Schronisko Dolne w Żytniej Skale
Schronisko Dolne w Żytniej Skale – schronisko w Żytniej Skale we wsi Bębło w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś[1]. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
10,5 m |
| Głębokość |
0 m |
| Wysokość otworów |
ok. 435 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku południowemu zachodowi |
| Kod |
J.Olk.I-04.92 |
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°11′08″N 19°48′03″E/50,185667 19,800778
| |
| Strona internetowa | |
Opis schroniska
edytujSchronisko znajduje się u południowo-zachodniej podstawy wzniesienia Żytniej Skały. Ma otwór o wysokości około 2 m, za którym ciągnie się skręcający w lewo korytarz podobnej wysokości, stopniowo zniżający się[1].
Powstało w wyniku zjawisk krasowych w wapieniach z okresu jury późnej. Ma gładkie ściany bez nacieków. Jest wilgotne, w głębi ciemne, a jego temperatura podlega mniejszym zmianom, niż na zewnątrz. Brak roślin, natomiast w końcowej części korytarza obserwowano muchówki i pająki z rodzaju Meta[1].
Historia badań i eksploracji
edytujSchronisko znane było od dawna. Po raz pierwszy jego krótki opis i plan podał Kazimierz Kowalski w 1951 roku. Wówczas schronisko miało wysokość około 2 m. Jak pisze K. Kowalski, jego namulisko zostało jednak wykopane i wywiezione przed otwór. Składało się z wapiennego gruzu i gliny i zawierało kości gryzoni. Niewielka jego część o grubości około 20 cm zachowała się tylko u wejścia do schroniska[3]. Później schronisko zostało zawalone śmieciami, tak, że do wnętrza trzeba się było wczołgiwać[1]. W 2019 roku zostało odkopane.
Wyżej, w odległości 10 m, u podstawy skałek znajduje się Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale[1].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Jaskinie i schroniska Skały Żytniej
edytujW Skale Żytniej znajduje się blisko siebie 6 schronisk i dwie jaskinie:
- Jaskinia pod Agrestem,
- Jaskinia w Żytniej Skale Górna (długość 13 m),
- Schronisko Dolne w Żytniej Skale (u południowo-zachodniego podnóża),
- Schronisko Małe w Żytniej Skale (Jaskinia Mała) – z ósemkowatym otworem,
- Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale (długość 4,7 m),
- Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale (Jaskinia Przechodnia). Ma długość kilkunastu metrów, wysokość pozwalającą na swobodne przejście i dwa otwory; jeden główny i drugi, boczny i mniejszy. Otwory te połączone są z sobą niskim tunelem,
- Schronisko Wysokie w Żytniej Skale (Jaskinia Wysoka), z dużą komorą o wysokim sklepieniu i wielkim głazem w otworze wejściowym,
- Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale (długość 6,50 m)[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Adam Polonius, Norbert Sznober, Schronisko Dolne w Żytniej Skale, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-06-30].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2
- ↑ K. Kowalski , Jaskinie Polski, tom. 1, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa., 1951
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2018-09-29].