Wikipedia

Socjalistyczna Partia Ukrainy

Socjalistyczna Partia Ukrainy (ukr. Соціалістична партія України) – ukraińska lewicowa partia polityczna będąca jedną z najstarszych formacji politycznych w tym kraju. Została utworzona przez byłych członków Komunistycznej Partii Ukrainy pod koniec 1991 roku[2]. Była reprezentowana w Radzie Najwyższej Ukrainy w latach 1994–2007 i w tym czasie była trzecią i czwartą pod względem wielkości partią polityczną w ukraińskim parlamencie[3]. Od 2007 roku uzyskiwała marginalne wyniki wyborcze na Ukrainie[4]. Po rosyjskiej agresji na Ukrainę została zawieszona, a następnie zakazana decyzją sądu z dnia 15 czerwca 2022 roku[5].

Socjalistyczna Partia Ukrainy
Соціалістична партія України
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Lider

Wiktor Zaika[1]

Data założenia

26 października 1991

Data rozwiązania

15 czerwca 2022

Ideologia polityczna

socjalizm, socjaldemokracja, eurosceptycyzm

Członkostwo
międzynarodowe

Międzynarodówka Socjalistyczna (2003-2011)

Barwy

różowa

Strona internetowa

HistoriaEdytuj

 
Pierwsze logo Socjalistycznej Partii Ukrainy

GenezaEdytuj

Po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę w 1991 roku Łeonid Krawczuk jako przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR, wprowadził 30 sierpnia 1991 roku zakaz działalności partii komunistycznych[2]. Cztery dni po delegalizacji, Ołeksandr Moroz wezwał komunistów do stworzenia nowej lewicowej siły politycznej[2]. Zjazd założycielski odbył się w Kijowie 26 października 1991 roku, a pierwszym liderem został Moroz[2].

19 czerwca 1993 roku w Doniecku odbył się zjazd założycielski odrodzonej Komunistycznej Partii Ukrainy, w efekcie czego wielu komunistów odeszło z Partii Socjalistycznej. Mimo to podczas wyborów prezydenckich na Ukrainie w 1994 roku, lider socjalistów Ołeksandr Moroz był wspierany także przez Partię Komunistyczną[3].

Wybory parlamentarne w 1994 rokuEdytuj

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 1994 roku.

W wyborach parlamentarnych Socjalistyczna Partia Ukriany uzyskała 14 mandatów[6]. W maju 1994 roku Ołeksandr Moroz został przewodniczącym Rady Najwyższej Ukrainy[3]. W październiku 1995 roku doszło do rozłamu w partii, gdzie część członków na czele z Nataliją Witrenko stworzyła następnie w kwietniu 1996 roku bardziej radykalną Postępową Partię Socjalistyczną Ukrainy[2].

Wybory parlamentarne w 1998 rokuEdytuj

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 1998 roku.

Partia w wyborach parlamentarnych w 1998 roku wystartowała w bloku wyborcznym z Partią Ludową Ukrainy[7]. Blok wyborczy zdobył poparcie 8,55% głosów i w sumie 34 mandaty w parlamencie Ukrainy[2]. W 1999 roku wystawiła swojego kandydata w wyborach prezydenckich Ołeksandra Moroza, który zajął ostatecznie trzecie miejsce z poparciem 11,3% głosów w pierwszej turze. Po wyborach grupa byłych członków Socjalistycznej Partii Ukrainy będących w opozycji do Ołeksandra Moroza, założyła w 2000 roku Partię Sprawiedliwości[2].

Wybory parlamentarne w 2002 rokuEdytuj

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 2002 roku.
 
Ołeksandr Moroz (marzec 2003).

W kolejnych latach partia była mocno zaanagażowana w kampanię protestacyjną Ukraina bez Kuczmy[3]. W wyborach z 2002 roku uzyskano poparcie 6,9% głosów i 24 mandaty w Radzie Najwyższej Ukrainy. Socjaliści byli aktywnymi uczestnikami pomarańczowej rewolucji. Byli również członkiem koalicji w pierwszym rządzie Julii Tymoszenko i rządzie Jurija Jechanurowa. W wyborach prezydenckich w 2004 roku, które przerodziły się w pomarańczową rewolucję, Moroz przekazał swoje poparcie Wiktorowi Juszczence[3].

Wybory parlamentarne w 2006 rokuEdytuj

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 2006 roku.
 
Mapa przedstawiająca wyniki Socjalistycznej Partii Ukrainy w wyborach parlamentarnych w 2006 roku.

W wyborach parlamentarnych w 2006 roku partia uzyskała wynik 5,69% głosów i wprowadziła 33 deputowanych do Rady Najwyższej. Początkowo socjaliści tworzyli „pomarańczową koalicję” z Naszą Ukrainą i Blokiem Julii Tymoszenko. Porozumienie to rozpadło się jednak, kiedy 6 lipca Ołeksandr Moroz został przewodniczącym Rady Najwyższej z poparciem prorosyjskiej Partii Regionów. Z tego powodu z partii odszedł sekretarz rady politycznej Socjalistycznej Partii Ukrainy Josyp Winski. Ostatecznie, 4 sierpnia powstał rząd Wiktora Janukowycza popierany przez socjalistów, komunistów i Partię Regionów[3]. Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko rozwiązał parlament 2 kwietnia 2007 roku, gdyż uznał działania rządu podczas ukraińskiego kryzysu politycznego za nielegalne[8].

Wybory parlamentarne w 2007 rokuEdytuj

 
Mapa przedstawiająca wyniki Socjalistycznej Partii Ukrainy w wyborach parlamentarnych w 2007 roku.
Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 2007 roku.

W wyborach w 2007 partia nie przekroczyła 3% progu wyborczego i jej lider, Ołeksandr Moroz, znalazł się poza parlamentem. Doprowadziło to do odejścia z partii wielu jej członków, którzy następnie założyli Związek Lewicowców[3]. W lipcu 2010 roku lider socjalistów, Moroz został po raz pierwszy w historii partii zastąpiony przez Wasyla Cuszkę na stanowisku przewodniczącego[9]. Ołeksandr Moroz stał się jednak ponownie liderem partii w sierpniu 2011 roku[10].

Wybory parlamentarne w 2012 roku i ostatnie lataEdytuj

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne na Ukrainie w 2012 roku.
 
Logo partii w 2015 roku

W kwietniu 2012 roku liderem partii został Petro Ustenko, zastępując Ołeksandra Moroza[11]. W wyborach parlamentarnych socjaliści uzyskali 0,46% głosów i nie uzyskali żadnych mandatów[12]. W 2014 roku partia nie brała udziału w wyborach parlamentarnych. Do czerwca 2019 roku liderem partii był Illa Kywa, który dołączył następnie do Opozycyjnej Platformy – Za Życie[13]. W 2022 roku po rosyjskiej agresji na Ukrainę została zawieszona przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy. 15 czerwca 2022 roku partia została zakazana przez ukraiński Sąd Apelacyjny, a majątek partii przeszedł na własność państwa[14].

Poparcie w wyborachEdytuj

Wyniki w wyborach parlamentarnych
Wybory Poparcie (lista krajowa) Zmiana punktów procentowych Lista krajowa Zmiana Okręgi jednomandatowe Zmiana Suma
1994 3,72% – 0 – 14 – 14
1998[15] 8,6%  4,88 29  29 5  9 34
2002 6,87%  1,73 20  9 3  2 23
2006[16] 5,69%  1,18 33  10 – – 33
2007[16] 2,86%  2,83 0  33 – – 0
2012[16] 0,5%  2,36 0  0 – – 0
Wyniki w wyborach prezydenckich
Wybory Kandydat Głosowanie Poparcie Uwagi
1994 Ołeksandr Moroz I tura 13.33% Kandydat nie przeszedł do II tury.
1999 Ołeksandr Moroz I tura 11,29% Kandydat nie przeszedł do II tury.
2004 Ołeksandr Moroz I tura 5,81% Kandydat nie przeszedł do II tury.
2010 Ołeksandr Moroz I tura 0,38% Kandydat nie przeszedł do II tury.
2014 Olha Bohomołeć I tura 1,9% Kandydat nie przeszedł do II tury.
2019 Illia Kyva I tura 0,3% Kandydat nie przeszedł do II tury.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Oficjalny lider partii w momencie delegalizacji (do 2022).
  2. ↑ a b c d e f g УКРАЇНА ПАРТІЙНА. ЧАСТИНА V. СОЦІАЛІСТИЧНА ПАРТІЯ УКРАЇНИ. zn.ua, 2002-03-07.
  3. ↑ a b c d e f g Социалистическая партия Украины. file.liga.net, 2012-09-21.
  4. ↑ Социалистическая партия Украины (ros.). file.liga.net, 2012-09-21. [dostęp 2022-06-22].
  5. ↑ The court banned the Socialist Party of Ukraine (ang.). babel.ua, 15 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-22].
  6. ↑ Richard Crampton: Atlas of Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge, 1997. ISBN 978-0-415-16461-0.
  7. ↑ Соціалістична партія України. sd.net.ua, 2009-09-04.
  8. ↑ Q&A: Ukrainian parliamentary poll. bbc.co.uk, 2007-10-01.
  9. ↑ Economy minister appointed Socialist Party head. kyivpost.com, 2010-07-26.
  10. ↑ Oleksandr Moroz elected Chairman of Socialist Party of Ukraine. www.nrcu.gov.ua, 2011-08-11.
  11. ↑ Petro Ustenko heads Socialist Party of Ukraine. kyivpost.com, 2012-04-30.
  12. ↑ Вибори народних депутатів України 28 жовтня 2012 року. cvk.gov.ua, 2012-10-30.
  13. ↑ Кива пішов із посади голови СПУ – балотуватиметься в Раду від платформи „За життя” Бойка й Медведчука. espreso.tv, 2019-06-07.
  14. ↑ Суд заборонив Соціалістичну партію України. pravda.com.ua, 2022-06-15.
  15. ↑ W ramach koalicji Blok Socjalistycznej Partii Ukrainy i Chłopskiej Partii Ukrainy.
  16. ↑ a b c W wyborach zrezygnowano z okręgów jednomandatowych.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Socjalistyczna_Partia_Ukrainy&oldid=67452947”