KW (czołg)
KW[a] (ros. КВ) – seria czołgów ciężkich produkowanych w czasie II wojny światowej w Związku Radzieckim nazwanych na cześć ówczesnego ludowego komisarza obrony ZSRR, Klimenta Woroszyłowa. W momencie ataku Niemiec na Związek Radziecki były to jedyne czołgi ciężkie produkowane seryjnie na świecie.
 KW-1 na wystawie w Kirowsku | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Leningradzkie Zakłady Kirowskie |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
gąsienicowa |
| Załoga |
KW-1: 5 |
| Historia | |
| Prototypy |
1938–1939 |
| Produkcja |
1939–1943 |
| Wycofanie |
1945 |
| Egzemplarze |
KW-1: 4700 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
12-cylindrowy V silnik wysokoprężny W-2K o mocy 600 KM przy 2000 obr./min. |
| Transmisja |
mechaniczna |
| Pancerz |
KW-1: 30–90 mm |
| Długość |
KW-1, KW-2: 6,675 m (całkowita) |
| Szerokość |
KW-1, KW-2: 3,32 m |
| Wysokość |
KW-1: 2,71 m |
| Prześwit |
KW-1: 0,45 m |
| Masa |
KW-1: 47 t |
| Osiągi | |
| Prędkość |
KW-1: 35 km/h (po drodze) |
| Zasięg pojazdu |
KW-1: 250 km (po drodze) |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Brody (głęb.) |
1,6 m |
| Rowy (szer.) |
2 m (KW-1) |
| Ściany (wys.) |
0,8 m (KW-1) |
| Kąt podjazdu |
35 (KW-1) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| KW-1: 1 armata kal. 76,2 mm, 3 karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm KW-2: 1 haubica kal. 152 mm, 3 karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm KW-85: 1 armata kal. 85 mm, 3 karabiny maszynowe DT kal. 7,62 mm | |
| Wyposażenie | |
| radiostacja: KW-1: 71 TK-3 lub R-9 KW-2: 71 TK-3 KW-85: R-9 | |
| Użytkownicy | |
 ZSRR  Finlandia  III Rzesza  Polska
| |
Historia edytuj
Po raczej kiepskich doświadczeniach z wielowieżowym czołgiem T-35, radzieccy projektanci zaczęli pracować nad następnym modelem czołgu ciężkiego. Jednym z głównych projektów był SMK, w którym zmniejszono liczbę wież z pięciu do dwóch. Zamówiono dwa prototypy jednak jeszcze przed ich powstaniem zdecydowano, aby jeden z nich zbudować z pojedynczą wieżą ale z grubszym opancerzeniem. Nowo powstały jednowieżowy czołg był pierwszym prototypem KW.
Po wybuchu wojny zimowej, SMK, KW i T-100 zostały wysłane na front fińsko-radziecki na Przesmyku Karelskim w celu przeprowadzenia testów w warunkach bojowych. Walczyły w składzie 20.SBCzC (20. Samodzielnego Batalionu Czołgów Ciężkich). 17 grudnia 1939 roku, podczas przełamywania umocnień Linii Mannerheima, grube opancerzenie KW okazało się być wysoce odporne na fińską broń przeciwpancerną, a KW pokazał swoją wyższość nad pozostałymi projektami, i decyzją Komitetu Obrony przy RKL ZSRR z dnia 19 grudnia 1939 roku został przyjęty na uzbrojenie Armii Czerwonej oraz wdrożony do produkcji – w wersji KW-1 (uzbrojonej w armatę 76,2 mm) i KW-2 (uzbrojonej w haubicę 152 mm).
Gruby pancerz KW czynił go praktycznie nie do zniszczenia przez ówczesne działa przeciwpancerne, jednak czołg ten miał wiele wad konstrukcyjnych. Był bardzo powolny i mało zwrotny, a przy tym był uzbrojony w takie samo działo co czołgi średnie. Największym problemem była jednak wysoka zawodność tych czołgów: więcej egzemplarzy utracono z powodu awarii niż w walce. Na przykład skrzynia biegów była tak kiepsko zaprojektowana i wykonana, że kierowcy byli zmuszeni używać młotków, aby zmienić bieg.
