Wikipedia

Stanisław Witkowski (pułkownik)

pułkownik uzbrojenia inżynier Wojska Polskiego

Stanisław Witkowski[a] (ur. 4 kwietnia 1893 w Skierniewicach, zm. 25 sierpnia 1957 w Nałęczowie) – pułkownik uzbrojenia inżynier Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz Wojska Polskiego w okresie powojennym. Organizator przemysłu wojskowego. Honorowy Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE).

Stanisław Witkowski
Ilustracja
pułkownik uzbrojenia pułkownik uzbrojenia
Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1893
Skierniewice

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1957
Nałęczów

Przebieg służby
Lata służby

od 1914

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Artylerii
Inst. Bad. Mat. Uzbr.
Inst. Tech. Uzbr.
Biuro Przem. Woj. MSWojsk.

Stanowiska

kierownik instytutu
szef biura

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (wojskowy) Komandor Orderu Miecza (Szwecja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Młodość edytuj

Jako uczeń skierniewickiej szkoły realnej należał do „Zet“/„Zarzewia“. W 1912 zapisał się na Wydział Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Wstąpił tam do zarzewieckich Polskich Drużyn Strzeleckich, służąc w Pierwszej Kompanii Akademickiej. Dwa lata później został przyjęty w szeregi Legionów, służył w 1 pułku artylerii, z którym podzielił losy wojenne i okres internowania w Szczypiornie i Łomży.

W listopadzie 1918 brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Skierniewicach, a następnie zaciągnął się do wojska i wyruszył na front wschodni, podejmując służbę w warsztatach amunicyjnych[1][2][b].

W odrodzonej Polsce edytuj

Brał aktywny udział w organizacji wojska odrodzonej Polski. W 1922 zorganizował i kierował Wojskową Wytwórnią Amunicji w Warszawie, zlokalizowaną w dawnych budynkach Towarzystwa Akcyjnego „Gerlach i Pulst" na Woli. Wyposażona w przestarzałe maszyny, pochodzące przeważnie z niemieckiej fabryki broni w Gdańsku wytwórnia, w 1923 wyprodukowała 9,2 tys. sztuk karabinów, a w trzech następnych latach 64,6 tys.[3][4]

1 lutego 1927 Witkowski został szefem wydziału w Departamencie Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. W tym samym roku ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej[5][4].

W 1930 został zastępcą szefa Departamentu Uzbrojenia i awansował na podpułkownika. W marcu 1932 został przeniesiony do Instytutu Badań Materiałów Uzbrojenia na stanowisko kierownika[6]. 1 stycznia 1935, już jako pułkownik, został mianowany kierownikiem Instytutu Technicznego Uzbrojenia. Obie te placówki miały charakter naukowo-badawczy oraz konstrukcyjno-eksperymentalny i przyczyniły się do dobrego zorganizowania polskiego przemysłu zbrojeniowego oraz rozwinięcia prac badawczych w dziedzinie techniki. Podczas pobytów w zakładach zbrojeniowych Francji, Szwajcarii i Węgier, Stanisław Witkowski zaznajamiał się z poziomem techniki wojskowej. W 1934 został skierowany do zarządu Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki, gdzie został członkiem zarządu Wytwórni Obrabiarek i Narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki (SMPzA) w Pruszkowie. Prezesem tego zarządu był Stefan Starzyński[5][4][c].

W drugiej połowie lat trzydziestych zastąpił pułkownika Ottona Czuruka na stanowisku szefa Biura Przemysłu Wojennego MSWojsk. w Warszawie. Utworzone 1 września 1935 roku Biuro składało się z komórek zajmujących się organizacją przemysłu wojennego oraz dostawami surowców i półfabrykatów. Zajmowało się też pracami nad rozbudową Centralnego Okręgu Wojskowego[7].

Londyn edytuj

W czasie II wojny światowej przebywał w Wielkiej Brytanii. W 1940 był oficerem ds. technicznych i przemysłowych przy Naczelnym Wodzu, a w latach 1941−1945 szefem Wojskowego Instytutu Technicznego w Londynie[4][8]. 4 października 1943 roku król Jerzy VI nadał mu Godność Honorowego Komandora Działu Wojskowego Orderu Imperium Brytyjskiego (CBE).

Po wojnie edytuj

W 1946 wrócił do kraju[9], gdzie został szefem Działu Technicznego w Sztabie Generalnym, o czym wspomina w swoich pamiętnikach Józef Kuropieska[10]. W kwietniu 1948 zmuszony do odejścia ze Sztabu[11]. Następnie pracował w Polskim Komitecie Normalizacji[12], a w 1953 po przejściu na emeryturę został redaktorem naukowym w dziale słownictwa technicznego Państwowego Wydawnictwa Technicznego[13][14][d].

Ordery i odznaczenia edytuj

Informacje dodatkowe edytuj

  • W 1933 płk. Witkowski był jednym z założycieli Polskiego Związku Badania Materiałów[24].
  • Również w 1933 został oficerem łącznikowym przy Tymczasowym Komitecie Doradczo-Naukowym[25].
  • W roku 1938 płk. Witkowski był prezesem zarządu (istniejącego do dziś) Przeglądu Mechanicznego wydawanego wówczas przez Stowarzyszenie Inżynierów i Mechaników Polskich. W tym samym roku wybrany wiceprzewodniczącym Komisji Wydawniczej tego Stowarzyszenia[26].

Galeria edytuj

  •  
    Stanislaw Witkowski w Wielkiej Brytanii
  •  
    w Wielkiej Brytanii w czasie wojny
  •  
    legitymacja Stanisława Witkowskiego
  •  
    Order Komandora Imperium Brytyjskiego (CBE płk. Stanisława Witkowskiego
  •  
    dokument nadania Orderu Imperium Brytyjskiego
  •  
    data nadania
  •  
    CBE pułkownika Stanisława Witkowskiego
  •  
    Książeczka wojskowa - przebieg służby i odznaczenia
  •  
    Nekrolog Stanisława Witkowskiego zawierający wykaz odznaczeń
  •  
    Kompania honorowa na pogrzebie Stanisława Witkowskiego

