Durąg
Durąg (niem. Döhringen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
340[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-106[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0484914 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°36′51″N 20°01′33″E/53,614167 20,025833[1]
| |
Wieś mazurska nad rzeką Dylewką. Wieś jest siedzibą jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej[4].
Historia edytuj
Wieś lokowana w 1328 roku[2], kiedy to Luter z Brunszwiku zapisał Konradowi Durągowi 200 włok ziemi sasińskiej. W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1328, podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 70 włók[5]. Kościół powstał już w XIV w., bowiem w dokumentach z 1351 r. jako świadek występuje ksiądz Henryk z Durąga. W 1485 r., w wyniku podziału spadkowego, jeden z synów - Jorge, otrzymał Durąg wraz z pięcioma włókami w Pancerzynie. Na przełomie XIV i XV w. należała do Mikołaja z Durąga, działacza opozycji antykrzyżackiej, współzałożyciela Związku Pruskiego. We wsi od XIV wieku znajdował się kościół, który następnie pełnił rolę ewangelickiego zboru. Z dokumentów z 1537 r. (po reformacji) wynika, że pastor z Duraga obsługiwał wsie: Durąg, Ględy, Grabin, Ostrowin, Pancerzyn, Ryn, Swonowo, Szyldak. W 1540 r. po 6,5 włoki mieli Jerzy z Durąga oraz Jan Reszka. Ponadto we wsi było 14 chłopów, młynarz, karczmarz i garncarz. W 1577 r. do Duraga należało 70 włók. W tym czasie istniały dwa majątki rycerskie, było 18 chłopów (od 1,4 do 3 włók każdy), 11 zagrodników, kowal, krawiec, bednarz.
W latach 1598–1682 była wspólna parafia z Kraplewem. Pastor z Duraga (podobnie jak pastorzy z Gierzwałdu, Lipowa i Ostrowina) otrzymywali po 40 marek uposażenia rocznie. Nabożeństwa w kościele w Durągu odprawiano w języku polskim. W czasie wojny szwedzkiej pastorem był Stanisław Julikowius, określany przez władze pruskie jako „zły Polak”. Na początku XVII w. pastorem był Bartłomiej Myślęta. W 1628 roku pastorem był Elias Laurentius - pasierb Myślęty. Pod koniec XVII w. Jan von Kleist zagarnął należące do parafii włóki wraz z łąkami. W 1713 r. wybudowano nowy kościół. W tym czasie nabożeństwa odprawiał proboszcz z Kraplewa, później - proboszcz z Ostrowina. Pod koniec XVIII w. we wsi były dwa folwarki i 39 domów.
W 1910 r. wieś obejmowała 237 ha gruntów rolnych i mieszkało w niej 141 osób (w tym 75 Polaków). Do dworu należało 1258 ha ziemi i mieszkało tam 355 osób (w tym 115 Polaków). W 1925 r. łącznie obszar wsi i majątku ziemskiego obejmował 1845 ha. W tym czasie w Durągu było 604 mieszkańców (w tym 12 katolików). W 1939 r. we wsi było 579 mieszkańców.
Parafia katolicka (Świętych Apostołów Piotra i Pawła) w Durągu ponownie powstała w 1962 r.[6]
Zabytki edytuj
- W 1713 roku wzniesiono w Durągu do dziś istniejący zabytkowy budynek barokowego kościoła o konstrukcji ryglowej, omurowanego kamieniem, trójbocznie zamkniętego z drewnianą wieżyczką od zachodu[7], z barokowym ołtarzem głównym z ok. 1715 roku i XVIII-wiecznymi organami, restaurowany w XIX w.[8][9].
- Zabytkowa jest również znajdująca się we wsi klasycystyczna kostnica[9].
- W Durągu mieści się park podworski z wieloma starymi drzewami (pomniki przyrody)[10].
- Przy drodze do Szyldaka, nad rzeką Dylewką znajduje się będący pomnikiem przyrody głaz narzutowy o obwodzie 13 m i wysokości 2,85 cm[2].
- Grodzisko zwane Zamkową Górą, położone na północny wschód od wsi, na wysokiej krawędzi doliny rzeki Dylewki. Plateau warowni o wymiarach 45 x 16 metrów ma w centralnej części owalne wgłębienie (12 x 8 m) będące najpewniej śladem po budynku mieszkalnym. Na majdanie odkryto pojedyncze fragmenty naczyń glinianych. Od północy, wschodu i południa obiekt otoczony jest fosą o szerokości 3 m i głębokości wynoszącej obecnie 0,3-0,4 m. Wysokość względna poziomu majdanu w stosunku do dna fosy wynosi 4,5 m. Zapewne jest to pozostałość warowni rycerza Jana z Durąga, który wkrótce po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku wraz ze swoimi ludźmi opanował zamek w Ostródzie, przekazując go następnie bez walki wojskom króla Władysława Jagiełły[11].
Bibliografia edytuj
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 43
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 27073
- ↑ a b c Plan odnowy miejscowości Durąg [online], Gmina Ostróda, 19 listopada 2007 [dostęp 2010-01-20] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 240 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ O.S.P. Durąg. Oficjalna strona internetowa Urzędu Gminy w Ostródzie. [dostęp 2010-01-20].
- ↑ Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- ↑ Durąg. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. archwarmia.pl
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 240
- ↑ Kościół w Durągu [online], Miasteria.pl [dostęp 2010-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08].
- ↑ a b Durąg. Strona internetowa szkoły podstawowej w Brzydowie. [dostęp 2010-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-06)].
- ↑ Ciekawe miejsca [online], Nadleśnictwo Olsztynek [dostęp 2010-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-20].
- ↑ M. J. Hoffmann, A. Mackiewicz, Średniowieczne założenia obronne powiatu ostródzkiego, Ostróda 2004.
Linki zewnętrzne edytuj
- Durąg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 228.