Język karatajski
 |
Ten artykuł od 2019-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Język karatajski (nazwa własna: КIирли мицIи) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez Karatajów. Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich. Jest blisko spokrewniony z językiem achwaskim.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
260 (2010) | ||
| Pismo/alfabet |
brak piśmiennictwa | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| Organ regulujący | Institut jazyka, litieratury i iskusstwa im. Gamzata Cadasy↗ | ||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | kpt | ||
| IETF | kpt | ||
| Glottolog | kara1474 | ||
| Ethnologue | kpt | ||
| WALS | krt | ||
| SIL | KPT | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język ten używany jest według różnych szacunków od ok. 5 tys. osób (1990 r.) do 6 tys. (według spisu powszechnego w 2000 r.). W 2007 r. oszacowano, że ma co najmniej 5 tys. użytkowników[1]. Według danych z 2010 r. posługuje się nim 260 osób (niewielka część grupy etnicznej)[2]. Jego użytkownicy zamieszkują osiedle Karata (południowy Dagestan) oraz kilka innych, niewielkich wiosek w okolicy. Nazwa języka wywodzi się od nazwy największej wsi, w której zamieszkują użytkownicy języka.
Występują dwa dialekty: karata właściwy i tokita (tokitin). Różnice między nimi są dość znaczące[2].
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa[2]. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego wykorzystywany jest język awarski[2], jako największy język literacki Dagestanu. W użyciu jest także język rosyjski[2]. Karatajski jest zdecydowanie zagrożony wymarciem, ze względu na niewielką liczebność społeczności i dominację awarskiego[1].
W słownictwie karatajskim zaznaczyły się wpływy awarskiego i rosyjskiego (w zakresie leksyki codziennej i terminologii socjopolitycznej)[3].
Alfabet edytuj
| А а | Б б | В в | Г г | ГӀ гӀ | Гь гь | Гъ гъ | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж |
| ЖӀ жӀ | З з | И и | Й й | К к | КӀ кӀ | КӀӀ кӀӀ | Кь кь | КьӀ кьӀ | Къ къ | Л л |
| ЛӀ лӀ | Лъ лъ | М м | Н н | О о | П п | пӀ | пъ | Р р | С с | Т т |
| ТӀ тӀ | У у | Ф ф | Х х | XӀ хӀ | Хь хь | Хъ хъ | Ц ц | ЦӀ цӀ | ЦӀӀ цӀӀ | Ч ч |
| ЧӀ чӀ | ЧӀӀ чӀӀ | Ш ш | Щ щ | ъ | Ы ы | ь | Э э | Ю ю | Я я |
Przypisy edytuj
- ↑ a b Salminen 2007 ↓, s. 252.
- ↑ a b c d e David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Karata, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ The Karatas. The Red Book of the Peoples of the Russian Empire. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Tapani Salminen, Europe and North Asia, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Karata, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2007-08-31] (ang.).
- Karata. Endangered Languages Project. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).