Scynkowate, scynki, śligi (Scincidae) – rodzina jaszczurek z nadrodziny Scincomorpha w rzędzie łuskonośnych (Squamata) obejmująca ponad 1700 gatunków.

Scynkowate
Scincidae
Oppel, 1825[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – scynk olbrzymi (Tiliqua scincoides)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Nadrodzina

Scincomorpha

Rodzina

scynkowate

Typ nomenklatoryczny

Scincus Gronovius, 1763

Synonimy
Podrodziny

9 podrodzin (w tym 2 o statusie incertae sedis) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania edytuj

Europa (kilka gatunków), Azja, Afryka, Australia, Oceania, Ameryka Północna i Południowa[2].

Charakterystyka edytuj

Głowa pokryta dużymi symetrycznymi tarczkami. Ciało pokryte okrągłymi lub rombowymi łuskami zachodzącymi na siebie tak ściśle, że powierzchnia ich ciał jest bardzo błyszcząca i śliska. Zęby stożkowate, osadzone na wewnętrznej powierzchni kości szczęk (pleurodontyzm). Język krótki przystosowany do lizania, pokryty niewielkimi łuskowatymi brodawkami. Ogon łatwo odpada (poza nielicznymi gatunkami) i szybko regeneruje (autotomia). Kończyny u większości dobrze wykształcone, zredukowane (Lerista i Chalcides) bądź ich brak (Brachymeles, Isopachys, Typhlosaurus, Acontias). Brak gruczołów i otworów udowych.

Biotop
Tereny trawiaste, krzewiaste, drzewiaste, stepy i pustynie, kamieniste i skaliste.
Pokarm
W większości drapieżne.
Behawior
Większość prowadzi naziemny lub nadrzewny tryb życia, gatunki beznogie żyją pod ziemią.
Rozmnażanie
Połowa gatunków jest jajożyworodna.

Systematyka edytuj

Systematyka scynkowatych jest ciągle badana i pozostaje kontrowersyjna. Hedges i Conn (2012) wydzielili ze scynkowatych sześć osobnych rodzin: Acontidae, Egerniidae, Eugongylidae, Lygosomidae, Mabuyidae i Sphenomorphidae[3]; w późniejszej publikacji Hedges (2014) wydzielił jeszcze dwie dodatkowe rodziny – Ateuchosauridae i Ristellidae[4]. Pyron, Burbrink i Wiens (2013) sprzeciwili się jednak dzieleniu scynkowatych na mniejsze rodziny; autorzy podnoszą m.in., że scynkowate obejmujące wszystkie taksony przenoszone przez Hedgesa i Conn do odrębnych rodzin są monofiletyczne, i co za tym idzie dzielenie Scincidae na kilka mniejszych rodzin nie jest konieczne[5].

Podział systematyczny edytuj

Do rodziny należą następujące podrodziny[6][7]:

Uwagi edytuj

  1. Pisownia oryginalna nazwy rodziny.

Przypisy edytuj

  1. a b N.M. Oppel: Die ordnungen, familien und gattungen der reptilien als prodrom einer naturgeschichte derselben. München: Joseph Lindauer, 1811, s. 20. (niem.).
  2. R. Midtgaard: Family Scincidae. RepFocus. [dostęp 2024-01-16]. (ang.).
  3. S. Blair Hedges i Caitlin E. Conn. A new skink fauna from Caribbean islands (Squamata, Mabuyidae, Mabuyinae). „Zootaxa”. 3288, s. 1–244, 2012. (ang.). 
  4. S. Blair Hedges. The high-level classification of skinks (Reptilia, Squamata, Scincomorpha). „Zootaxa”. 3765 (4), s. 317–338, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3765.4.2. (ang.). 
  5. Robert Alexander Pyron, Frank T. Burbrink i John J. Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13, s. 93, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93. (ang.). 
  6. P. Uetz: Higher Taxa in Extant Reptiles. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-16]. (ang.).
  7. G.M. Shea. Nomenclature of supra-generic units within the Family Scincidae (Squamata). „Zootaxa”. 5067 (3), s. 325―331, 2021. DOI: 10.11646/zootaxa.5067.3.1. (ang.).