Figojady

Figojady
	Sphecotherinae
	Mathews & Iredale, 1920
	; Przedstawiciel podrodziny – figojad zielony (S. vieilloti)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wilgowate
Podrodzina	figojady
	Typ nomenklatoryczny
	Podrodzina:Sphecotheres Vieillot, 1816; Rodzaj: Sphecotheres viridis Vieillot, 1816
Synonimy
	Rodzaju: Sphecotera Vieillot, 1816; Sphecothera Stephens, 1817; Sphecoteres Vieillot, 1818; Sphecotheras Nitzsch, 1840; Sphecotis Hartlaub, 1846; Specothera Cabanis, 1851; Picnoramphus H. Rosenberg, 1866; Specotera Giebel, 1877; Picnorhamphus Dubois, 1901; Specotheres John, 2017;
Rodzaje i gatunki
	Sphecotheres Vieillot, 1816; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Sphecotheres Vieillot, 1816; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Figojady^[13] (Sphecotherinae) – monotypowa podrodzina ptaków z rodziny wilgowatych (Oriolidae).

Charakterystyka edytuj

Wśród figojadów wyróżnia się 3 gatunki różniące się między sobą rozmiarami, upierzeniem oraz miejscem występowania (gatunki te zamieszkują obszary leśne w Australii, na Nowej Gwinei, Wyspach Kai oraz Małych Wyspach Sundajskich)^[14]. Żywią się głównie owocami, a także małymi owadami i nasionami, są zwierzętami bardziej stadnymi od innych wilgowatych. Długość ciała 26–29 cm, masa ciała 75–146 g^[15]. Występuje silny dymorfizm płciowy: samce mają oliwkowozielone upierzenie z czarną głową i (zależnie od gatunku) czerwoną plamą wokół oczu, samice natomiast mają brązowawe upierzenie z brązowym grzbietem, zielonkawą twarzą i bladym brzuchem, na którym widoczne są ciemne cętki. Obie płcie charakteryzuje szaroczarny dziób.

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski ornitolog Louis Jean Pierre Vieillot w publikacji swojego autorstwa Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire^[4]. Jako gatunek typowy Vieillot wyznaczył figojada zielonkawego (S. viridis).

Etymologia edytuj

Sphecotheres (Sphecotera, Sphecothera, Sphecoteres, Sphecotheras, Sphecotis, Specothera, Specotera, Specotheres): gr. σφεξ sphex, σφηκος sphēkos „osa”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”^[16].
Picnoramphus (Picnorhamphus): gr. πυκνος puknos „gruby”; ῥαμφος rhamphos „dziób”^[17]. Typ nomenklatoryczny: P[icnoramphus]. cucullata H. Rosenberg, 1866 (= Sphecotheres flaviventris^[c] Gould, 1850).

Podział systematyczny edytuj

Do podrodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[14]^[13]:

Sphecotheres vieilloti Vigors & Horsfield, 1827 – figojad zielony
Sphecotheres viridis Vieillot, 1816 – figojad zielonkawy
Sphecotheres hypoleucus Finsch, 1898 – figojad białobrzuchy

Uwagi edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Wariant pisowni Sphecotheres Vieillot, 1816.
↑ Wariant pisowni Picnoramphus H. Rosenberg, 1866.
↑ Podgatunek S. vieilloti.

Przypisy edytuj

↑ G.M. Mathews & T. Iredale. Avian taxonomy. „Austral Avian Record”. 4 (2 & 3), s. 48, 1920–1922. (ang.).
↑ Vieillot 1816 ↓, s. 68, 70.
↑ J.F. Stephens: Sphecothera. Sphecothera. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 10: Aves. Cz. 2. London: Printed for G. Kearsley, 1817, s. 480. (ang.).
↑ ^a ^b L.J.P. Vieillot: Ornithologie. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. 2. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 114. (fr.).
↑ Ch.L. Nitzsch: System der Pterylographie. Nach seinen handschriftlich aufbewahrten Untersuchungen verfasst. Halle: E. Anton, 1840, s. 114. (niem.).
↑ G. Hartlaub: Erster Nachtrag zum Verzeichniss der Vögelsammlung des Museum. Bremen: F.C. Dubbers, 1846, s. 10. (niem.).
↑ J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 212. (niem.).
↑ H. von Rosenberg. Een woord over den Grooten Paradijsvogel (Paradisea apoda), gevolgd door eene korte beschrijving van eenige nieuwe, gedurende mijnen reistogt naar de Aroe- en Kei-eilanden, ontdekte vogelsoorten. „Natuurkundig tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 29, s. 143, 1866. (niderl.).
↑ C.G. Giebel: Thesaurus Ornithologiae: Repertorium der gesammten ornithologischen Literatur und Nomenclator sämmtlicher Gattungen und Arten der Vögel, nebst Synonymen und geographischer Verbreitung. Cz. 3. Leipzig: Brockhaus, 1877, s. 502. (niem.).
↑ A.J. Dubois: Synopsis avium: nouveau manuel d’ornithologie. Cz. 1. Bruxelles: H. Lamertin, 1901, s. 528. (fr.).
↑ R. John. „The Australian Bird Guide” By Peter Menkhorst, Danny Rogers, Rohan Clarke, Jeff Davies, Peter Marsack, and Kim Franklin. 2017. CSIRo Publishing. 576 pages, 49.95 AUS, Paper (recenzja książki). „The Canadian Field-Naturalist”. 131 (3), s. 290, 2017. DOI: 10.22621/cfn.v131i3.2062. (ang.).
↑ Vieillot 1816 ↓, s. 42.
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Pachycephalidae Swainson, 1831 - fletówki - Whistlers (wersja: 2022-08-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-12] .
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Orioles, drongos, fantails [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-12] (ang.).
↑ D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Old World Orioles (Oriolidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Sphecotheres, DOI: 10.2173/bow.orioli1.01 [dostęp 2023-06-12] (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Sphecotheres [dostęp 2023-06-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Picnoramphus [dostęp 2023-06-12] .

