Chrobotek łuskowaty
Chrobotek łuskowaty (Cladonia squamosa (Scop.) Hoffm.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chrobotek łuskowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cladonia squamosa (Scop.) Hoffm. Deutschl. Fl., Zweiter Theil (Erlangen): 125 (1796) | |
.JPG)
.jpg)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1772 J. A. Scopoli nadając mu nazwę Lichen squamosus (w tłumaczeniu na język polski: porost łuskowaty). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1796 G. F. Hoffmann, przenosząc go do rodzaju Cladonia[1].
Gatunek ten występuje w dwóch odmianach[3]:
- Cladonia squamosa var. squamosa (Scop.) Hoffm. 1796
- Cladonia squamosa var. subsquamosa (Nyl. ex Leight.) Vain. 1881
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Charakterystyka edytuj
Plecha z glonami protokokkoidalnymi, zróżnicowana na plechę pierwotną i wtórną. Plecha pierwotna składa się z wyrastających na podłożu trwałych, postrzępionych lub silnie podzielonych i dość dużych łusek (długość 2–7 mm). Plecha wtórna to wyrastające z plechy pierwotnej pojedynczo lub w skupiskach podecja o wysokości 1–8 cm i grubości 0,5–3 mm. Na przekroju poprzecznym są one wałeczkowate, miejscami rozdęte. Kilkukrotnie rozgałęziają się widlasto lub nieregularnie. Na całej swojej wysokości pokryte są licznymi łuseczkami o długości do 6 mm. Zakończenia podecjów są różnorodne: mogą być otwarte, szydłowate, mieć postać wąskich kieliszków lub trąbek. Często otwory tych kieliszków czy trąbek są zasłonięte dużymi łuskami. W dolnej swojej części podecja pokryte są ciągłą, w górnej porozrywaną korą z areolkami lub łuseczkami. Mają barwę białawą, oliwkową lub brunatną. Zwykle całe pokryte są urwistkami[4][5]. Reakcje barwne: K + żółty, C –, KC + żółty, P + żółty, UV + jasnoniebieski[5].
Dość często na szczytach podecjów wyrastają brązowe apotecja o rozmiarach 0,3-0,7 mm[4] (według innych źródeł 2–3 mm[5]). W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych zarodników o rozmiarach 8-14 × 2,5-3,5 μm[4]. Na łuskach w szczytowej części podecjów, rzadziej niżej, znajdują się także brązowe pyknidia o beczkowatym kształcie, zwężone u podstawy. Wewnątrz zawierają bladoczerwoną szklistą galaretkę[5].
Metabolity wtórne: m.in. kwas tamnoliowy[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje na wszystkich kontynentach świata, z wyjątkiem Antarktydy (ale jest na znajdujących się w Antarktyce wyspach Szetlandy Południowe i Orkady Południowe). Występuje także na wielu wyspach całego świata. Na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, północna granica jego zasięgu sięga po Grenlandię i Svalbard[6]. W Polsce występuje na terenie całego kraju[4].
Rozwija się głównie w lasach szpilkowych, rzadziej w liściastych. Rośnie na próchnicznej glebie, na próchniejącym drewnie i na skałach porośniętych mszakami[4].
Gatunki podobne edytuj
Nieco podobny jest chrobotek strojny (Cladonia bellidiflora), ale ma zazwyczaj liczne i czerwone apotecja. W Polsce występuje głównie w wyższych partiach gór[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Index Fungorum (gatunki). [dostęp 2014-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c d e Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].