W momencie inwazji na Związek Radziecki Armia Czerwona była wyposażona w 639 KW-1. W tym czasie żaden niemiecki czołg ani działo przeciwpancerne nie było w stanie spenetrować grubego pancerza KW, do ich zniszczenia potrzebna była pomoc lotnictwa lub artylerii. Jedynie słynne niemieckie działo 88 mm było w stanie przebić gruby pancerz tego czołgu.
Z powodu wysokiej wartości bojowej postanowiono kontynuować produkcję serii KW. Wprowadzono standaryzację części i KW miał teraz taki sam silnik, działo i skrzynię biegów jak T-34. W czasie trwania działań wojennych pancerz KW był wzmacniany w miarę jak wzrastała efektywność niemieckiej broni przeciwpancernej. Nowy wariant czołgu został nazwany KW-1 M1942 (KW-1C). Był on bardzo dobrze opancerzony, ale jeszcze bardziej powolny i trudniejszy do manewrowania niż jego poprzednik.
Następna wersja, KW-1S była znacznie szybsza.
Ostatnią wersją KW była krótka seria KW-85 w której wykorzystano kadłub KW-1S, z wieżą zaprojektowaną dla czołgu IS-1 (który jeszcze nie wszedł do produkcji) i z działem D-5T (tym samym jakie używał T-34-85). Wysokie zapotrzebowanie na tę armatę spowolniło produkcję KW-85, a produkcja całej serii została zakończona w 1944 roku po wejściu do produkcji seryjnej IS-2.
Warianty edytuj
W czasie wojny Rosjanie nie mieli oficjalnych nazw dla różnych modeli KW-1, a oznaczenia jak Model 1939 (po rosyjsku "Obr.1939") pojawiły się dopiero po wojnie w publikacjach wojskowych. Oznaczenia w rodzaju "KW-1A" były używane tylko przez armię niemiecką.
KW-1 Model 1939/40 edytuj
Pierwszy model produkcyjny, bolączką tych czołgów były częste awarie, same czołgi jednak okazały się praktycznie niezniszczalne w czasie wojny zimowej. Prototyp został uzbrojony w armatę L-11, po powrocie z Finlandii dokonano wymiany działa na armatę F-32, a późniejsze wersje z 1940 roku posiadały 76-milimetrową armatę F-34, czołg posiadał pancerz grubości od 30 do 90 mm. Pierwsza wersja była nazywana przez Niemców "KW-1A", a druga "KW-1B". Zbudowano 141 egzemplarzy.
KW-1E edytuj
KW-1 z blachami stalowymi ("ekranem") jako doraźną formą pogrubienia pancerza. W wieży po bokach miał wizjery.
KW-1 Model 1941 edytuj
Wieża ze stali odlewanej uzbrojony w nową armatę F-34 lub ZiS-5 z dłuższą lufą i posiadał pancerz 30-95 mm. Niemieckie oznaczenie "KW-1C".
KW-1K edytuj
Pojazd uzbrojony w wyrzutnię niekierowanych pocisków rakietowych RS-82.
KW-1S Model 1942 edytuj
Litera "S" oznaczała skorostnyj (ros. szybki). Czołg ten miał nową lżejszą i mniejszą wieżę, masę mniejszą o 5 ton oraz za sprawą zmodyfikowanego układu przeniesienia napędu - większą prędkość. Uzbrojony był w ZiS-5 i posiadał pancerz 30-82 mm. Powstało 1106 czołgów tego typu budowanych w Czelabińskich Kirowskich Zakładach na Uralu.
