Antoni Więckowski

polski lekarz, oficer WP
(Przekierowano z Stanisław Więckowski)

Antoni Stanisław Więckowski[a] (ur. 12 czerwca 1882 w Barchowie, zm. 31 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) – pułkownik lekarz Wojska Polskiego, polityk, działacz społeczny i niepodległościowy związany z Łodzią.

Antoni Stanisław Więckowski
Ilustracja
Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. S. Więckowskiego 1 w Łodzi
pułkownik lekarz pułkownik lekarz
Data i miejsce urodzenia

12 czerwca 1882
Barchów, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 1942
Auschwitz-Birkenau, Generalne Gubernatorstwo, III Rzesza

Przebieg służby
Lata służby

1915–1935

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

4 Szpital Okręgowy
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IV

Stanowiska

komendant szpitala
szef sanitarny

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Odznaka Honorowa PCK II stopnia

Życiorys

edytuj

Urodził się 12 czerwca 1882 w Barchowie jako syn Konstantego[1]. W 1905 rozpoczął działalność społeczną, wstępując do Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1914, po wkroczeniu Legionów Polskich do Łodzi, współpracował przy wydawaniu „Łodzianina”, organu prasowego PPS[2]. Od 1915 służył w Legionach jako lekarz adiutant Józefa Piłsudskiego[3].

W listopadzie 1918 został komendantem Szpitala Okręgowego w Łodzi. Równocześnie sprawował funkcję naczelnego lekarza VI Okręgu Wojskowego, naczelnego lekarza załogi miasta Łodzi i naczelnego lekarza 28 Pułku Piechoty „Dzieci Łódzkich”. W maju 1919 objął obowiązki komendanta Szpitala Polowego Nr 402 i w następnym miesiącu wyjechał na front[4]. Po zakończeniu wojny z bolszewikami kierował pracą Wydziału Superrewizyjno-Inwalidzkiego w Szefostwie Sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. W 1921 był jednym z inicjatorów utworzenia Społecznego Polskiego Gimnazjum Męskiego w Łodzi[5] oraz jednym z założycieli Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Łodzi. W czerwcu 1930 został przesunięty w 4 Szpitalu Okręgowym w Łodzi ze stanowiska starszego ordynatora na stanowisko komendanta szpitala[6]. W czerwcu 1934 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV na stanowisko szefa sanitarnego[7]. 30 listopada 1935 został przeniesiony w stan spoczynku.

W latach 1935–1939 był naczelnym lekarzem Ubezpieczalni Społecznej. Pełnił też funkcję ordynatora w oddziale Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych „Kochanówka”. W 1937 zaczął organizować kluby terenowe, a w 1939 był współzałożycielem Stronnictwa Demokratycznego, którego został prezesem w 1940. W czasie okupacji niemieckiej był redaktorem prasy podziemnej Armii Krajowej. Wiosną 1942 został aresztowany, osadzony na Pawiaku w Warszawie, a następnie wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie został stracony.

Ukończył również studia filozoficzne i był wykładowcą historii starożytnej na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi. Jest autorem monografii pt. Julian Apostata jako administrator i prawodawca (Warszawa, 1930 i 1937).

Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 31 wprost-5-25)[8].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Po II wojnie światowej jego imieniem nazwano ulicę Śródmiejską w Łodzi. Ulice jego imienia znajdują się również we Wrocławiu, na Przedmieściu Oławskim[15], oraz w centrum Szczecina.

  1. Właściwa kolejność imion płk. Więckowskiego to Antoni Stanisław, ale używał ich na co dzień w odwrotnej kolejności, ponieważ nie lubił imienia Antoni; por. Tomaszewicz Wincenty, Ze wspomnień lekarza. Warszawa 1965, s. 485 i nast.

Przypisy

edytuj
  1. Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2022-08-17].
  2. „Łodzianin”, Organ Okręgu Łódzkiego Polskiej Partii Socjalistycznej, nr 1, 16 marca 1919 r.
  3. Jerzy Pomianowski, wywiad w „Rzeczpospolitej”, 10 XI 2006, nr 263.
  4. Jarno 2001 ↓, s. 48.
  5. 90 lat VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi. Łódź 2011, s. 13.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 222.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 171.
  8. Cmentarz Stare Powązki: KLEWINOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31].
  9. M.P. z 1948 r. nr 8, poz. 44 „za wybitne zasługi na polu społeczno-oświatowym”.
  10. M.P. z 1947 r. nr 34, poz. 286 „za działalność konspiracyjną w czasie okupacji na terenie całego Kraju”.
  11. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  12. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
  13. M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu pracy oświatowej”.
  14. Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 12.
  15. ul. Więckowskiego Stanisława. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2014-05-16].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj