Stanisław Sikora (rzeźbiarz)
Stanisław Sikora (ur. 17 listopada 1911 w Stryszawie, zm. 22 sierpnia 2000 w Warszawie) – polski rzeźbiarz i medalier, poeta i sportowiec. Autor licznych pomników, rzeźb, medali i tablic pamiątkowych. Uczestnik ponad 400 wystaw, krajowych i zagranicznych, w tym 22 indywidualnych. Stała ekspozycja jego prac przez lata znajdowała się w Muzeum Miejskim w Żywcu[1][2], zaś od 2021 mieści się w Stryszawie[3].
 Tablica pamiątkowa na Saskiej Kępie w Warszawie | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 listopada 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 sierpnia 2000 |
| Narodowość |
Polak |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życie i twórczość edytuj
Urodził się w rodzinie Jana i Katarzyny z Leńczowskich. Nauki pobierał m.in. w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego i warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był uczniem Tadeusza Breyera, twórcy warszawskiej szkoły rzeźby[4]. Jeszcze przed wojną – wraz z Maksymilianem Potrawiakiem i Janem Bogusławskim – brał udział w pracach przy Mauzoleum Gustawa Orlicz-Dreszera w Gdyni[5].
Od 1946 mieszkał i tworzył na Saskiej Kępie w Warszawie[6]. Zrealizował m.in. pomnik Czynu Chłopskiego w Warszawie (1969) oraz popiersia: Bolesława Prusa, Stefana Żeromskiego, Ignacego Jana Paderewskiego i Fryderyka Chopina. Jego autorstwa były także płaskorzeźby umieszczone na fasadzie kina „Praha”[7]. Wspólnie z Teodorem Bursche zrealizował pomnik ku czci Polaków pomordowanych w b. obozie koncentracyjnym w Mauthausen[8]. Jest także autorem rzeźby na nagrobku Stefana Jaracza na cmentarzu Powązkowskim[9].
Zaprojektował dwie monety kolekcjonerskie wybite w postaci prób niklowych[10]:
- 10 złotych 1969 25-lecie PRL[11][12],
- 10 złotych 1970 Dwudziestopięciolecie powrotu do macierzy 1945–1970[13],
wybite również w wersjach miedzioniklowych (po 22 sztuki)[14].
W 1999 opublikowano jego autobiografię Jedno życie i Szkicowanie myśli.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969)
- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[15]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[16]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1968)
Zobacz też edytuj
- Tomasz Sikora – fotograf, syn Stanisława Sikory
- Mateusz Sikora – rzeźbiarz, wnuk Stanisława Sikory
Przypisy edytuj
- ↑ Rzeźby i medale Stanisława Sikory. muzeum-zywiec.pl. [dostęp 2012-08-16].
- ↑ Agnieszka Kowalska: Rzeźby i medale Stanisława Sikory. warszawa.wyborcza.pl, 2002-05-13. [dostęp 2020-10-18].
- ↑ Stanisław Sikora wrócił do Stryszawy. stryszawa.pl, 2021-06-30. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ Eleonora Stokowska-Starzycka, Stanisław Sikora – rzeźbiarz i medalier, (praca magisterska na kierunku Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego), Warszawa , 2009, s. 26.
- ↑ Paweł Giergoń: Rzeźby Stanisława Sikory w gmachu Urzędu Rady Ministrów. sztuka.net, 2010-12-11. [dostęp 2014-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-28)].
- ↑ Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 28-29.
- ↑ Paweł Giergoń: Warszawa – Kino Praha. sztuka.net. [dostęp 2014-05-29].
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995. Warszawa: NERITON, 1995, s. 182–183.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 67, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 34, ISBN 978-83-87355-88-3.
- ↑ Próba MIEDZIONIKIEL 10 złotych 1969 – 25 lecie PRL – rzadkość st. 1/1- | Archiwum Gabinetu Numizmatycznego D. Marciniak [online], archiwum.gndm.pl [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] (pol.).
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 194, ISBN 978-83-87355-88-3.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 200, ISBN 978-83-87355-88-3.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 194, 200, ISBN 978-83-87355-88-3.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Bibliografia edytuj
- Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972.
- Stanisław Sikora. Ekspozycja stała w Zespole Zamkowo-Parkowym Stary Zamek w Żywcu.
Linki zewnętrzne edytuj
- Biogram na stronach Urzędu Dzielnicy Praga-Południe. pragapld.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-04)].
- Rzeźby Stanisława Sikory w gmachu Urzędu Rady Ministrów na portalu sztuka.net. sztuka.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-28)].