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław IV Witkowski”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko.
  2. ↑ Józef Piłatowicz Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie w okresie międzywojennym (część I) (wersja online - przeszukiwalna) (przypis 1) pisze: "Na życiorysach dużej części ówczesnej młodzieży polskiej swoiste piętno wywarła pierwsza wojna światowa i związana z nią ściśle walka o odzyskanie niepodległości, a następnie o ustalenie granic kształtującego się państwa polskiego. Burzliwe wydarzenia tych lat zmusiły studentów do przerwania nauki, wielu z nich ochotniczo udało się w szeregi Legionów, a potem wojska polskiego. Dla niektórych służba wojskowa była tylko epizodem, często nader ważnym, spełnieniem patriotycznego obowiązku wobec odradzającej się ojczyzny. Dla innych ów epizod przekształcił się w stały związek z wojskiem, gdzie realizowali swoje ambicje inżynierskie. Tak właśnie miała się rzecz z S. Witkowskim, którego życiorys z okresu pierwszej wojny światowej jest ilustracją losów grupy młodzieży polskiej aktywnie angażującej się w początkach XX wieku w walkę o niepodległość Polski. Jako uczeń skierniewickiej szkoły realnej należał do „Zetu", młodzieżowej przybudówki Ligi Narodowej, a raczej do tej grupy „Zetowców", która zerwała w lipcu 1909 r. z Ligą Narodową utworzyła „Zarzewie". Z ruchu zarzewieckiego wyłoniły sięna terenie Galicji Polskie Drużyny Strzeleckie 5 7 . W 1912 r.wstąpił na Wydział Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Nie znane są powody dla których Witkowski wybrał daleki Lwów, zamiast bliskiej Skierniewicom Warszawy. Wydaje się, że mogły nim kierować motywy związane z dotychczasową działalnością polityczną. W tym okresie Galicja była centrum polskiego ruchu niepodległościowego. Działały tu legalnie nie tylko partie polityczne, ale również, na zasadach półlegalnych, oddziały paramilitarne, przyciągające młodzież nie tylko z Galicji, lecz także z ziem dwu pozostałych zaborów. Nadarzyła się zatem Witkowskiemu możliwość skojarzenia wybranego kierunku studiów z działalnością polityczną. Natychmiast po przybyciu do Lwowa wstąpił właśnie do zarzewieckich Polskich Drużyn Strzeleckich, służąc w pierwszej kompanii Akademickiej. W dwa lata później znalazł się w szeregach Legionów,w pierwszym pułku artylerii, z którym podzielił losy wojennei okres internowania w Szczypiornie i Łomży. W listopadzie 1918 r. brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Skierniewicach, a następnie zaciągnął się do wojska i wyruszył na front wschodni, podejmując służbę w warsztatach amunicyjnych. Od tego momentu z techniką wojskową związał się na całe dwudziestolecie międzywojenne. Pierwsza wojna światowa i walka o odbudowę i ustalenie granic państwa polskiego przedłużyły na wiele lat studia i spowodowały późniejsze wejście w etap pracy zawodowej…." s. 69-70 wersji drukowanej (przypis 2)
  3. ↑ Józef Piłatowicz Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie w okresie międzywojennym (część I) (wersja online - przeszukiwalna) (przypis 1) pisze: "W 1934 r. władze wojskowe skierowały go do zarządu SMPzA, wtedy właśnie fabryka pruszkowska zaczynała rozszerzać szybko dział produkcji zbrojeniowej. Szeroka wiedza, doświadczenie i wysoka pozycja Witkowskiego w wojsku wpływały z pewnością w znaczący sposób na zakup licencji i skalę produkcji". Dalej czytamy "Wyraźnie rośnie we władzach spółki rola wojskowych, co niewątpliwie wiązało się z coraz większymi zamówieniami Ministerstwa Spraw Wojskowych. Pozycja wojskowych umocniła się w 1934 r., kiedy w skład Zarządu wszedł ppłk Stanisław Witkowski. Odbył on w latach 1927-1931 praktykę w zakładach przemysłu wojennego we Francji; w 1932 został szefem Instytutu Techniki Uzbrojenia, a 1935 r. powołano go na stanowisko kierownika Biura Przemysłu Wojennego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1934 r zmienił się w istotny sposób skład Zarządu Stowarzyszenia. Prezesem został prezydent Warszawy Stefan Starzyński, a członkami ppłk Stanisław Witkowski...... " s. 64-65 wersji drukowanej (przypis 2)
