Stanisław Kimszal, ps. Orlicz (ur. 2 czerwca 1924 w Graużach Nowych[1], zm. 13 września 2018[2][3]) – polski dowódca wojskowy, pułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej[4]. Prezes Zarządu Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych woj. zachodniopomorskiego. Od 1985 roku członek Zarządu Głównego[5]. Mieszkał w Szczecinie.

Stanisław Kimszal
Orlicz
ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

2 czerwca 1924
Grauże Nowe

Data śmierci

13 września 2018

Przebieg służby
Lata służby

1942–1947

Siły zbrojne

AKArmia Krajowa
ludowe Wojsko Polskie

Stanowiska

partyzant, zastępca dowódcy odcinka WOP

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż Partyzancki Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Wojska (czterokrotnie) Krzyż Armii Krajowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Srebrna Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Srebrny Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Odznaka Honorowa Sybiraka
Odznaka Grunwaldzka Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego

Lata okupacji

edytuj

Syn Antoniego i Józefy z d. Stankiewicz[1]. Do konspiracji w 1942 roku[4] zwerbował go jego starszy brat Antoni Kimszal ps. Emir, organizując oddział partyzancki w okolicach Suwałk. Początkowo Stanisław pełnił funkcję łącznika i wywiadowcy na terenie placówek AK Zaboryszki i Sejwy w III rejonie obwodu Suwałki AK[6]. Kolportował ulotki, gazetki, przenosił rozkazy. Od października 1943 żołnierz oddziału dywersyjno-sabotażowego, gdzie dowodził patrolem, potem drużyną[6]. W 1944 roku ukończył konspiracyjną szkołę podoficerską i uzyskał stopień kaprala[7]. W okresie „Burzy” oddział partyzancki „Emira” wszedł w skład odtwarzanego 41 pułku piechoty AK i walczył w rejonie SopoćkinieAugustów. Stanisław awansował na dowódcę 1 plutonu w 8 kompanii[a][6]. Wyróżnił się 20 czerwca 1944 w bitwie z Niemcami nad Kanałem Augustowskim[6] gdzie został ranny[5]. 6 sierpnia 1944 roku, w okolicach Sarnetki partyzanci złożyli broń na ręce wkraczającej na te tereny Armii Czerwonej[8]. Partyzantów, w tym Stanisława Kimszala, pod eskortą odprowadzono do Kowna, a potem do Wilna[8]. Dowództwa oddziałów AK podstępnie aresztowano.

7 sierpnia 1944 roku Stanisław został wcielony do sowieckiego 202 pułku piechoty[5]. Już 1 października znalazł się w polskim 5 zapasowym batalionie piechoty[8]. 15 stycznia wyruszył na front. W lutym został skierowany na kurs do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 3. Ukończył go 18 września 1945 roku uzyskując stopień podporucznika w korpusie osobowym oficerów piechoty[9].

Okres powojenny

edytuj

Od 1 października 1945 roku do 2 maja 1947 roku pełnił służbę w oddziałach Wojsk Ochrony Pogranicza jako p.o. dowódcy strażnicy w Kostrzynie[10][b]. Od 1 lutego 1946 roku objął stanowisko zastępcy dowódcy 6 komendy WOP w Sękowicach[10]. 2 maja 1947 roku zwolniony z wojska jako tzw. element niepewny[10]. Rok później zmuszony został opuścić strefę przygraniczną. W marcu 1948 roku przyjechał do Szczecina i podjął pracę w Centrali Zbytu Przemysłu Produktów Węglowych. W 1949 próbował wrócić w szeregi Wojska Polskiego. Jako przyczynę odmowy podano wcześniejszą przynależność do Armii Krajowej. Od 1951 roku pracował w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. W latach 1963–1966 studiował prawo administracyjne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. 31 marca 1980 roku przeszedł na emeryturę[10].

