סברה) – izraelska modyfikacja amerykańskiego czołgu Patton M60A1 wykonywana w latach 2005–2010 przez Israel Military Industries (IMI) dla armii tureckiej, która podjęła wówczas program rozwoju sił pancernych. W ramach prac modernizacyjnych powstały trzy wersje Sabry: Mk 1, Mk 2 (znany w Turcji jako M60T Sabra) i Mk 3. Na podstawie popisanego w 2002 roku kontraktu Turcja zakupiła 170 sztuk czołgów M60T Sabra (Mk 2). Mimo iż modernizacja i produkcja czołgu odbywała się w Izraelu, to dostępne źródła nie wskazują, żeby znalazł się on na wyposażeniu jego armii, miał być to wyłącznie produkt eksportowy izraelskiego przemysłu zbrojeniowego.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Załoga |
4 osoby |
| Historia | |
| Prototypy |
2005 |
| Produkcja |
2005–2010 |
| Egzemplarze |
170 sztuk (dla Turcji) |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
silnik wysokoprężny AVDS-1790-5A General Dynamics o mocy 908 KM (Mk 1) |
| Długość |
9,4 m (z armatą) |
| Szerokość |
3,63 m |
| Wysokość |
3,05 m |
| Masa |
55 ton (Mk 1) |
| Osiągi | |
| Prędkość |
48 km/h (Mk 1) |
| Zasięg pojazdu |
450 km |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Rowy (szer.) |
2,6 m |
| Ściany (wys.) |
0,91 m |
| Kąt podjazdu |
60% |
| Przechył boczny |
30% |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| armata MG253 kal. 120 mm, moździerz kal. 60 mm (Mk 1 i 2) armata MG251 kal. 120 mm (Mk 3) | |
| Wyposażenie | |
| 3 x karabin maszynowy kal. 7,62 mm (Mk 1) 2 x karabin maszynowy kal. 7,62 mm, 1 x karabin maszynowy kal. 12,7 mm (Mk 2) | |
| Użytkownicy | |
| Turcja | |
Czołgi te zostały użyte przez Turcję podczas przeprowadzonych w Syrii operacji „Tarcza Eufratu” (2016) i „Gałązka Oliwna” (2018).
Historia
edytujAmerykańsko-izraelska współpraca wojskowa sprawiła, że na wyposażeniu armii izraelskiej w latach 60. i 70. XX wieku znalazły się takie konstrukcje jak czołgi Patton M48 i M60. Specyfika bliskowschodniego pola walki sprawiała, że Cahal modyfikował posiadany sprzęt według własnych wymagań. Duże straty w sprzęcie podczas wojny Jom Kipur w 1973 roku i skuteczność radzieckiej broni przeciwpancernej sprawiły, że izraelscy wojskowi rozpoczęli modernizować i ulepszać amerykańskie konstrukcje na podstawie zebranych doświadczeń. Rezultatem programu modernizacyjnego był czołg Magach w różnych wersjach[1][2]. Finalną, eksportową wersją procesu modyfikacji Magacha 7 miała być Sabra. Czołg ten opierał się na amerykańskim kadłubie Pattona M60A3 oraz na izraelskich systemach, optyce i armacie, które zastąpiły wyposażenie z lat 60. i 70. XX wieku. Taką wersję zaoferowano w 2002 roku Turcji, która ówcześnie współpracowała z Izraelem[3][4]. W tym samym roku podpisano umowę, która zobowiązywała IMI do dostarczenia armii tureckiej 170 sztuk zmodernizowanego czołgu M60A3. W 2005 roku Turcy otrzymali pierwszy prototyp pojazdu[5].
W ramach prac rozwojowych powstały trzy wersje Sabry: Mk 1, Mk 2 i Mk 3. Podczas prac kładziono nacisk na ulepszenie opancerzenia, siły ognia, systemów przeciwpożarowych, kierowania ogniem, łączności i mocy silnika. Turcja ostatecznie zakupiła zmodernizowany czołg w standardzie Mk 2, który w tureckiej armii występuje pod nazwą M60T Sabra[4]. W 2010 roku Izrael dostarczył ostatnie sztuki pojazdów[6].
W 2017 roku armia turecka rozpoczęła kolejny projekt modernizacyjny posiadanych M60T, tzw. Program Firat, w oparciu o doświadczenia z działań zbrojnych w Syrii. W jego ramach, do 2018 roku, Sabry wyposażono w systemy wykrywania i niszczenia pocisków przeciwpancernych, nowe systemy łączności i zapobiegania pożarom i kamery o kącie 360°[5][7].
