Ludwik Finkel

historyk polski, bibliograf

Ludwik Michał Emanuel Finkel (ur. 20 marca 1858 w Bursztynie, zm. 24 października 1930 we Lwowie) – polski historyk, bibliograf, encyklopedysta[1], profesor oraz rektor Uniwersytetu Lwowskiego.

Ludwik Finkel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 marca 1858
Bursztyn

Data i miejsce śmierci

24 października 1930
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

historyk, bibliograf

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

kierownik Katedry Historii Austriackiej, dziekan Wydziału Filozoficznego, prorektor, rektor, kierownik Katedry Historii Nowożytnej

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Grób Ludwika Finkela na cmentarzu Łyczakowskim

Życiorys edytuj

Był synem Jakuba (adiunkta sądowego) i Anny z Warnickich. Uczęszczał do szkoły ludowej w Grzymałowie, następnie do C.K. I Gimnazjum w Tarnopolu; w latach 18771881 studiował historię, filozofię i historię literatury na Uniwersytecie Lwowskim, m.in. pod kierunkiem Aleksandra Hirschberga, Juliana Ochorowicza i Romana Pilata. Jego mentorem i mistrzem był, teraz już trochę zapomniany, Ksawery Liske. Serdecznym przyjacielem był, przedwcześnie zmarły, wspaniale się zapowiadający historyk, Stanisław Lukas. Na podstawie pracy Marcin Kromer, historyk polski XVI wieku obronił w 1882 doktorat filozofii na Uniwersytecie Lwowskim; uzupełniał studia na uniwersytetach w Berlinie (m.in. pod kierunkiem Theodora Mommsena) i w Paryżu (1882–1884). Pracował przez krótki czas jako asystent w Archiwum Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie, w 1885 został wykładowcą historii nowożytnej Polski i powszechnej oraz historii literatury polskiej w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach; w 1886 habilitował się. Pozostawał związany z Akademią w Dublanach do 1899, ale już w 1892 podjął pracę na Uniwersytecie Lwowskim jako profesor nadzwyczajny i kierownik Katery Historii Austriackiej. W 1899 został profesorem zwyczajnym, pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego (1901/1902), prorektora (1912/1913), rektora (1911/1912); w 1918 objął Katedrę Historii Nowożytnej, którą kierował do końca życia. W 1900 zainicjował działalność Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich we Lwowie.

Był encyklopedystą i redaktorem naczelnym dwóch polskich encyklopedii. W latach 1898–1912 Encyklopedii zbioru wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy wydanej nakładem Macierzy Polskiej, a później także Encyklopedii podręcznej ilustrowanej z lat 1905–1906[1][2].

Od 1900 był członkiem korespondentem AU (późniejszej PAU), od 1910 jej członkiem czynnym; od 1888 brał udział w pracach Komisji Historycznej AU. Należał także do Towarzystwa Historycznego we Lwowie (1890–1903 sekretarz, 1914–1923 prezes), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1920 członek czynny), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1928 członek honorowy); był członkiem korespondentem Muzeum w Rapperswilu[3] oraz prezesem Macierzy Polskiej. Był członkiem Rady Wykonawczej Macierzy Polskiej[1], członkiem korespondentem Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1897.

Uniwersytet Wileński uhonorował go doktoratem honoris causa w 1927, otrzymał ponadto Medal Polskiego Towarzystwa Historycznego "Za Bibliografję Historji Polskiej" autorstwa profesora Wojciecha Przedwojewskiego; w ten sposób wyróżniono najbardziej znaczące dzieło Finkla.

