Tuwińcy
Tuwińcy (dawniej Urianchajcy, Sojoci, czasem nazywani Tuwijczykami[1]) – naród turkijski, żyjący w Tuwińskiej Republice Autonomicznej w południowej Syberii, w Mongolii (24 tys.) i Chinach. Społeczność Tuwińców w Rosji liczy 264 tysiące osób (w 2010)[2]. Mongolscy Tuwińcy zasymilowali się wśród Mongołów i nie używają już własnego języka tuwińskiego.
| |
| Populacja |
ok. 281 tys. |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| Grupa | |
| |
Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani Todżyńczykami, stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami reniferów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia, mieszkają, podobnie jak Mongołowie, w jurtach. Pierwotną religią Tuwińców był szamanizm, współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od XVIII wieku zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje buddyzm tybetański.
Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały Chiny, w okresie 1911–1914 faktycznie niepodległa Mongolia, a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią Rosji. W 1921 roku powstała formalnie niezależna Tuwińska Republika Ludowa, będąca w praktyce formą radzieckiego protektoratu. W 1944 roku republikę zlikwidowano i włączono do ZSRR.
Obecnie[kiedy?] Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew – chöömej. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione.
Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia mieszkając w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich tipi. Tuwińcy ci hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają „Catanami”.
Tuwińcy mieszkają także w chińskim regionie Sinciangu, m.in. nad jeziorem Kanas, gdzie ujmuje się ich w spisie pomiędzy Mongołami lub Ojratami[3].
Znane osoby o narodowości tuwińskiej edytuj
-
Sałczak Toka, radziecko-tuwiński działacz partyjny i państwowy -
Galsan Tschinag, mongolski pisarz i poeta -
Siergiej Szojgu, rosyjski wojskowy w stopniu generała armii, od 2012 minister obrony Federacji Rosyjskiej
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Tego określenia używał na przykład Jerzy Sławomir Wasilewski w swoich artykułach, por. Ludzie tajgi. Etnolog w podróży
- ↑ Rosyjski Spis z 2010. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-04)].
- ↑ Mongush, M. V. Tuvans of Mongolia and China. w: „International Journal of Central Asian Studies”, 1 (1996), s. 225-243. red. Talat Tekin, Seoul, Inst. of Asian Culture & Development.