KW-2 edytuj
- KW-2 Model 1939 - Wersja uzbrojona w haubicę kalibru 152 mm M-10 i nową wieżę. Niemcy nazywali go "KW-2A"
- KW-2 Model 1940 - Druga wersja KW-2 była produkowana w oparciu o model "KW-1B" i miała inną wieżę od "KW-2A". Niemiecka nazwa "KW-2B".
Łącznie zbudowano 334 egzemplarzy.
KW-3 edytuj
Znany też pod nazwą Obiekt 223. Wersja ze zwiększonym opancerzeniem i 107-mm armatą ZiS-6. Zbudowano 1 egzemplarz prototypowy, który miał działo F-32 zamiast działa ZiS-6.
KW-4 edytuj
20 projektów - wiele wersji.
KW-5 edytuj
Projekt pod oznaczeniem Obiekt 225.
KW-7 edytuj
Dwa prototypy pod nazwą Obiekt 227.
KW-8 edytuj
KW-1 uzbrojony w miotacz ognia ATO-41 umieszczony w wieży obok karabinu maszynowego. Główne uzbrojenie czołgu zostało zamienione na mniejsze działo wz. 1932 (20K) o kalibrze 45 mm. Zbudowano 222 egzemplarze. Opracowywano także wersję KW-8S, była to wersja zbudowana na czołgu KW-1S. Zbudowano ok. 10 szt. wskutek braku elementów.
KW-9 edytuj
KW-1 uzbrojony w haubice 122 mm U-11. Powstało tylko 10 czołgów.
KW-12 edytuj
Czołg z miotaczem ognia, konkurent KW-8.
KW-13 edytuj
Eksperymentalny czołg średni, który miał zastąpić używane w armii czołgi KW i T-34. Zbudowano trzy prototypy.
KW-85 edytuj
KW-1S uzbrojony w działo D-5T o kalibrze 85 mm i z wieżą zaprojektowaną dla IS-a, ta wersja nie weszła do masowej produkcji na dużą skalę (wyprodukowano zaledwie 148 sztuk) ze względu na duże zapotrzebowanie na armatę D-5T dla T-34. KW-85 był też "wozem przejściowym" do czasu pojawienia się czołgów serii IS.
KW-122 edytuj
KW-85 z działem D-25T.
T-150 edytuj
KW-1 posiadający nową wieże z wieżyczką dowódcy uzbrojony w działo F-34. Powstał tylko 1 egzemplarz.
KW-220 edytuj
KW-1 który miał mieć nowy kadłub, nową wieżę i działo F-39. Powstały 3 egzemplarze z wieżą KW-1 i działem F-32.
Inne pojazdy na podwoziu KW edytuj
- pancerny ciągnik ewakuacyjny.
- ciężkie działo samobieżne Obiekt 212A.
- ciężkie działo samobieżne KW-14 (SU-152), około 700 egzemplarzy.
Użytkownicy edytuj
Armia Czerwona wykorzystywała czołgi KW aż do końca wojny. Dużą liczbę czołgów typu KW-1 i KW-2 zdobyła armia niemiecka i po wyremontowaniu część z nich trafiła do służby w Wehrmachcie i oddziałach Waffen SS. Finlandia zdobyła 2 czołgi KW, następnie użyła ich bojowo na froncie w Karelii w roku 1944. Do Wojska Polskiego trafiło 5 czołgów KW-85. Były one używane do celów szkoleniowych przez Oficerską Szkołę Broni Pancernej.
Uwagi edytuj
- ↑ Polska transkrypcja języka rosyjskiego[1].
Linki zewnętrzne edytuj
Bibliografia edytuj
- Andrzej Zasieczny, Czołgi II wojny światowej, Warszawa: Alma-Press, 2005, s. 150-153, ISBN 83-7020-325-6, OCLC 749738804.
- Alexander Lüdeke, Weapons of World War II, Bath: Parragon, 2011, s. 118-119, ISBN 978-1-4454-2435-4, OCLC 744570428.
- ↑ Transkrypcja współczesnego alfabetu rosyjskiego. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2023-09-26].