Stanisława Dawid
Stanisława Dawid z domu Staśkiewicz (ur. 12 maja 1936 w Strzałkach, zm. 22 lipca 2014) – wycinankarka, koronczarka i tkaczka z Puszczy Zielonej, laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga[1].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Przyszła na świat w rodzinie Staśkiewiczów, z której wywodzi się wielu twórców i twórczyń ludowych (m.in. Czesława Kaczyńska i Wincenty Staśkiewicz)[2]. Tradycji uczyła się od babci Antoniny Staśkiewicz i matki Stanisławy Staśkiewicz z Porębów[2][3]. Po zamążpójściu pracowała z mężem w ponaddziesięciohektarowym gospodarstwie rolnym[1].
Wycinaniem zajęła się jako dziecko, w wieku 8 lat zrobiła pierwsze wycinanki. Jako trzynastolatka zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie zorganizowanym w 1950 przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie[3]. W latach 1953–1955 podjęła współpracę z instytutem[2]. Tworzone przez nią wycinanki były używane w projektowaniu tkanin. Specjalizowała się w tradycyjnych formach (gwiazdy, leluje i koguty), tworzyła również nowoczesne formy (las, szopki, sceny rodzajowe z życia wsi). Jej prace wyróżniają się bogactwem motywów, precyzyjnym cięciem i kompozycją. Współpracowała ze Spółdzielnią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka” w Kadzidle. Wykonywała dla niej wycinanki, kwiaty z bibuły i palmy wielkanocne, kierce, pisanki, tkaniny oraz koronki z bawełnianych nici[3]. Haftowafa elementy stroju kurpiowskiego Puszczy Zielonej (wstawki i obszycia fartuchów koszul) oraz serwety i obrusy[2][3]. Tkała, używając wąskich krosien, samodzielnie przędła len i wełnę. Tworzyła tkaniny użytkowe (pościel, płótno na koszule) oraz dekoracyjne (serwety, obrusy, narzuty na łóżka, burunki)[2]. W wycinankach oraz w tkaninach stosowała typowe dla Puszczy Zielonej motywy zdobnicze oraz kolory (czerwień, zieleń, biel i granat)[3]. Współpracowała też z Cepelią[4].
Uczestniczyła w najważniejszych festiwalach i przeglądach sztuki ludowej[2][3]. Prezentowała swoje prace w Krakowie, Gdyni, Opolu, Kazimierzu, Płocku, Warszawie, Szczecinie, Olsztynie, Pułtusku, Ostrołęce, Białymstoku, Łomży. Prowadziła warsztaty dla dzieci i młodzieży m.in. w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce[3] oraz podczas warsztatów etnograficznych „Ginące Zawody” w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle[1]. Jej wycinanki można znaleźć w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży, w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Muzeum Podlaskim w Białymstoku, Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Muzeum Mazowieckim w Płocku, Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Muzeum Wycinanki Polskiej w Konstancinie, Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, Muzeum Regionalnym w Pułtusku, Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym, Muzeum Śląska Opolskiego i muzeum w Lublinie[3][2][4].
Należała do Funduszu Rozwoju Twórczości Cepelii, Stowarzyszenia Twórców Ludowych (od 1970)[2] i Stowarzyszenia Artystów Kurpiowskich[3]. Jej uczennicami były: młodsza siostra Czesława Kaczyńska, bratowa Genowefa Staśkiewicz, córka Teresa Wielechowska oraz synowa Katarzyna Dawid[2][5]. Ciotką Stanisławy Dawid była Stanisława Olender[6].
Spoczywa na cmentarzu w Kadzidle[1].
Nagrody edytuj
- 1998: Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”[4]
- 2004: Nagroda Starosty Ostrołęckiego w dziedzinie kultury[3][7]
- 2008: Nagroda Wójta Gminy Kadzidło „Śladami Kurpiów”[2]
- 2009: Nagroda Prezesa Związku Kurpiów „Kurpik 2008” w kategorii Twórczość ludowa[8]
- 2009: Nagroda im. Oskara Kolberga[2]
- 2010: Medal Fundacji Cepelia „Za zasługi dla Cepelii”[9]
- 2010: Medal Pamiątkowy „Pro Masovia”[4].
Upamiętnienie edytuj
W 2020 była jedną z bohaterek wystawy pt. Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej przygotowanej przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce[3][10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX–XXI wieku. Część druga, Ostrołęka 2016.
- ↑ a b c d e f g h i j k Katarzyna Mróz, Stanisława Dawid – laureat Nagrody Kolberga 2009 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ a b c d e f g h i j k Maria Samsel, Robert Andrzej Dul, Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej. Katalog wystawy = The Kurpie paper-cutting from the Green Forest. Exhibition catalogue, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, 2020, ISBN 978-83-953620-5-7, OCLC 1242372512 [dostęp 2022-07-14].
- ↑ a b c d Elżbieta Miszczyńska i inni, Wycinanki niezaplanowane... V Konkurs Sztuki Ludowej = Unplanned cut-outs... 5th Folk Art Contest, Częstochowa: Muzeum Częstochowskie, 2012, ISBN 978-83-60128-18-3, OCLC 823616682 [dostęp 2022-07-20].
- ↑ DAWID STANISŁAWA – wycinanki, haft, tkactwo [online], www.imagis.home.pl [dostęp 2022-07-20].
- ↑ Bernard Kielak, Powiat ostrołęcki. Przewodnik subiektywny, Warszawa: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, 2008, ISBN 978-83-60623-29-9, OCLC 297863867 [dostęp 2022-03-08].
- ↑ Nagrody Starosty Ostrołęckiego [online], powiatostrolecki.pl [dostęp 2022-07-20] (pol.).
- ↑ Dotychczasowi laureaci Kurpików (z lat 2001–2019) [online], www.zwiazekkurpiow.pl [dostęp 2022-03-27].
- ↑ Artur Wołosz, Wycinankarki nagrodzone (zdjęcia) [online], Tygodnik Ostrołęcki, 17 lutego 2010 [dostęp 2022-07-20] (pol.).
- ↑ Maria Samsel, Robert Andrzej Dul, Alicja Mironiuk Nikolska, Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej. Wystawa planszowa, Ostrołęka 2020.