Strajk (niem. Strajk. Die Heldin von Danzig[1]) – filmowy dramat historyczny z 2006 roku w reżyserii Volkera Schlöndorffa, wyprodukowany w koprodukcji niemiecko-polskiej, luźno oparty na biografii Anny Walentynowicz.

Strajk
Strajk – Die Heldin von Danzig
(Strajk – Bohaterka Gdańska)
Gatunek

historyczny
dramat

Data premiery

23 lutego 2007

Kraj produkcji

Polska
Niemcy

Czas trwania

104 min

Reżyseria

Volker Schlöndorff

Scenariusz

Sylke Rene Meyer
Andreas Pflüger

Główne role

Katharina Thalbach, Andrzej Chyra

Muzyka

Jean-Michel Jarre

Zdjęcia

Andreas Höfer

Scenografia

Robert Czesak

Kostiumy

Ewa Krauze

Montaż

Wanda Zeman

Produkcja

Maciej Ślesicki, Jolanta Rojek, Marianna Rowińska (producent wykonawczy)

Dystrybucja

Best film

Fabuła

edytuj

Agnieszka Kowalska to ciężko pracująca spawaczka w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, która wielokrotnie otrzymuje wyróżnienia za przekraczanie norm produkcyjnych. Mimo że jest wdzięczna stoczni za zapewnienie jej zawodu i domu, po ceremonii nagrodzenia spotyka się z wrogością innych robotnic, które oskarżają ją o zbyt ciężką pracę. Agnieszka próbuje walczyć o lepsze warunki pracy, w tym dłuższą przerwę obiadową; niezależnie organizuje dostarczanie zupy robotnikom, a następnie decyduje się zostać pierwszą kobietą-operatorem dźwigu, ucząc się czytać i pisać. Po diagnozie raka nerki wychodzi za mąż za sąsiada Kazimierza, który obiecuje wychować jej syna Krystiana, ale Kazimierz niespodziewanie umiera z zawału serca podczas miesiąca miodowego.

Kiedy partyjny urzędnik żąda od Agnieszki, by namówiła robotników do jeszcze cięższej pracy, ta odmawia, wiedząc o ich wyczerpaniu. Dochodzi do tragicznego pożaru, w którym ginie 21 robotników, w tym jej przyjaciel Mateusz. Dyrekcja stoczni odmawia wypłacenia odszkodowań rodzinom ofiar i fałszuje karty pracy, by ukryć nadgodziny. Agnieszka sprzeciwia się tym działaniom, co wpływa na przyszłość jej syna – okazuje się, że ojcem Krystiana jest Sobecki, partyjny urzędnik. Po strajkach z 1970 roku, w których Agnieszka zostaje aresztowana i pobita, film przenosi akcję do 1978 roku, gdy zostaje zwerbowana do podziemnej gazety „Robotnik”. Po wyborze Karola Wojtyły na papieża Jana Pawła II Agnieszka angażuje się w kolportaż ulotek, za co zostaje zwolniona ze stoczni. Jej zwolnienie wywołuje strajk solidarnościowy, który rozszerza się na inne stocznie i ostatecznie prowadzi do podpisania porozumień sierpniowych i narodzin „Solidarności”.

Obsada

edytuj

Produkcja

edytuj

Film zrealizowano w dniach 16 października – 27 listopada 2005 roku w Gdańsku przy wsparciu finansowym bawarskiej fundacji FFF Bayern. Geneza projektu sięga 1980 roku, kiedy Sylke Rene Meyer, współautorka scenariusza (obok Andreasa Pflügera), przeczytała w „Der Spieglu” artykuł o „Solidarności”. W pamięci pozostało jej zdjęcie kobiety przemawiającej do stoczniowców, która okazała się Anną Walentynowicz. Meyer, która wcześniej nakręciła film dokumentalny o Annie Walentynowicz i spotkała się z nią w 1998 roku, postanowiła opowiedzieć jej historię w fabularyzowanej formie.

Główna aktorka Katharina Thalbach i reżyser Volker Schlöndorff znali się już z planu Blaszanego bębenka, gdzie Kati (jak zdrobniale nazywał ją reżyser) zagrała Marię Matzerath. Aby lepiej wcielić się w rolę Agnieszki, Thalbach oglądała dokumenty o Annie Walentynowicz, filmy archiwalne oraz czytała różne materiały źródłowe. W filmie wystąpiła również Anna Thalbach, córka Kathariny. Na planie reżyser rozmawiał z aktorami i ekipą w językach niemieckim, polskim i angielskim. Realizacja sceny wjazdu Agnieszki do stoczni wymagała pracy ponad 300 statystów, a filmowy sierpień został nakręcony w listopadzie, niekiedy przy minusowych temperaturach. W produkcji wykorzystano również fragmenty filmów dokumentalnych Grudniowe taśmy, Nieznane katastrofy, Robotnicy ’80, Anna proletariuszka oraz Jan Paweł II[1].

Kontrowersje

edytuj

Pierwotnie fabuła filmu miała ukazywać historię konkretnie Anny Walentynowicz, która nie zgodziła się na wykorzystanie swojego nazwiska w scenariuszu[2]. W związku z tym osoba Anny Walentynowicz stała się pierwowzorem głównej postaci, nazwanej Agnieszka Kowalska-Walczak. Po premierze Anna Walentynowicz uważała film za kłamstwo historyczne i ostro krytykowała przedstawienie walczących robotników jako alkoholików i postacie o dwuznacznej moralności. Producent filmu przeprosił za fikcyjne fragmenty, które godzą w dobre imię bohaterki Solidarności i obiecał wpłacić kwotę na rzecz Kliniki Chorób Oczu Akademii Medycznej w Gdańsku[3].

Postać Agnieszki Kowalskiej-Walczak, wzorowanej na Annie Walentynowicz, została przedstawiona w filmie jako analfabetka, a jej syn jako nieślubny[4] i członek ZOMO[5], co stanowi elementy fikcyjne dzieła. W odpowiedzi na to adwokat Walentynowicz, Stefan Jaworski, zapowiedział w 2006 roku wejście na drogę prawną w obronie naruszonych dóbr osobistych Anny Walentynowicz[6].

Wyróżnienia

edytuj
  • Dwie Bawarskie Nagrody Filmowe: dla głównej aktorki (Katharina Thalbach) i za zdjęcia (Andreas Höfer)
  • 2008: Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza scenografia Roberta Czesaka
  • 2008: Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsze kostiumy dla Ewy Krauze

Przypisy

edytuj
  1. a b Strajk. Die Heldin von Danzig w bazie filmpolski.pl
  2. Strajk (2006) – Ciekawostki [online], filmweb.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  3. Anna Walentynowicz krytykuje film o Sierpniu '80 [online], wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  4. Waldemar Żyszkiewicz – Strajk. Makatka z Gdańska [online], waldemar-zyszkiewicz.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  5. PAP, Gal: Kontrowersje w dniu premiery „Strajku”. onet.pl, 19 lutego 2007. [dostęp 2010-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-23)].
  6. Waldemar Żyszkiewicz – Strajk. Makatka z Gdańska, waldemar-zyszkiewicz.pl [dostęp 2011-07-22]

Linki zewnętrzne

edytuj