Skałoskakun

rodzaj gryzoni

Skałoskakun[3] (Zyzomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Skałoskakun
Zyzomys
O. Thomas, 1909[1]
Okres istnienia: pliocen–dziś
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – skałoskakun gruboogonowy (Z. pedunculatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Hydromyini

Rodzaj

skałoskakun

Typ nomenklatoryczny

Mus argurus O. Thomas, 1889

Synonimy
  • Laomys O. Thomas, 1909[2]
Gatunki

6 gatunków (5 żyjących i 1 wymarły) (zobacz opis w tekście)

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii[4][5][6].

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 85–170 mm, długość ogona 90–152 mm, długość ucha 15–23 mm, długość tylnej stopy 20–31 mm; masa ciała 26–190 g[5][7].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1909 roku angielski zoolog Oldfield Thomas na łamach The Annals and Magazine of Natural History[1]. Na gatunek typowy Thomas wyznaczył (oryginalne oznaczenie) skałoskakuna srebrnoogonowego (Z. argurus).

Etymologia

edytuj
  • Zyzomys: etymologia niejasna, Thomas nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; być może od łac. zyzza „zygzak”; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[8].
  • Laomys: gr. λας las, λαος laos ‘kamień, skała’[9]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[10]. Gatunek typowy: Laomys woodwardi O. Thomas, 1909.

Podział systematyczny

edytuj

Takson ten należy do australijskich „starych endemitów”; najstarsze szczątki przedstawiciela tego rodzaju pochodzą z późnego pliocenu. Morfologia chromosomów odróżnia należące do niego gatunki od wszystkich innych gryzoni z kontynentu. Trzonowce skałoskakunów są najbardziej podobne do tych, które mają królikoszczury (Conilurus), ale charakterystyka penisa łączy je z pseudomyszami (Pseudomys) i pokrewnymi rodzajami[6]. Do rodzaju należą następujące gatunki[11][7][4][3]:

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu stanu Queensland w Australii[12][13]:

Przypisy

edytuj
  1. a b Thomas 1909 ↓, s. 372.
  2. Thomas 1909 ↓, s. 373.
  3. a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 283. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 504–506. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  5. a b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 734–736. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  6. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Zyzomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
  7. a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 325. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  8. J.A. Long & M. Archer: Prehistoric Mammals of Australia and New Guinea: One Hundred Million Years of Evolution. UNSW Press, 2002, s. 198. ISBN 978-0-86840-435-6.
  9. Jaeger 1959 ↓, s. 134.
  10. Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  11. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
  12. J.S. Zijlstra, Zyzomys Thomas, 1909, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-12] (ang.).
  13. H. Godthelp. Zyzomys rackhami sp. nov. (Rodentia, Muridae) a rockrat from Pliocene Rackham's roost site, Riversleigh, northwestern Queensland. „Memoirs of the Queensland Museum”. 41 (2), s. 329, 1997. 

Bibliografia

edytuj