Opis konstrukcji
edytujZa największą zaletę Sabry uważa się wyposażenie jej wersji Mk 1 i Mk 2 przez IMI w armatę MG253 kalibru 120 mm z przedmuchiwaczem, rękawem termicznym i termicznymi przyrządami celowniczymi, zgodną z natowskimi standardami, w którą uzbrojona jest także Merkawa Mk 3. Daje to większe możliwości siły ognia niż w przypadku oryginalnej armaty kal. 105 mm[3][8][9][4]. Ponadto, Sabra Mk 1 wyposażona jest w systemy przeciwpożarowe, systemy ostrzegania, system kierowania ogniem Knight firm Elbit i El-Op oraz dalmierz laserowy[8][4]. W hybrydowej wieży czołgu zamontowano hydrauliczne i elektryczne mechanizmy obrotu wieży i podnoszenia działa. Działo może być obsługiwane przez strzelca lub dowódcę[9]. Za jednostkę napędową w wersji Mk 1 służy silnik wysokoprężny AVDS-1790-5A General Dynamics o mocy 908 KM, pozwalający na osiągnięcie maksymalnej prędkości 48 km/h. Sabra Mk 1 może pokonywać rowy o szerokości 2,6 m i przeszkody pionowe o wysokości 0,91 m[9].
Sprzedaną Turcji wersję Mk 2 oraz wersję Mk 3 wyposażono w silnik MTU 881 o mocy 1000 KM, co pozwala na osiągnięcie maksymalnej prędkości 55 km/h[8]. Uzbrojenie Sabry Mk 2 poszerzono o montowany na zewnątrz wieży maszynowy karabin plot. 12,7 mm. Nowy standard, w przeciwieństwie do poprzedniej wersji, miał już pancerz modułowy z pancerzem reaktywnym[4].
W standardzie Mk 3 Sabra miała pancerz modułowy, który zbliżony był do użytego w Merkawie Mk 4. Ponadto dowódca otrzymał zdalnie sterowany karabin maszynowy[5].
Wersje
edytuj| Sabra Mk 1[9][4] | Sabra Mk 2/M60T[5][10] | Sabra Mk 3[5][11][12] | |
|---|---|---|---|
| długość | 9,4 m | 9,4 m | b/d |
| wysokość | 3,05 m | 3,05 m | b/d |
| szerokość | 3,63 m | 3,63 m | b/d |
| waga | 55 ton | 58 ton | b/d |
| silnik | silnik wysokoprężny AVDS-1790-5A General Dynamics (908 KM) | silnik wysokoprężny MTU 881 (1000 KM) | silnik wysokoprężny MTU 881 (1000 KM) |
| prędkość | 48 km/h | 55 km/h | b/d |
| uzbrojenie |
|
|
armata MG251 kal. 120 mm |
| załoga | 4 osoby | 4 osoby | 4 osoby |
Użytkownicy
edytuj
W ramach podpisanego w 2002 roku kontraktu (o wartości 687 milionów dolarów) IMI dostarczyło w latach 2005–2010 armii tureckiej 170 sztuk czołgu Sabra Mk 2. Część z tych czołgów została użyta w 2016 roku podczas przeprowadzanej wspólnie z Wolną Armią Syrii operacji „Tarcza Eufratu” w Syrii[6][13]. Jeden z czołgów, będący na wyposażeniu tureckiej 13. Brygady Zmechanizowanej, został zniszczony przez przeciwpancerny pocisk kierowany w miejscowości Al-Bab[14]. Czołgi M60T zostały użyte również podczas rozpoczętej 20 stycznia 2018 roku tureckiej operacji „Gałązka Oliwna” w Syrii w kantonie Afrin[15]. W 2019 roku na tureckim wyposażeniu znajdowało się 166 sztuk M60T Sabra[16].
Przypisy
edytuj- ↑ Paweł Behrendt, Magach, czyli izraelski Patton (rydwany Cahalu, część druga), „Konflikty.pl”, 5 października 2017 [dostęp 2020-01-06].
- ↑ Marsh Gelbart, Tony Bryan, Modern Israeli Tanks and Infantry Carriers 1985-2004, „New Vanguard”, Osprey Publishing, 2004, s. 21-24.
- ↑ a b Sabra main Battle Tank, „Global Security” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ a b c d e f Sabra (M60T), „Military Factory”, 8 stycznia 2017 [dostęp 2020-01-06].
- ↑ a b c d e Sabra, „Military Today” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ a b SIPRI, Trade Registers [online] [dostęp 2020-01-06].
- ↑ ASELSAN’s Success in M60T Tank Modernisation Leads an Additional Order, „MSI”, 12 września 2018 [dostęp 2019-01-06].
- ↑ a b c Sabra M60A3 Main Battle Tank Upgrade, „Army Technology” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ a b c d SABRA, „Army Guide” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ SABRA II, „Army Guide” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ SABRA MK III, „Army Guide” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ MG251, „Army Guide” [dostęp 2020-01-06].
- ↑ Anna Ahronheim, Turkey using Israeli-upgraded tanks in anti-Kurd offensive in Syria, „The Jerusalem Post”, 17 października 2019 [dostęp 2019-01-06].
- ↑ Christiaan Triebert, The Battle for Al-Bab: Verifying Euphrates Shield Vehicle Losses, „Bellingcat”, 12 lutego 2017 [dostęp 2020-01-06].
- ↑ Marcin Gawęda, „Druga armia NATO” przeciwko Kurdom. Taktyczne aspekty interwencji w Afrin [ANALIZA], „Defence24”, 4 lutego 2018 [dostęp 2020-01-06].
- ↑ Michael Tong, M60 Patton: ‘stopgap’ tank clocks up a half-century in service, „IISS”, 22 lipca 2019 [dostęp 2020-01-06].