Prace nad Bibliografią historii Polski Ludwik Finkel zainicjował w połowie lat 80. XIX wieku wspólnie z Henrykiem Sawczyńskim. Pierwszy tom ukazał się w 1891, tom trzeci - w 1906. Bibliografia obejmowała materiały źródłowe oraz prace naukowe, dotyczące dziejów Polski do 1815, opublikowane do 1900; było to łącznie 34305 pozycji. Ponadto Finkel zajmował się w pracy naukowej dziejopisarstwem Marcina Kromera, polityką zagraniczną ostatnich Jagiellonów, historią Uniwersytetu Lwowskiego. Badał twórczość Mikołaja Sępa Szarzyńskiego oraz poetów romantycznych, przygotował krytyczne wydanie kroniki Galla Anonima. Brał udział w zjazdach polskich historyków i historyków literatury, dokonał analizy dorobku wszystkich Zjazdów Historyków Polskich do 1925.

W 1928 otrzymał tytuł honorowego obywatela Lwowa (wręczony w 1929)[4][5].

27 października 1930 został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim[6][7].

Ordery i odznaczenia edytuj

Uczniowie edytuj

Do grona jego uczniów należeli m.in. Janina Franklówna, Natalia Gąsiorowska, Kazimierz Hartleb, Stanisław Kot, Stanisław Loewenstein, Henryk Mościcki, Irena Porębska, Kazimierz Tyszkowski[10]. Wysoko dorobek Finkla oceniał m.in. Oswald Balzer.

Publikacje edytuj

Ogłosił ponad 300 prac. Był redaktorem „Kwartalnika Historycznego” i pisma „Muzeum”, a już w czasach szkolnych kierował kółkiem samokształceniowym „Echo Wolności” i redagował tygodnik „Echo” (1875–1877). Niektóre publikacje:

  • Poselstwa Jana Dantyszka (1879)
  • Marcin Kromer historyk polski XVI w. Rozbiór krytyczny (1883)
  • Elekcja Leszczyńskiego w roku 1704 (1884)
  • Okopy św. Trójcy (1889)
  • Napad Tatarów na Lwów w roku 1695 (1890)
  • Bibliografia historii polskiej (1891, 1895, 1906, 3 tomy) (we współpracy z prof. Stanisławem Starzyńskim)
  • Konstytucja 3 Maja (1891)
  • Miasto Tarnopol w roku 1672 (1892)
  • Księstwo warszawskie (1893)
  • O pieśni Legionów (1894), wyd. 2 pt. Pieśń Legionów (1910) (z ilustracjami Juliusza Kossaka)
  • Historya Uniwersytetu Lwowskiego (1894, 2 tomy z prof. Stanisławem Starzyńskim [1])
  • O tzw. metodzie regressywnej w nauczaniu historyi (1894)
  • Elekcja Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej (1910)
  • Króla Jana Kazimierza dyplom erekcyjny Uniwersytetu Lwowskiego z r. 1661 (z 3 tablicami podobizn dyplomu) tekst oryginalny z tłumaczeniem i komentarzem (1912)
  • O sprawie udziału lenników w elekcjach jagiellońskich (1913)
  • Karol Szajnocha bibliotekarzem : Zakładowi Narodowemu imienia Ossolińskich w stulecie pracy i zasług (1928)
  • Pojęcie, zakres i zadania dziejów powszechnych (1931)

Przypisy edytuj

  1. a b c Finkel 1898 ↓.
  2. Karol Estreicher 1906 ↓.
  3. Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 8.
  4. Ze Lwowa. „Kurier Warszawski”. Nr 132, s. 26, 13 maja 1928. 
  5. Wręczenie dyplomów obywatelom honorowym miasta. „Gazeta Lwowska”. Nr 300, s. 4, 31 grudnia 1929. 
  6. Pogrzeb wielkiego uczonego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 250 z 29 października 1930. 
  7. Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Ossolineum, 1988. ISBN 83-04-02817-4.
  8. M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 244 „za wybitne zasługi na polu pracy naukowej i społecznej”.
  9. Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 103 z 6 maja 1927. 
  10. Joanna Pisulińska, Doktoraty historyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza 1918–1939 [w:] Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. 1, red. Jerzy Maternicki, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2004, s. 233-249

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj