Świątynia Inskrypcji
Świątynia Inskrypcji (hiszp. Templo de las Inscripciones) – piramida schodkowa Majów zbudowana w Palenque w Meksyku jako grobowiec dla króla-kapłana K’inich Janaab’ Pakala. Budowę, którą rozpoczęto w ostatniej dekadzie blisko 70-letniego panowania Pakala, dokończył jego syn i następca K’inich Kan Bahlam II[1].
Pomimo że piramida była przez wiele lat badana przez naukowców, dopiero w 1952 roku meksykański archeolog Alberto Ruz Lhuillier odnalazł kryptę grobową Pakala, do której wejście ukryte było pod podłogą świątyni[1]. Na kamiennej płycie sarkofagu znajduje się słynny relief władcy nazywany też „kamieniem astronauty”, gdyż według niektórych pseudonaukowców przedstawiona na nim postać siedzi za sterami rakiety[1][2].
Budowla edytuj
Majowie, którzy wbrew pozorom często chowali swoich zmarłych w piramidach, traktowali taki pochówek jako funkcję wtórną budowli, gdyż jej podstawowa rola sprowadzała się do pełnienia funkcji ceremonialno-kultowej. Dlatego też groby były często umieszczane pod podłogą lub w specjalnie dobudowanej kondygnacji. Świątynia Inskrypcji stanowi pod tym względem wyjątek, gdyż jest pierwszą majańską piramidą z Okresu Klasycznego, której główną funkcją było zabezpieczenie krypty grobowej władcy. Jej budowę rozpoczął ok. 675 roku jeszcze K’inich Janaab’ Pakal, ale ponieważ nie zdążył jej ukończyć, zrobił to jego syn i następca K'inich Kan Bahlam II około 683 roku[1].
Piramida składa się z dziewięciu poziomów i ma wymiary 61×49 m u podstawy i 21 m wysokości[1]. Jej trzon tworzy gruz wymieszany z gliną, który obłożono kamiennymi płytami. Nie ma ona natomiast żadnych fundamentów, gdyż postawiono ją bezpośrednio na gliniastym podłożu. Na jej szczycie znajduje się świątynia z przedsionkiem i trzema pomieszczeniami, których wnętrza pokryto wapiennym stiukiem. Pod podłogą największego z nich ukryto wejście do tunelu prowadzącego do krypty grobowej. Sama sala wyłożona jest tablicami z licznymi hieroglificznymi inskrypcjami, od których wzięła się nazwa świątyni[3]. Opisują one ważne wydarzenia z życia władcy oraz jego dokonania[4].
Filary edytuj
Do świątyni prowadzi pięć wejść, które oddziela sześć filarów. Noszą one umowne oznaczenia od A do F. Na każdym z nich znajdują się glify oraz hieroglificzne inskrypcje w języku Majów, jednak nie wszystkie są czytelne, gdyż nie zachowały się w całości[5].
Krypta grobowa edytuj
Piramida od początku była planowana jako grobowiec, dlatego najpierw wzniesiono kryptę, w której miał się znajdować sarkofag władcy. Budowę rozpoczęto od położenia podłogi z kamiennych płyt, na której postawiono sześć wsporników podtrzymujących 15-tonowy blok kamienia przeznaczony na sarkofag. Całość otoczono murem oraz sklepieniem, a wnętrze upiększono dekoracjami. Po zakończeniu prac nad kryptą rozpoczęto budowę piramidy, z której szczytu prowadził do jej wnętrza tunel oraz schody[6]. Gdy Pakal zmarł, jego ciało złożono w sarkofagu, który przykryto kamienną pokrywą i zapieczętowano wapnem. Następnie nałożono płytę z reliefem władcy, a kryptę zamurowano. W przylegającym do niej korytarzu złożono ofiary z 5 lub 6 osób, które miały służyć mu po śmierci. Tunel zasypano gruzem i kamieniami, a wejście do niego zamurowano[7].
Relief z sarkofagu edytuj
Na płycie sarkofagu znajduje się intrygujący, aczkolwiek całkowicie symboliczny relief odnoszący się do majańskich wyobrażeń pozagrobowych. Gdy patrzy się na niego z boku, można odnieść wrażenie, że przedstawiona na nim postać siedzi za sterami jakiegoś pojazdu[8]. Jednak w rzeczywistości jest to król Pakal ukazany w pozycji półleżącej na czaszce, która symbolizuje demona ziemi. Wyrastające z jego boków wypustki to granice Xibalby. Z kolei znajdujący się na niej pień to pęd kukurydzy przedstawiający Drzewo Światła. Na jego szczycie znajduje się słoneczny ptak quetzal w masce boga deszczu. Całość stanowi symboliczne wyobrażenie życia, które wyrywa się śmierci i ponownie odradza dzięki wodzie i słońcu[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e The Temple of Inscriptions at Palenque. archaeology.about.com. [dostęp 2017-02-26]. (ang.).
- ↑ Erich von Däniken: Wspomnienia z przyszłości: nie rozwiązane zagadki przeszłości. Wydawnictwo Prokop, 1995, s. 99. ISBN 83-86096-06-3.
- ↑ Henri Stierlin: The Maya: Palaces and Pyramids of the Rainforest. 2001, s. 79.
- ↑ Merle Greene Robertson: The Sculpture of Palenque. Volume I: The Temple of Inscriptions. 1983, s. 54.
- ↑ Merle Greene Robertson: The Sculpture of Palenque. Volume I: The Temple of Inscriptions. 1983, s. 55.
- ↑ Mariusz Ziółkowski: Z powrotem na Ziemię. praca zbiorowa pod red. Andrzeja K. Wróblewskiego. 2000, s. 457.
- ↑ Mariusz Ziółkowski: Z powrotem na Ziemię. praca zbiorowa pod red. Andrzeja K. Wróblewskiego. 2000, s. 460.
- ↑ Mariusz Ziółkowski: Z powrotem na Ziemię. praca zbiorowa pod red. Andrzeja K. Wróblewskiego. 2000, s. 456.
- ↑ Mariusz Ziółkowski: Z powrotem na Ziemię. praca zbiorowa pod red. Andrzeja K. Wróblewskiego. 2000, s. 468.
Bibliografia edytuj
- Mariusz Ziółkowski: „Odkrycie Ameryki”, czyli kosmici…. W: Z powrotem na Ziemię. praca zbiorowa pod red. Andrzeja K. Wróblewskiego. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 454-468. ISBN 83-7180-868-2.
- Merle Greene Robertson: The Sculpture of Palenque. Volume I: The Temple of Inscriptions. New Jersey: Princeton University Press, 1983, s. 23-26, 54-55. ISBN 0-691-03560-1. (ang.).
- Henri Stierlin: The Maya: Palaces and Pyramids of the Rainforest. Londyn: Taschen, 2001, s. 77-80. ISBN 3-8228-1241-2. (ang.).