Wikipedia

Sd.Kfz.301

(Przekierowano z Schwere Ladungsträger B IV)

Sd.Kfz. 301 (niem. Sonderkraftfahrzeug 301), nazywany również Schwerer Ladungsträger Borgward B IV („ciężki nosiciel ładunków...”) – niemiecki ciężki nosiciel ładunków wybuchowych, które mogły być detonowane zdalnie[1]. Używany w czasie II wojny światowej.

Sd.Kfz. 301 (Borgward IV)
Ilustracja
Borgward IV w muzeum w Kubince
Dane podstawowe
Państwo

 III Rzesza

Producent

Borgward

Typ pojazdu

transporter opancerzony

Trakcja

gąsienicowa

Załoga

1 kierowca

Historia
Produkcja

1942–1944

Wycofanie

1945

Dane techniczne
Silnik

4-cylindrowy silnik Borgward chłodzony cieczą, 49 KM

Pancerz

maks. 20 mm

Długość

3,35 m

Szerokość

1,8 m

Wysokość

1,25 m

Masa

3,45 t (Ausf. A)

Osiągi
Prędkość

40 km/h

Zasięg pojazdu

120 km

Dane operacyjne
Wyposażenie
450 kg ładunków wybuchowych
Użytkownicy
Niemcy

W Wehrmachcie używane były trzy typy nosicieli ładunków wybuchowych: lekki Ladungsträger Goliath (Sd.Kfz. 302/303a/303b), średni Ladungsträger Springer (Sd.Kfz. 304) oraz ciężki Ladungsträger Borgward B IV (Sd.Kfz. 301). Jedynie Borgward umożliwiał przewiezienie ładunku, jego posadowienie i wycofanie pojazdu przed detonacją – pozostałe dwa typy ulegały zniszczeniu[1].

Historia edytuj

W czasie inwazji na Francję w 1940 r. Niemcy opracowali nową metodę niszczenia bunkrów przy pomocy zmodyfikowanych czołgów PzKpfw. I Ausf. B, które mogły umieszczać ładunki wybuchowe bez straty nosiciela. 10 zmodyfikowanych czołgów użyto w 1 Dywizji Pancernej w 3 kompanii pionierów. Pomysł ten zaowocował zamówieniem na pojazdy specjalnego przeznaczenia dla Wehrmachtu.

W październiku 1941 roku zdecydowano na zbudowanie pojazdów B IV SdKfz. 301 na bazie B III VK 302 oraz Leichter Ladungsträger Goliath SdKfz. 302 („lekki nosiciel ładunków...”) na bazie B I i B II. Poprzednik B IV nie sprawdził się jako zdalnie sterowany wykrywacz min ani jako ciągnik amunicyjny[1].

W kwietniu 1942 wyprodukowano pierwsze testowe 12 sztuk, a produkcja seryjna rozpoczęła się w maju 1942. Do czerwca 1943 zbudowano ok. 600 pojazdów Borgward IV Ausf. A („wersja A”), ponadto 260 egzemplarzy Ausf. B („wersja B”) do listopada 1943 oraz 305 egzemplarzy Ausf. C pomiędzy grudniem 1943 a wrześniem 1944. Wersja Ausf. B różniła się od A masą zwiększoną o 400 kg, przesuniętą anteną i zmodyfikowanym sprzętem radiowym. Wersja Ausf. C miała masę 4,85 t, długość 4,1 m, 1,83 m szerokości i 1,25 m wysokości, jednocześnie wyposażona była w cieńszy pancerz i nowy rodzaj gąsienic. W wersji C zmieniono także silnik na mocniejszy (o mocy 78 KM), a siedzenie kierowcy przesunięto z lewej strony na prawą. Około 56 sztuk pojazdu Borgward IV przebudowano na niszczyciel czołgów Panzerjäger Wanze uzbrojony w działo 8,8 cm Panzerbüchsen 54 w końcowym etapie wojny[1]. Co najmniej jeden Borgward IV Ausf. B został przebudowany i testowano go jako pojazd pływający, w 1943 zaś inny egzemplarz wyposażono w kamerę telewizyjną.

Zastosowanie bojowe edytuj

Pojazdy tego typu używane były przeciwko powstańcom w powstaniu warszawskim. 13 sierpnia 1944 roku pojazd tego typu z 302. batalionu pancernego (Panzer Abteilung (FKL) 302) został zdobyty przez powstańców podczas odpierania ataku Niemców na barykadę na Podwalu. W wybuchu, znanym jako eksplozja „czołgu pułapki”, zginęło co najmniej trzysta osób, powstańców i ludności cywilnej, a drugie tyle odniosło rany[2][3][4].

W ścianę katedry św. Jana został wmurowany fragment gąsienicy tego pojazdu, został on jednak opatrzony błędnym podpisem „Gąsienica niemieckiego czołgu-miny «Goliat», który podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. zburzył część murów Katedry”[5].

W styczniu 1945 roku na terenie zrujnowanej Warszawy znaleziono kilkadziesiąt porzuconych Borgwardów IV (w tym niektóre wciąż wyposażone w ładunki wybuchowe). W sierpniu 1947 na Stawkach doszło do podobnej tragedii, która pochłonęła trzydzieści ofiar[4].

W kwietniu 2010 jeden z zachowanych egzemplarzy tego pojazdu znaleziono w Wiedniu w czasie wykonywania wykopu pod nową stację kolejową; został on przekazany do wiedeńskiego Muzeum Historii Wojskowości[6].

Galeria edytuj

  •  
    Wrak pojazdu zniszczonego 13 sierpnia 1944 roku w Warszawie na ul. Kilińskiego
  •  
    Inne zdjęcie tego samego wraku
  •  
    Gąsienica pojazdu opatrzona błędnym co do modelu podpisem na ścianie katedry św. Jana w Warszawie
  •  
    Pamiątkowa tablica w miejscu wybuchu w Warszawie
  •  
    Dane techniczne

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Thorleif Olsson: Borgward IV – SdKfz. 301. Achtung Panzer!. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
  2. ↑ Ciała zbierali do kubła. TVN Warszawa, 2009-08-13. [dostęp 2010-04-16].
  3. ↑ Tomasz Urzykowski: Rocznica wybuchu na Kilińskiego. Gazeta.pl Warszawa, 12 sierpnia 2005. [dostęp 2010-03-24].
  4. ↑ a b Mateusz "Biszop" Biskup, Śladami zapomnianych bohaterów: w Krwawa niedziela, Poznań: Vesper, 1980, s. 290-295, ISBN 83-04-00678-2.
  5. ↑ Mariusz Komacki. Tak zwany czołg pułapka. „Rzeczpospolita”, 2003-08-01. 
  6. ↑ WWII tank found during Vienna excavation work. „Austrian Times”, 2010-04-02. (ang.). 

Bibliografia edytuj

  • Alexander Lüdeke, Waffentechnik im Zweiten Weltkrieg, Parragon Books, Bath/Köln, ISBN 978-1-4054-8584-5.
  • Markus Jaugitz, Die deutsche Fernlenktruppe 1940–1943. w: Waffen-Arsenal Special Band 10, 1994, Podzun-Pallas-Verlag, ISBN 3-7909-0502-X.
  • Markus Jaugitz: Die deutsche Fernlenktruppe 1943–1945. w: Waffen-Arsenal Special Band 12, 1995, Podzun-Pallas-Verlag, ISBN 3-7909-0529-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sd.Kfz.301&oldid=73221136”