W 1956 roku wstąpił do Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej[5]. 29 maja 1980 roku został wybrany prezesem Zarządu Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych woj. zachodniopomorskiego. W 80 rocznicę powstania ZIW doprowadził do wmurowania 14 tablic pamiątkowych w kościołach województwa zachodniopomorskiego i w innych obiektach publicznych. Jest pomysłodawcą idei upamiętnienia działaczy Związku Inwalidów Wojennych – bohaterów wojny, partyzantki leśnej, kacetów i łagrów, obozów i więzień[10]. Z jego inicjatywy wydana została książka Wszystkie drogi wiodły do Szczecina i Ocaleni w pamięci[10].

W 2003 roku uzyskał tytuł „Honorowego Żołnierza 12 Dywizji Zmechanizowanej”.

Od 2014 roku jest patronem Oddziału Dębno Związku Strzeleckiego „Strzelec” Wągrowiec.

W 2009 decyzją ministra obrony narodowej Bogdana Klicha został awansowany do stopnia pułkownika[11].

W 2016 roku uchwałą z dnia 12 marca 2016 roku Sztabu Związku Strzeleckiego „Strzelec” Wągrowiec został mianowany na stopień generała Związku Strzeleckiego.

Kwestie współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa

edytuj

W Archiwum Oddziału Szczecińskiego Instytutu Pamięci Narodowej zachowana jest jego teczka personalna tajnego współpracownika (sygnatura AIPN Sz 0010/2363). Został pozyskany do współpracy w 1986 r. przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Szczecinie, posługiwał się pseudonimem „Brat”. Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa została zakończona w 1990 r[12].

Awanse

edytuj

Ordery i odznaczenia

edytuj

Pierwotny wykaz orderów i odznaczeń podano za: Tadeusz Zwilnian-Grabowski: Ocaleni w pamięci. s. 214–215.

 
Gubin 1946
pierwszy z lewej – ppor. Kimszal

Odznaki jednostek wojskowych

  • Odznaka 12 Dywizji Zmechanizowanej (2001)
  • Odznaka 2 pułku artylerii mieszanej (2000)
  • Odznaka 14 pułku artylerii przeciwpancernej (1997)
  • Odznaka 11 Centrali Sprzętu Wojskowego Suwałki (1993)
  • Odznaka 4 Suwalskiej Brygady Pancernej (1998)
  • Odznaka 80 lecie Marynarki Wojennej RP (1998)
  • Odznaka 29 Brygady Zmechanizowanej (1996)

Odznaczenia radzieckie

  1. 8 kompanią 41 pułku piechoty AK dowodził brat Stanisława – Antoni Kimszal ps. „Emir”
  2. Według dokumentów p.o. dowódcy 47 strażnicy WOP Pamięcin
  3. Wręczył Michaił Gorbaczow

Przypisy

edytuj
  1. a b Zwilnian-Grabowski 2003 ↓, s. 202.
  2. Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie: Stanisław Kimszal. cmentarze.szczecin.pl. [dostęp 2018-10-27].
  3. Stanisław Kimszal. Kondolencje. www.nekrologi.net [za Głosem Szczecińskim], 2018-09-19. [dostęp 2018-10-26].
  4. a b Czech-Sobczak i Kuruś-Brzeziński 2001 ↓, s. 148.
  5. a b c d Adam Dobroński: Związek Inwalidów Wojennych RP. s. 351.
  6. a b c d Lekcja patriotyzmu
  7. Czech-Sobczak i Kuruś-Brzeziński 2001 ↓, s. 149.
  8. a b c Zwilnian-Grabowski 2003 ↓, s. 212.
  9. Zwilnian-Grabowski 2003 ↓, s. 213.
  10. a b c d e f Zwilnian-Grabowski 2003 ↓, s. 214.
  11. a b Szczęsna 2012 ↓, s. 112.
  12. Inwentarz archiwalny. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-03-30]. (pol.).

Bibliografia

edytuj