Wojskowe Organizacje Bolszewików
Wojskowe Organizacje Bolszewików (ros. Военные организации большевиков, Военка; w skrócie: Wojenka) – zbrojne ramię Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików), mające na celu sianie propagandy rewolucyjnej wśród żołnierzy Cesarskiej Armii Rosyjskiej. Pierwsze organizacje powstały w latach 1905–1907 (po rewolucji 1905 roku), później kilka z nich powstało jeszcze po rozpoczęciu I wojny światowej. Największą aktywność organizacje te prowadziły po rewolucji lutowej a także brały udział w przygotowywaniu przewrotu bolszewickiego (rewolucji październikowej)[1]. Po rozwiązaniu Cesarskiej Armii Rosyjskiej, Bolszewickie Organizacje Wojskowe także zostały zniesione na rzecz nowo formującej się Armii Czerwonej.
Wojskowe Organizacje Bolszewików istniały na wszystkich frontach rewolucji. Największe z nich umiejscowione były w Piotrogrodzie, Moskwie, Kronsztadzie, Helsingfors, Saratowie oraz Krasnojarsku. Aktywnie brały udział w propagowaniu programu agrarnego tworzonego przez bolszewików, uczestniczyły w pracach nad organizacją komisji żołnierskich oraz wysyłały agitatorów do wsi. Wspierały również komitety rewolucyjne oraz komitety wojskowo-rewolucyjne. W przededniu przewrotu bolszewickiego (rewolucji październikowej) liczba członków Wojskowych Organizacji Bolszewickich wynosiła około 50 tysięcy.
W tworzeniu Wojskowych Organizacji Bolszewickich brali udział między innymi: Władimir Antonow-Owsiejenko, Klimient Woroszyłow, Pawieł Dybienko, Siergiej Kirow, Nikołaj Krylenko, Aleksandr Miasnikian, Michaił Frunze oraz Jemieljan Jarosławski.
Wojskowe Organizacje Bolszewickie tworzyły własne pisma takie jak: „Sołdatskaja prawda” (wydawana w Piotrogrodzie), „Raboczij i sołdat” (później przemianowane na „Sołdat”) czy „Dieriewienskaja biednota”. Inne pisma wydawane przez Wojskowe Organizacje Bolszewickie to: „Wołna” (Helsingfors), „Zwiezda” (Mińsk) lub „Znamia bor´by” (Wyborg).
W listopadzie 1917 Biuro Wojskowej Organizacji Bolszewickiej przy Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików) wydało rozporządzenie, w którym przedstawiono plany budowy nowej armii. 26 grudnia 1917 rozpoczęło się Walne Zgromadzenie Komitetu Centralnego Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików), które zatwierdziło utworzenie armii ochotniczej złożonej z minimum 300 tysięcy żołnierzy.
Wartość Wojskowych Organizacji Bolszewickich spadła z powodu demobilizacji Cesarskiej Armii Rosyjskiej oraz po sformowaniu Armii Czerwonej. VII Zjazd Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) zadecydował o zlikwidowaniu wszystkich Wojskowych Organizacji Bolszewickich[2].