Bibliografia edytuj

L.J.P. Vieillot: Analyse d'une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: 1816. (fr.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[wp-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Wariant pisowni Sphecotheres Vieillot, 1816.

[11] Wariant pisowni Picnoramphus H. Rosenberg, 1866.

[20] Podgatunek S. vieilloti.

[mat&ire-1] G.M. Mathews & T. Iredale. Avian taxonomy. „Austral Avian Record”. 4 (2 & 3), s. 48, 1920–1922. (ang.).

[CITEREFVieillot1816[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9745205x/f74.item.texteImage_68],_[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9745205x/f76.item.texteImage_70]-3] Vieillot 1816 ↓, s. 68, 70.

[ste-4] J.F. Stephens: Sphecothera. Sphecothera. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 10: Aves. Cz. 2. London: Printed for G. Kearsley, 1817, s. 480. (ang.).

[vie-5] L.J.P. Vieillot: Ornithologie. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. 2. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 114. (fr.).

[nit-6] Ch.L. Nitzsch: System der Pterylographie. Nach seinen handschriftlich aufbewahrten Untersuchungen verfasst. Halle: E. Anton, 1840, s. 114. (niem.).

[har-7] G. Hartlaub: Erster Nachtrag zum Verzeichniss der Vögelsammlung des Museum. Bremen: F.C. Dubbers, 1846, s. 10. (niem.).

[cab-8] J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 212. (niem.).

[ros-9] H. von Rosenberg. Een woord over den Grooten Paradijsvogel (Paradisea apoda), gevolgd door eene korte beschrijving van eenige nieuwe, gedurende mijnen reistogt naar de Aroe- en Kei-eilanden, ontdekte vogelsoorten. „Natuurkundig tijdschrift voor Nederlandsch Indië”. 29, s. 143, 1866. (niderl.).

[gie-10] C.G. Giebel: Thesaurus Ornithologiae: Repertorium der gesammten ornithologischen Literatur und Nomenclator sämmtlicher Gattungen und Arten der Vögel, nebst Synonymen und geographischer Verbreitung. Cz. 3. Leipzig: Brockhaus, 1877, s. 502. (niem.).

[dub-12] A.J. Dubois: Synopsis avium: nouveau manuel d’ornithologie. Cz. 1. Bruxelles: H. Lamertin, 1901, s. 528. (fr.).

[john-13] R. John. „The Australian Bird Guide” By Peter Menkhorst, Danny Rogers, Rohan Clarke, Jeff Davies, Peter Marsack, and Kim Franklin. 2017. CSIRo Publishing. 576 pages, 49.95 AUS, Paper (recenzja książki). „The Canadian Field-Naturalist”. 131 (3), s. 290, 2017. DOI: 10.22621/cfn.v131i3.2062. (ang.).

[CITEREFVieillot1816[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9745205x/f48.item.texteImage_42]-14] Vieillot 1816 ↓, s. 42.

[mk-15] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Pachycephalidae Swainson, 1831 - fletówki - Whistlers (wersja: 2022-08-21), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-12] .

[ioc-16] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Orioles, drongos, fantails [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-12] (ang.).

[botw-17] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Old World Orioles (Oriolidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Sphecotheres, DOI: 10.2173/bow.orioli1.01 [dostęp 2023-06-12] (ang.).

[18] The Key to Scientific Names ↓, Sphecotheres [dostęp 2023-06-12] .

[19] The Key to Scientific Names ↓, Picnoramphus [dostęp 2023-06-12] .

[13]

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[b]

[10]

[11]

[12]

[14]

[15]

[16]

[17]

[c]