Gołąbek kunowy
Gołąbek kunowy (Russula mustelina Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek kunowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula mustelina Fr Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 351 (1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polska podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[2]
Morfologia edytuj
Średnica 5–15 cm. Jest masywny i grubomięsisty, za młodu półkulisty, później łukowaty, w końcu płaski. Kolor od żółtobrązowego poprzez rdzawobrązowy do ciemnobrązowego, nigdy jednak nie występują odcienie koloru czerwonego. Skórka gładka, podczas suchej pogody sucha i matowa, podczas wilgotnej śliska i błyszcząca[3]. Często przybrudzona jest cząstkami ziemi i ściółki leśnej (kapelusze rozwijają się dość głęboko w ziemi, a następnie rosnąc "brudzą się" cząstkami ziemi i ściółki)[4].
Kruche, kremowożółte, czasami z brudnożółtymi plamkami, dość gęste[4]. Przy trzonie kapelusza są wąskie, a przy jego brzegu szeroko zaokrąglone[3].
Wysokość 4–6 cm, grubość 2–3 cm. Za młodu jest pałkowato zgrubiały, potem walcowaty[3]. Jest masywny, koloru bladoochrowego, w środku już za młodu pusty[4].
Biały, twardy z czasem brązowiejący, bardzo ścisły i ciężki. Smak łagodny, zapach słaby[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki o kształcie od kulistego do elipsoidalnego i rozmiarach 7-11 × 6-7 μm. Na powierzchni posiadają wyraźne grzebienie i niskie, tępe brodawki połączone rodzajem siateczki. Podstawki o rozmiarze 50-70 × 6 μm. Tępe lub wrzecionowate cystydy mają rozmiar 100 × 12 μm. Często posiadają kończyk na szczycie. Strzępki skorki są grube, przewody mleczne nieliczne[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Europie, Ameryce Północnej i Środkowej[6]. W Polsce jego rozprzestrzenienie nie jest dokładnie zbadane, nie jest jednak rzadki, w piśmiennictwie mykologicznym opisano wiele jego stanowisk[2]. Częściej występuje w górach i na pogórzu[7].
Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, pod jodłami, bukami, świerkami i sosnami, najczęściej jednak pod świerkami. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października[2]. Preferuje kwaśne gleby; miejscami jest pospolity i masowo owocujący[4]. Rośnie częściowo pod ziemią, stąd też jego kapelusze przybrudzone są ściółką i ziemią[3].
Znaczenie edytuj
Smaczny i wydajny grzyb jadalny. Dla grzybiarzy jest cenny również z tego powodu, że jego miąższ nigdy nie jest zaczerwiony[4].
Gatunki podobne edytuj
Dzięki charakterystycznej brązowej barwie (podobnej do prawdziwka) i masywnemu owocnikowi jest dość łatwy do rozpoznania[7]. Podobny nieco jest gołąbek śmierdzący (Russula foetens), odróżnia go jednak duszący i nieprzyjemny zapach[8]. Gołąbka kunowego można też pomylić z jadalnym gołąbkiem brudnożółtym (Russula ochroleuca). Nieco podobny jest także gołąbek słodkawy (Russula integra) rosnący na glebach wapiennych[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e f g Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 442. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula). Warszawa-Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.