Sosna hakowata

Sosna hakowata (Pinus mugo subsp. uncinata (Ramond) Domin) – drzewo iglaste, podgatunek kosodrzewiny z rodzaju sosna (Pinus), należący do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Pierwotny areał sosny hakowatej to Pireneje i Alpy Zachodnie. W Polsce występuje w Karpatach, Sudetach (rezerwat "Torfowisko pod Zieleńcem" w Górach Bystrzyckich, oraz w Górach Stołowych), a także w rezerwacie "Torfowisko pod Węglińcem" w Borach Dolnośląskich.

Sosna hakowata
Ilustracja
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad Euphyllophyta
Klad rośliny nasienne
Rząd sosnowce
Rodzina sosnowate
Rodzaj sosna
Gatunek sosna górska
Podgatunek sosna hakowata
Nazwa systematyczna
Pinus mugo subsp. uncinata (Ramond) Domin
1935
Synonimy

P. uncinata Ramond ex De Candolle

Multimedia w Wikimedia Commons

MorfologiaEdytuj

Pokrój
Zmienny, nieregularny, często stożkowaty z długimi dolnymi gałęziami.
Pień
Osiąga wysokość od kilku do 20 m.
Liście
Sztywne, ciemnozielone igły, zebrane po 2 na krótkopędach, o długości 4–5 cm.
Szyszki
Szyszki męskie podłużne, cylindryczne, o długości 10 mm, zebrane w grona przy końcach gałązek. Dojrzałe szyszki żeńskie są niesymetryczne, lekko zakrzywione, o długości 3–5 cm (2,5–6 cm[2]), brązowe. Tarczki wypukłe z wyraźnym wyrostkiem, hakowato odgięte ku nasadzie[3]. Nasiona czarne, o długości 3–4 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 7–12 mm.

  • Gałązka, szyszki męskie

  • Szyszka nasienna

  • Szyszki i nasiona

Biologia i ekologiaEdytuj

Igły pozostają na drzewie średnio przez 4-9 lat. Gatunek przeważnie jednopienny, czasem zdarzają się osobniki wytwarzające tylko szyszki męskie lub żeńskie. Pylenie zachodzi od maja do lipca. Szyszki nasienne dojrzewają od września do października, 15–17 miesięcy po zapyleniu. Otwierają się wkrótce potem lub wiosną następnego roku[2].

Porasta tereny podmokłe, w Polsce głównie torfowiska wysokie i przejściowe. Występuje głównie w Pirenejach i zachodnich Alpach, na wysokościach 1000–2300 m n.p.m. Jedyne stanowisko nizinne tej sosny (190 m n.p.m.) to rezerwat "Torfowisko pod Węglińcem". Odporna na mrozy, wymaga dużej wilgotności powietrza.

Systematyka i zmiennośćEdytuj

Synonimy[2]: Pinus uncinata Ramond ex De Candolle, P. mugo var. rostrata (Antoine) Hoopes.

Pozycja podgatunku w obrębie rodzaju Pinus[4]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Pinus
      • podsekcja Pinus
        • gatunek P. mugo
          • podgatunek P. mugo subsp. uncinata

Sosna ta uważana jest czasem za odrębny gatunek, blisko spokrewniony z kosodrzewiną.

Zagrożenia i ochronaEdytuj

Jako podgatunek kosodrzewiny sosna hakowata jest objęta ochroną ścisłą na terenie Polski. Zagrożeniem dla gatunku było wypalanie kosówki pod pastwiska. Obecnie gatunek nie jest zagrożony[5].

 
Drewno sosny hakowatej

ZastosowanieEdytuj

Drzewo ozdobne. Wyhodowano szereg odmian ogrodowych:

  • 'Compacta' – odmiana silnie karłowa, ciemne i krótkie igły.
  • 'Echiniformis' – odmiana wolno rosnąca o szmaragdowym zabarwieniu igieł, sztywnych i stosunkowo długich.
  • 'Fructata'
  • 'Grune Welle'
  • 'Hexe' – karłowa odmiana, o kulistym pokroju.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c Christopher J. Earle, Pinus mugo subsp. uncinata, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2013-07-27] (ang.).
  3. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  4. ↑ Christopher J. Earle, Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2013-07-27] (ang.).
  5. ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.

BibliografiaEdytuj

  1. Gregor Aas, Andreas Riedmiller: Drzewa. Peter Schütt (współpraca). Wyd. wydanie VII. Warszawa: MUZA SA, 2005. ISBN 83-7200-625-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sosna_hakowata&oldid=62488308”