  4. ↑ Józef Piłatowicz w Kadra inżynierska w Stowarzyszeniu Mechaników Polskich z Ameryki w okresie międzywojennym; (część II) pisze o wahaniach pułkownika Witkowskiego, czy wrócić do kraju. "W związku z rysującymi się możliwościami powrotu do kraju, zapewne jeszcze większe dylematy od Jastrebowa przeżywał płk inż. Stanisław Witkowski. Będąc wyższym oficerem sztabowym Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii był poddawany wpływom nastrojów politycznych, u większości oficerów negatywnych wobec nowej rzeczywistości ustrojowej Polski. Mimo takiej sytuacji Witkowski powziął decyzję powrotu najprawdopodobniej już w 1945 r., albowiem nie stronił od kontaktów z polską misją wojskową w Londynie, a zwłaszcza z mjr J. Kuropieską. Co więcej pomagał nowym polskim placówkom dyplomatycznym w uzyskaniu niezbędnej dla kraju literatury technicznej. Informował również o skali i metodach kształcenia inżynierów i techników w Polskich Siłach Zbrojnych na terenie Wielkiej Brytanii. Wreszcie w 1946 r. powrócił do kraju i podjął pracę w wojsku nad zagadnieniami technicznymi, po czym odkomenderowano go (1949 r.) do prac normalizacyjnych w Polskim Komitecie Normalizacji. W 1953 r. przeszedł na emeryturę, ale nie pozostał bezczynny, albowiem został redaktorem naukowym w dziale słownictwa technicznego Państwowego Wydawnictwa Technicznego." s. 65 wersji drukowanej (przypis 2)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Józef Piłatowicz, Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie w okresie międzywojennym (część I) (wersja online - przeszukiwalna), „Przegląd Pruszkowski”, 4, 1984, s. 69–70 [dostęp 2018-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-11].
  2. ↑ Józef Piłatowicz, Kadra inżynierska wytwórni obrabiarek i narzędzie Stowarzyszenia Machaników Polski z Ameryhki w Pruszkowie w okresie międzywojennym: (część I) - kopia publikacji drukiem - wzmianki o stronach odnoszą się w dalszym ciągu do wersji drukowanej, „Przegląd Pruszkowski”, 4, Pruszków 1984, s. 69–70 [dostęp 2018-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-11].
  3. ↑ Józef Piłatowicz, Kadra inżynierska (część 1), op. cit. [online], s. 64–65 [dostęp 2018-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-11].
  4. ↑ a b c d Muzeum Przemysłu Wojennego w Pogórzu /w organizacji/ [online], www.facebook.com [dostęp 2018-03-07] (pol.).
  5. ↑ a b Józef Piłatowicz, Kadra inżynierska (cześć 1), op, cit [online], s. 65 [dostęp 2018-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-11].
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 244.
  7. ↑ Ewelina Ziomek, Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939, „Przegląd zachodniopomorski ROCZNIK XXIX (LVIII), Rok: 2014, zeszyt 2 rozprawy i studia”, 2014, s. 108–109.
  8. ↑ tekst listu do generała Sikorskiego z 1942 na wikiźródłach
  9. ↑ Józef. Kuropieska, Misja w Londynie, Warszawa: Czytelnik, 1981, s. 137–138, 345, ISBN 83-07-00304-0, OCLC 9254214.
  10. ↑ Józef. Kuropieska, Z powrotem w służbie, wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984, ISBN 83-06-01075-2, OCLC 11734720.
  11. ↑ Tadeusz Kondracki, Polskie organizacje kombatanckie w Wielkiej Brytanii 1945–1948, 2006, s. 50, ISBN 978-83-89729-60-6.
  12. ↑ Józef Piłatowicz, Kadra inżynierska w Stowarzyszeniu Mechaników Polskich z Ameryki w okresie międzywojennym; (część II), „Przegląd Pruszkowski”, 5, 1984, s. 65 [dostęp 2018-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-11].
  13. ↑ Z żałobnej karty. Inż. Stanisław Witkowski,, „Mechanik” (10), 1957, s. 452.
  14. ↑ mgr inż. Stanisław Witkowski, „Przegląd mechaniczny” (12), 1957, s. 508.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 946.
  16. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  17. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 30 sierpnia 1923 roku, s. 533.
  19. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu rozwoju przemysłu wojennego”.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931 roku, s. 66.
  21. ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 89 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 58.
  23. ↑ Sveriges statskalender 1940. Bihang, s. 22.
  24. ↑ Józef Piłatowicz, Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 t. T2. Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., Warszawa 2005, s. 83–84 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-15].
  25. ↑ Maciej Bossak: Tymczasowy Komitet Doradczo-Naukowy. [dostęp 2018-03-2o].
  26. ↑ Lista inżynierów mechaników polskich 1938 ↓, s. 8, 62, tu podano, że ukończył studia na Politechnice Warszawskiej w 1936 roku.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Witkowski_(pułkownik)&oldid=72570413”