Szamil
Szamil (ur. 1797 w aule Gimry[1], zm. 1871 w Medynie[2]) – przywódca powstania górali kaukaskich przeciwko Rosji w latach 1834–1859.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1797 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1871 |
| Zawód, zajęcie |
przywódca kaukaskich wolnych górali |
Stał na czele teokratycznego państwa, Imamatu Kaukaskiego, określanego niekiedy jako imamat Szamila. Przez lata skutecznie uniemożliwiał podbicie północnego Kaukazu, przede wszystkim Dagestanu i Czeczenii.
Życiorys edytuj
Urodził się w aule Gimry w rodzinie Dengaw–Muhammada, awarskiego wolnego rolnika i Bachu Mesedon wywodzącej się z beków[1]. Początkowo nosił imię Ali, jednak jeszcze w dzieciństwie rodzice zmienili je na Szamil (tj. Samuel)[3], co jak wierzyli, miało odmienić jego los – bowiem jako dziecko był bardzo słabego zdrowia[1]. Odebrał religijne wykształcenie początkowo u kadiego, Kazi-mułły, który w 1830 r. został przywódcą powstania[4]. W roku 1834, po śmierci Gamzat-Beka został trzecim z kolei imamem ludów górskich[5]. Związany z sufickim bractwem nakszbandijja, ruchem, który był podporą wielu wystąpień muzułmańskiej ludności Kaukazu przeciw Rosji.
Posiadał niekwestionowany talent organizacyjny i wojskowy, wielokrotnie odnosił sukcesy w walce z armią rosyjską. Prowadził politykę tolerancji religijnej. Pod jego rządami wolnością religijną cieszyli się, m.in.: żydzi i rosyjscy raskolnicy[6].
Za sprawą Henry'ego Rawlinsona, wówczas konsula generalnego w Bagdadzie powstańcy otrzymywali pomoc z Wlk. Brytanii, która po pokoju adrianopolskim starała się przeciwdziałać wzrostowi rosyjskich wpływów na Bliskim Wschodzie[7]. Osobistą gwardię Szamila stanowiła grupa polskich kawalerzystów-dezerterów z wojska rosyjskiego[potrzebny przypis]. Polscy i ukraińscy zbiegowie z armii Imperium obsługiwali zdobyte w 1841 i 1842 działa artylerii imamatu[8].
W 1839 roku, po nieudanej obronie twierdzy Alchugo, Szamil zmuszony został do podjęcia próby pertraktacji pokojowych z Rosjanami. Oddał wtedy jako amanata (kaukaskie określenie zakładnika gwarantującego dobrą wolę podczas negocjacji pokojowych) swojego pierworodnego syna Dżamal al-Dina[9][10].
Po zakończeniu wojny krymskiej w 1856 r. carat skoncentrował wojska na północnym Kaukazie, aby dokończyć jego podbój. Szamil został pokonany 25 sierpnia 1859 w aule Gunib, w środkowym Dagestanie przez wojska dowodzone osobiście przez namiestnika Kaukazu gen. Aleksandra Bariatinskiego[11].
Przez resztę życia przebywał z rodziną w niewoli rosyjskiej, najpierw wywieziony do Petersburga docelowo do Kaługi[12]. Jednakże zezwolono mu na odbycie pielgrzymki do Mekki, w trakcie której zmarł w Medynie, gdzie został pochowany[2].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Gralewski 2015 ↓, s. 490–491.
- ↑ a b Gralewski 2015 ↓, s. 527.
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 530.
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 493.
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 496.
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 508.
- ↑ Figes 2018 ↓, s. 67.
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 499–500,511.
- ↑ Fakt ten stał się kanwą powieści historycznej Aleksandry Lapierre Ludzie honoru, Wydawnictwo WAM 2011, ISBN 978-83-7505-687-7
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 509.
- ↑ Барятинский Александр Иванович [online], hrono.ru [dostęp 2021-06-20].
- ↑ Gralewski 2015 ↓, s. 528.
Bibliografia edytuj
- Grigol Robakidze. Imam Shamil. Kaukasische Novellen, Lipsk 1932
- Lesley Blanch. The Sabres of Paradise, Nowy Jork 1960
- Nicholas Griffin. Caucasus: Mountain Men and Holy Wars
- John F. Baddeley. The Russian conquest of the Caucasus, 1908
- Kaziev, Shapi. Imam Shamil "Molodaya Gvardiya" publishers. Moscow, 2001, 2003, 2006, 2010 ISBN 978-5-235-03332-0
- Mateusz Gralewski: Kaukaz. Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli. Poznań: Zysk i S-ka, 2015. ISBN 978-83-7785-424-2.
- Kaziev, Shapi. Ahulgo. Caucasian War of XIX-th century. The historical novel. "Epoch", Publishing house. Makhachkala, 2008 ISBN 978-5-98390-047-9
- Orlando Figes: Wojna Krymska 1853-1856. Ostatnia Krucjata. Oświęcim: Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-823-8.