Stożkówka czerwcowa
Stożkówka czerwcowa (Conocybe juniana (Velen.) Hauskn. & Svrček) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae).
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
stożkówka czerwcowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Conocybe juniana (Velen.) Hauskn. & Svrček Öst. Z. Pilzk. 8: 46 (1999) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1947 r. Josef Velenovský nadając mu nazwę Galera juniana. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Anton Hausknecht i Mirko Svrček w 1999 r.[1]
- Conocybe juniana var. sordescens (P.D. Orton) Hauskn. & Svrček 1999
- Conocybe juniana var. subsejuncta Hauskn. 1999
- Conocybe magnicapitata P.D. Orton 1960
- Conocybe sordescens P.D. Orton 1988
- Conocybe spicula f. macrospora Kühner 1935
- Galera juniana Velen. 1947
- Galera tenera f. minor J.E. Lange 1938[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3] Epitet gatunkowy jest tłumaczeniem łacińskiej nazwy juniana = czerwcowa.
Morfologia edytuj
Średnica 1–2 cm, kształt wypukły, stożkowy, nigdy nie staje się w pełni rozpostarty. Jest higrofaniczny; w stanie suchym jest jasno ochrowy, w stanie wilgotnym brązowawo ochrowy, czasami z delikatnie żłobionym brzegiem. Powierzchnia gładka, raczej matowa[4].
Średniej grubości, z międzyblaszkami, początkowo żółto-brązowe, wkrótce czerwieniejące. Ostrza w tym samym kolorze[4].
Wysokość 3–8 cm, grubość 1–2 mm, cylindryczny, podłużnie rowkowany, zwykle z cylindryczną, wystającą bulwą o szerokości do 4 mm u podstawy, tej samej barwy co kapelusz[4]. cylindryczna, 30–80 × 1–2 mm,, podłużnie rowkowana.
Cienki, pomarańczowo-żółty o niewyraźnym zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki eliptyczne, 8,5–13 × 5–7,5 µm (Qav ok. 1,7), raczej grubościenne, gładkie, często z wydatnymi porami rostkowymi. Cheilocystydy stożkowate, bulwiaste, 20–35 × 8–20 × 5–10,5 µm (długość × szerokość w najszerszym miejscu × szerokość główki). Kaulocysty podobne[4].
- Gatunki podobne
Stożkówka czerwcowa charakteryzuje się dość dużymi, raczej grubościennymi zarodnikami (często powyżej 10 µm długości), stożkowatymi cystydami z dużą główką (nierzadko szerszą niż 10 µm) i matowym, jasnoochrowym zabarwieniem. Stożkówka omącznotrzonowa (Conocybe rickeniana) jest jasnopomarańczowo-czerwona, przynajmniej w młodości. Conocybe echinata ma mniejsze, cienkościenne zarodniki i węższe cheilocystydy[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Stożkówka czerwcowa występuje tylko w Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniona od Portugalii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Islandię, brak jej tylko na południowo-wschodnim krańcu Europy[5]. W Polsce rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko trzy stanowiska[3]. Bardziej aktualne i dość liczne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].
Naziemny grzyb saprotroficzny i grzyb wypaleniskowy. Rośnie w lasach iglastych, na poboczach dróg, nad brzegami rzek, często wśród mchów[3], na ziemi z resztkami drewna, na nieużytkach wśród traw, na wypaleniskach. Owocniki tworzy od kwietnia do listopada[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-02] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-02] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Karel Tejkal, Conocybe juniana (Velen.) Hauskn. & Svrček 1999 [online], Myko-atlas [dostęp 2023-01-02] (słoweń.).
- ↑ Występowanie Conocybe juniana na świecie (mapa) [online], gbif/ [dostęp 2023-01-02] (ang.).
- ↑ a b Aktualne stanowiska Conocybe juniana w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-02] (pol.).