Drewniczka różnopora
Drewniczka różnopora (Schizopora paradoxa (Schrad) Donk) – gatunek grzybów z rodziny drewniczkowatych (Schizoporaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
drewniczka różnopora |
| Nazwa systematyczna | |
| Schizopora paradoxa (Schrad.) Donk Persoonia 5(1): 76 (1967) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.jpg)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Schizopora, Schizoporaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1794 r. Heinrich Adolf Schrader jako Hydnum paradoxum, obecną nazwę nadał mu Marinus Anton Donk w 1967 r.[1] Synonimów nazwy naukowej ma około 60. Niektóre z nich:
- Hyphodontia paradoxa (Schrad.) Langer & Vesterh. 1996
- Sistotrema paradoxum (Schrad.) Pers. 1801[2].
Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983r.[3] W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także pod nazwami: kolczak palczasty i palczak osobliwy. W 2003 r. W. Wojewoda zaproponował nową nazwę strzępkoząb wielkopory[4], jest ona jednak niespójna z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia edytuj
Rozpostarty, o grubości ok. 0,5 mm, ale osiągający długość nawet 1 m. Na pionowym podłożu tworzy guzki lub zęby. Powierzchnię pokrywa porowaty hymenofor o barwie białawej, słomkowożółtej, koloru jasnego drewna lub brunatnopłowej. Pory drobne, różnych kształtów: koliste, kanciaste, podłużne, nieco labiryntowate lub różnokształtne. Brzegi watowate lub pajęczynowato-filcowate, zazwyczaj płonne (bez hymenoforu), czasami jednak słabo zaznaczone[3][5].
- Cechy mikroskopowe;
Rurki mają długość 1–5 mm. System strzępkowy dimityczny, strzępki generatywne o szerokości 2–3,5 µm, o słabo pogrubionych ściankach, często rozgałęzione przeważnie pod kątem ostrym (40–45°) do kąta prostego i z licznymi sprzążkami, przypominające w dużej mierze strzępki Hyphodontia, strzępki szkieletowe grubościenne z wyjątkiem części zewnętrznej, która często kończy się nabrzmiałym, zaokrąglonym końcem, prostym lub wygiętym, dość krótkim, o długości 100-350 µm i szerokości 3,5–5 µm, dominującym w środkowej części tkanki i wystającym w rozwarstwieniach. W hymenium rozproszone cystydiole, częściowo jako końce strzępek z małą napęczniałą główką, częściowo brzusznie ze zwężającym się, raczej ostrym końcem lub z małym rurkowatym przedłużeniem, zwykle osadzonym w hymenium. Bazydiospory szeroko elipsoidalne, gładkie, szkliste, cienkościenne i nieamyloidowe, 5–6,5 × 3–4 µm[6].
- Gatunki podobne
Drewniczka różnopora wykazuje dużą zmienność morfologiczną, w zależności od biotopu, w którym występuje, a także od rodzaju podłoża (pionowe czy poziome) i od wieku[6]. Z powodu zmiennego hymenoforu gatunek ten może być pomylony z wieloma innymi, o podobnym, rozpostartym owocniku. Czasami pewne oznaczenie możliwe jest dopiero na podstawie cech mikroskopowych[5]. Bardzo podobny jest np. strzępkoząb drobnopory (Hyphodontia radula). W 1983 Hallenberg badał te dwa gatunki na Półwyspie Skandynawskim i stwierdził, że na północy występują formy bardziej podobne do Schizopora paradoxa, na południu do Hyphodontia radula, często jednak ich odróżnienie nie jest możliwe i prawdopodobnie jest to ten sam gatunek[6]. Podobny makroskopowo jest też porokolczak mleczny (Irpex lacteus) i tzw. strzępkoząb żółtopory (Schizopora flavipora), ten ostatni odróżnia się drobniejszymi porami i barwą (jasno łososioworóżową)[7].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy[8]. W Europie północna granica zasięgu sięga po 70 stopień szerokości geograficznej[9]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze, z wyjątkiem wyższych położeń górskich[3].
Nadrzewny saprotrof. Rośnie w różnego typu lasach, ogrodach i parkach na martwym drewnie; na pniach lub gałęziach. Zasiedla drewno wielu gatunków, najczęściej jednak buka, dębu, leszczyny i jodły[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2014-08-19].
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2014-08-19] (ang.).
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 193, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 333, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c Leif Ryvarden, I. Johansen, A preliminary polypore flora of East Africa, Mycobank, 1980 [dostęp 2023-10-25].
- ↑ Hans E. Laux, Der neue Kosmos-Pilzatlas. 1. Auflage, Stuttgart: Kosmos, 2002, s. 246, ISBN 3-440-07229-0.
- ↑ Występowanie Schizopora paradoxa na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2014-08-18].
- ↑ German Josef Krieglsteiner, Armin Kaiser, Allgemeiner Teil. Ständerpilze: Gallert-, Rinden-, Stachel- und Porenpilze. In: G. J. Krieglsteiner (Hrsg.): Die Großpilze Baden-Württembergs, Stuttgart: Eugen Ulmer, 2000, s. 333, ISBN 3-8001-3528-0.