Wikipedia

Biała Wisełka

Biała Wisełka – potok, jeden ze źródłowych potoków Wisły[1]. Płynie w Beskidzie Śląskim, cała jego zlewnia znajduje się na terenie miasta Wisła w powiecie cieszyńskim, województwie śląskim[2].

Biała Wisełka
Ilustracja
Kaskady Rodła
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Potok
Długość 7 km
Źródło
Miejsce Barania Góra
Wysokość

ok. 1110 m

Współrzędne

49°36′52″N 19°00′35″E/49,614444 19,009722

Ujście
Recypient Jezioro Czerniańskie
Miejsce

Wisła

Współrzędne

49°36′55″N 18°55′33″E/49,615278 18,925833

Położenie na mapie miasta Wisła
Mapa konturowa miasta Wisła, blisko prawej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, po lewej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, po lewej znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

Topografia edytuj

Biała Wisełka ma długość ok. 7,0 km, średni spadek 8,2%, powierzchnia zlewni ok. 17 km²[3]. Wypływa w dolince po północnej stronie szczytu Baraniej Góry i spływa w kierunku północno-zachodnim między dwoma grzbietami Baraniej Góry[4]. Na wysokości 785,5 m uchodzi do niej z lewej strony potok Wątrobny (także Wątróbny), a na wysokości 694 m przy Wrotach Kubisza potok Roztoczny. Od tego miejsca Biała Wisełka spływa głęboką i wąską doliną pomiędzy grzbietem Cienkowa na północy a grzbietem Wierchu Wisełka, Wierchu Równiańskiego, Przysłopu i Przyporu na południu. Uchodzi do Jeziora Czerniańskiego w Czarnem[2].

Roztoczny jest jedynym prawym dopływem Białej Wisełki, pozostałe (Wątrobny, Równiański, Potok na Równe, Potok Bobrowski, Potok Czarny i Szyja) są lewobrzeżne[2].

Geologia edytuj

Wąska dolina Białej Wisełki wycięta jest niemal równoleżnikowo, tak głęboko, że potok odsłania na znacznym odcinku skały górnych warstw godulskich znajdujące się pod budującymi masyw Baraniej Góry warstwami istebniańskimi. W środkowym odcinku tworzy szereg wodospadów i progów skalnych, nazwanych Kaskadami Rodła[3]. Duża asymetria zlewni Białej Wisełki jest typowa dla płynących równoleżnikowo potoków Beskidu Śląskiego. Związane to jest z układem warstw skalnych w Beskidzie Śląskim. Południowe stoki opadają zgodnie z układem warstw skały, zwykle są łagodne i przecięte bocznymi dolinkami. Stoki północne powstają na czołach odsłaniających się warstw skalnych, są strome, rzadko rozcięte są bocznymi dolinkami i często mają „schodkowy” profil, co związane jest z różną twardością skał[5].

Nazwa i historia edytuj

Nazwa Białej Wisełki pochodzi prawdopodobnie od jej „białej wody” o wartkim nurcie, silnie spienionej na licznych progach. Inną wersję powstania tej nazwy podał w opisie swej wycieczki na Baranią Górę w 1834 r. Apoloniusz Tomkowicz: Nazwa jej pochodzi od mętnej barwy, którą w czasie słoty przybiera, kiedy Czarna zawsze czyste wody toczy[3].

Jeszcze za czasów Habsburgów poprowadzono doliną Białej Wisełki wygodną drogę jezdną aż do tzw. Barańskiego Mostu u zbiegu potoków Roztocznego i Głębczańskiego. Po wielkich powodziach, które wystąpiły z końcem lat 50. XX w., cały tok Białki od połączenia Wątrobnego i Roztocznego aż do Czarnego uregulowano, budując w korycie liczne sztuczne progi i obmurowując prawy brzeg, którym wiedzie droga[3].

Dolinę Białej Wisełki obejmuje rezerwat przyrody Wisła, powołany m.in. do ochrony lokalnej populacji pstrąga potokowego[5].

  •  
    Jedna z kaskad
  •  
    Skalne odsłonięcia lewego brzegu
  •  
    Źródło Białej Wisełki
  •  
    Ujście

Szlak turystyczny edytuj

Doliną Białej Wisełki prowadzi szlak turystyczny na Baranią Górę. Duża jego część biegnie dobrą drogą wzdłuż koryta potoku i Kaskad Rodła[5].

  Wisła-Czarne (parking) – dolina Białej Wisełki – Wrota Kubisza – Barania Góra. Odległość 7,7 km, suma podejść 650 m, czas przejścia 2:25 godz., z powrotem 1:25 godz.[6]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 156, ISBN 83-239-9607-5.
  2. ↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-05-30].
  3. ↑ a b c d {{cytuj |autor = Mirosław Barański |tytuł = Pasmo Baraniej Góry. Przewodnik turystyczny |wydawca = Wydawnictwo PTTK „Kraj” |miejsce = Warszawa |data = 1999.
  4. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2022-06-21].
  5. ↑ a b c Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 23, ISBN 978-83-89188-71-7.
  6. ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, ISBN 978-83-7605-084-3.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biała_Wisełka&oldid=70533247”