Wikipedia

Bursztyn (miasto)

miasto na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim

Bursztyn (ukr. Бурштин) – miasto wydzielone z rejonu na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim; nad Gniłą Lipą. 15 326 mieszkańców (2020)[2], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 10 182[3], dokładne dane o liczbie mieszkańców nie są znane ze względu na b. wysoki odsetek emigracji zarobkowej.

Bursztyn
Бурштин
Ilustracja
Bursztyn na rysunku Karola Auera z 1837[1]
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Wysokość

233 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności


15 328

Nr kierunkowy

+380

Kod pocztowy

77111

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Bursztyn”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Bursztyn”
Ziemia49°15′48,60″N 24°37′50,02″E/49,263500 24,630561
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Franz Xaver Mozart
Elektrociepłownia w Bursztynie, 1974

W okolicy znajdują się pokłady gipsu, alabastru i torfu. Przez miasto przebiega ukraińska droga krajowa N09.

Historia edytuj

9 października 1629 r. miała miejsce bitwa pod Bursztynem – rozbicie zagonu tatarskiego Kantymira Murzy przez wojska koronne regimentarza Stefana Chmieleckiego; w walce poległ brat Kantymira, a 2 tys. Tatarów wzięto do niewoli.

Do połowy XVIII wieku własność rodu Sieniawskich z Brzeżan. W 1730 roku wybudowano drewniany kościół katolicki, który na zlecenie Elżbiety Sieniawskiej zaprojektował Jacob de Logau[4]. Po 1741 roku nowy właściciel miasta Paweł Benoe, instrygator koronny i kasztelan warszawski, rozpoczął w Bursztynie budowę murowanego kościoła z klasztorem Trynitarzy, które ukończono przed 1755 roku (klasztor skasowali Austriacy jeszcze w XVIII wieku)[4]. Jego córka Anna wniosła dobra ziemskie z Bursztynem jako posag do majątku swojego męża Rafała Ludwika Skarbka[5]. Jego wnuk hrabia Ignacy Skarbek (zm. 1842) zbudował tu swoją nową rezydencję w postaci klasycystycznego pałacu z sześciokolumnowym portykiem i w 1842 roku ufundował tu klasztor Szarytek[5]. Córka Ignacego, Eleonora, wniosła Bursztyn jako wiano do majątku Karola Jabłonowskiego (1807-1885), w rodzinie którego Bursztyn pozostał do II wojny światowej[5].

Miejscowych Żydów wymordowali Niemcy podczas II wojny światowej. Pozostał po nich cmentarz żydowski[6].

W latach 1943–1944 z rąk nacjonalistów ukraińskich z OUN – UPA zginęło 28 Polaków, w tym ojciec, matka i siostra miejscowego księdza[7].

Do 1945[8] w Polsce, w województwie stanisławowskim, w powiecie rohatyńskim, siedziba gminy Bursztyn[9].

Zabytki edytuj

  • Pałac wybudowany pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku przez rodzinę Skarbków. Następnie siedziba Jabłonowskich. Pałac rozebrano w 1944 roku[5].
  • Kościół pw. św. Trójcy – murowany, neobarokowy, ufundowany przez Pawła Benoe, zbudowany w latach 1741-1755, parafialny od 1743 r., konsekrowany przez abp. Wacława Hieronima Sierakowskiego w 1774 r. Po kasacji trynitarzy w 1783 r. objęty przez księży diecezjalnych. Dobudowa wieży z dzwonami w latach 1829 – 1930. Zamknięty i przerobiony na magazyn i siłownię w 1950 r.. Przywrócony do kultu religijnego w 1990 r[10][11].
  • klasztor Szarytek (SS Miłosierdzia) z XIX wieku
  • Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1802 roku fundacji Skarbków
  • Kaplica grobowa Skarbków i Jabłonowskich na cmentarzu katolickim
  • cmentarz żydowski
  • gmach Sokoła
  • budynek przypałacowy mieszczący Aptekę

Osoby związane z Bursztynem edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Bursztynem.
  • Zdzisław Adamczyk (1886-1940) – podpułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, burmistrz Zakopanego
  • Włodzimierz Czerkawski – polski ekonomista, statystyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
  • Ludwik Finkel – polski historyk, bibliograf, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego
  • Antoni Grodki – radca namiestnictwa, honorowy obywatel Bursztyna
  • Ryszard Kłyś – polski prozaik i scenarzysta filmowy
  • Franz Xaver Wolfgang Mozart – syn Wolfganga Amadeusa, zwany „Lwowskim Mozartem”, od 1809 przebywał w Bursztynie, gdzie nauczał gry na fortepianie u rodziny Janiszewskich
  • Edward Rittner – polski prawnik, specjalista prawa kanonicznego i małżeńskiego, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego
  • Ludwik Schweizer (1894–1960) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari
  • Karol Szczepanowski (1892–1940) – major artylerii Wojska Polskiego
  • Karol Tichy – polski malarz i artysta zajmujący się również ceramiką artystyczną, projektowaniem mebli, tworzący w stylu secesji; pedagog
  • Debora Vogel – żydowska dwujęzyczna pisarka, filozof, krytyk literacki i krytyk sztuki, pisząca po polsku i w jidysz

Galeria edytuj

  •  
    Pałac Skarbków w 1920 r.
  •  
    Kościół św. Trójcy z 1741 roku
  •  
    Cerkiew Podwyższenia Krzyża Św. z 1802 roku
  •  
    Cerkiew
  •  
    Kaplica grobowa Skarbków i Jabłonowskich z 1813 r.
  •  
    Budynek Sokoła

Przypisy edytuj

  1. ↑ Вид міста Бурштин, Бурштин [online], lvivcenter.org [dostęp 2016-06-03].
  2. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
  3. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  4. ↑ a b Instytut Historii Sztuki <Krakau> [Hrsg.]: Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej (6.2006) [online], digi.ub.uni-heidelberg.de [dostęp 2022-03-18] (niem.).
  5. ↑ a b c d Grzegorz Rąkowski, Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej: Podole, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2006, s.390
  6. ↑ Cmentarz żydowski w Bursztynie.
  7. ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 648, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
  8. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 lipca 1934 r. o podziale powiatu rohatyńskiego w województwie stanisławowskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 663).
  10. ↑ Polkanakresach, Polka na Kresach: Kościół pw Św Trójcy, w Bursztynie (Church of the Holy Trinity, in Burshtyn) [online], Polka na Kresach, 8 lutego 2015 [dostęp 2023-04-09].
  11. ↑ Bursztyn [online], rkc.lviv.ua [dostęp 2023-04-09].

Bibliografia edytuj

  • Aftanazy Roman, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, T. 7, wyd. 2 przejrzane i uzupełnione, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, 1995, ISBN 83-04-03701-7 całość, ISBN 83-04-04229-0 t. 7, s. 24–35.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bursztyn_(miasto)&oldid=73031211”