Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance
Cerkiew Narodzenia Matki Bożej[1] (biał. Свята-Раства-Багародзіцкая царква) – prawosławna cerkiew obronna w Murowance (dawniej Małomożejkowo; rejon szczuczyński obwodu grodzieńskiego Białorusi), wzniesiona na początku XVI w. w stylu gotyckim. Obecnie świątynia parafialna w dekanacie szczuczyńskim eparchii grodzieńskiej i wołkowyskiej Egzarchatu Białoruskiego Patriarchatu Moskiewskiego.
 410Г000638
| |||||||||||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
8/21 września | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||||||||||||||||||||
 53°41′51,6″N 25°00′00,0″E/53,697667 25,000000
| |||||||||||||||||||||||
Historia edytuj
Cerkiew została zbudowana na początku XVI w. w stylu późnogotyckim, z cegły, jako budowla obronna. Po zawarciu unii kościelnej w Brześciu obiekt, z rąk prawosławnych, przeszedł we władanie nowo powstałego wówczas Kościoła unickiego. W 1817 budowla była przebudowywana. Świątynia została zamknięta w 1839, po synodzie połockim, który zlikwidował unię kościelną na ziemiach zabranych. W 1863 obiekt został ponownie przekazany parafii prawosławnej, w latach 1871–1872 miała miejsce kolejna znacząca przebudowa obiektu, w czasie której obniżono dach i podwyższono dwie zachodnie wieże cerkwi. Po I wojnie światowej świątynia została zamknięta, zaś w 1928 zrewindykowana na rzecz Kościoła katolickiego. Po II wojnie światowej obiekt został zamknięty i przez kolejne kilka dziesięcioleci stał pusty[2].
W 1991 świątynię przekazano katolikom, jednak następnie decyzja ta została zmieniona i cerkiew trafiła do parafii prawosławnej[2].
Architektura edytuj
Cerkiew w Murowance jest budowlą trójnawową, została zbudowana na planie prostokąta. W czterech narożnikach budowli zlokalizowane są cylindryczne wieże, całość kryje dach dwuspadowy. Ściany zewnętrzne dekorowane są płytkimi niszami, wykończonymi podwójnymi łukami. Nawy cerkwi kryją sklepienia kryształowe. Z wyposażenia budowli przetrwała jedynie osiemnastowieczna tablica upamiętniająca dawnych kolatorów świątyni – rodzinę Kostrowieckich. Inskrypcja na tablicy zapisana jest w języku łacińskim[2].
Cerkiew w Murowance swoją konstrukcją przypomina obronne świątynie prawosławne w Synkowiczach, Supraślu (cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy)[3], Wilnie (sobór Przeczystej Bogurodzicy), a także położone na Mazowszu XVI-wieczne kościoły w Pawłowie, Zakroczymiu, Serocku, Cegłowie, Węgrowie i Brochowie[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Polski egzonim przyjęty na 125. posiedzeniu KSNG.
- ↑ a b c Grzegorz Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 153–154, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268.
- ↑ Mironowicz A.: Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991, ss. 89–94.
- ↑ Robert M. Kunkel, Późnogotyckie Cerkwie na zachodnich rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczpospolitej XVI–XVIII w., Źródła i Monografie 189, KUL, Lublin 2000, s.42.