Streptococcus salivarius

Streptococcus salivariusGram dodatnia, nieprzetrwalnikująca bakteria należąca do paciorkowców z grupy serologicznej K[1]. Stanowi florę fizjologiczną jamy ustnej oraz przewodu pokarmowego[2], zarówno u zwierząt, jak i ludzi[1].

Streptococcus salivarius
Ilustracja
Kolonia Streptococcus salivarius na agarze krwawym
Systematyka
Domena

bakterie

Typ

Firmicutes

Klasa

Bacilli

Rząd

Lactobacillales

Rodzina

Streptococcaceae

Rodzaj

Streptococcus

Gatunek

Streptococcus salivarius

Nazwa systematyczna
S. salivarius
Andrewes & Horder 1906

Biologia edytuj

Paciorkowiec wzrasta na agarze z krwią, gdzie nie wywołuje hemolizy (hemoliza typu γ) z tego powodu zaliczany jest do grupy paciorkowców zieleniejących[3]. Nie wzrasta na podłożach hodowlanych z dodatkiem żółci, chlorku sodu lub tellurynu potasu[1]. Jest wrażliwy na penicylinę, erytromycynę, większość powszechnie stosowanych środków dezynfekcyjnych, pH 9.6[1] oraz skrajne wartości temperatur[4]. Nie wytwarza endotoksyn[1].

Drobnoustrój wyróżnia obecność kanału dla mocznika, rzadkiego w królestwie bakterii[5].

Gatunek ten jest genetycznie bardzo podobny do Streptococcus vestibularis i jest z nim prawdopodobnie bardzo spokrewniony[6].

Chorobotwórczość edytuj

Opisano pewną liczbę przypadków jatrogennego zapalenia opon mózgowych wywołanych przez tę bakterię[7][8][9][10], z czego jeden z nich przebiegał wtórnie do torbieli kości klinowej[11]. Opisano także bakteriemię przebiegającą z ZOM jako następstwo interwencji endoskopowej przy krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego[2]. Bakteriemia występuje częściej u osób z zabiegami na błonie śluzowej lub z ciężką chorobą podstawową (na przykład przewlekłą niewydolnością wątroby)[12] i ma podobne objawy jak ta wywoływana przez Streptococcus bovis biotyp II (wyniki 16-letnich badań prospektywnych)[13]. Czynnikiem predysponującym do zakażenia jest neutropenia[4].

Dodatni wynik posiewu krwi na tę bakterię często, choć nie zawsze, oznacza zanieczyszczenie materiału, a nie rzeczywistą bakteriemię[2][13].

Jest także jednym z czynników etiologicznych infekcyjnego zapalenia wsierdzia[1][14], zwłaszcza u pacjentów ze sztucznymi zastawkami[4].

Znaczenie dla człowieka edytuj

W jednym z badań po antybakteryjnym czyszczeniu jamy ustnej użyto tych bakterii, aby uniemożliwić kolonizację drobnoustrojami bardziej chorobotwórczymi. Wstępne wyniki wskazują na pozytywny wpływ ochronny Streptococcus salivarius[15]. Zasugerowano, że ich obecność może także chronić przed paciorkowcowym zapaleniem gardła[16]. Inne badanie wykazało obecność u tej bakterii proteazy IgA1, która prawdopodobnie sprzyja rozwojowi próchnicy[17]. Znaczenie tej bakterii w powstawaniu nieprzyjemnego zapachu z ust jest jeszcze niejasne (2006)[18].

Należy pamiętać, że właściwości bakterii są szczepozależne. Oznacza to, że każdy szczep bakterii wykazuje konkretne działanie charakterystyczne tylko i wyłącznie dla danego szczepu bakterii. To działanie może być korzystne lub niekorzystne. Szczepy bakterii mogą być dobroczynne lub patogenne. Udowodniono korzystny wpływ na zdrowie zębów szczepu bakterii Streptococcus salivarius M18.[19][20][21][22] W badaniu opublikowanym w 2015 roku podawano dzieciom w wieku 6-17 lat – wyizolowany z jamy ustnej zdrowego człowieka, szczep Streptococcus salivarius M18 w formie pastylek do ssania przez 3 miesiące. Pastylki podawano przed snem, po umyciu zębów. Badanie wykazało, że stosowanie szczepu Streptococcus salivarius M18 przez 3 miesiące redukuje liczbę bakterii Streptococcus mutans (odpowiedzialnych za rozwój próchnicy) o 74%, redukuje akumulację płytki nazębnej o 50% i powoduje, że ponad 3-krotnie wzrasta szansa na uniknięcie nowego ubytku (przed badaniem szansa na uniknięcie nowego ubytku wynosiła 20%, po zastosowaniu szczepu Streptococcus salivarius M18 wzrosła do 70%)[22].

Streptococcus salivarius wchodzi w skład niektórych probiotyków używanych podczas prób leczenia nieswoistych zapaleń jelit[23], ale nie ma obecnie badań potwierdzających ich skuteczność (2005)[24].

Wykazano, że wykrywanie obecności tych drobnoustrojów (metodą PCR) jest bardziej wiarygodnym markerem obecności śliny niż wykrycie Streptococcus mutans[25]. Obu tych drobnoustrojów nie ma w innych niż ślina biomateriałach (kał, mocz, nasienie); bakteria ta może więc odegrać ważną rolę w medycynie sądowej[25]. Identyfikacja na podstawie obecności specyficznego dla tej bakterii genu kodującego dekstrozę ma wysoką wartość predykcyjną[26].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. PZWL, Warszawa 1979. Praca pod redakcją Leona Jabłońskiego. ISBN 83-200-0181-1. Strony 206-223
  2. a b c Carley NH. Streptococcus salivarius bacteremia and meningitis following upper gastrointestinal endoscopy and cauterization for gastric bleeding.. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 4 (14), s. 947–8, kwiecień 1992. PMID: 1576292. 
  3. Fritz H Kayser, Piotr Bogumił Heczko, Agata Pietrzyk, Małgorzata Bulanda: Mikrobiologia lekarska. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL / cop. 2007., s. 218. ISBN 978-83-200-3154-6.
  4. a b c Streptococcus salivarius – Material Safety Data Sheets (MSDS)
  5. Sachs G., Kraut JA., Wen Y., Feng J., Scott DR. Urea transport in bacteria: acid acclimation by gastric Helicobacter spp.. „The Journal of membrane biology”. 2 (212), s. 71–82, 2006. DOI: 10.1007/s00232-006-0867-7. PMID: 17264989. 
  6. Delorme C., Poyart C., Ehrlich SD., Renault P. Extent of horizontal gene transfer in evolution of Streptococci of the salivarius group.. „Journal of bacteriology”. 4 (189), s. 1330–41, luty 2007. DOI: 10.1128/JB.01058-06. PMID: 17085557. 
  7. Torres E., Alba D., Frank A., Díez-Tejedor E. Iatrogenic meningitis due to Streptococcus salivarius following a spinal tap.. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 3 (17), s. 525–6, wrzesień 1993. PMID: 8218713. 
  8. Muñoz F., Rodríguez S., Moreno A., Telenti M. [Streptococcus salivarius meningitis following subarachnoid anesthesia]. „Enfermedades infecciosas y microbiología clínica”. 7 (26). s. 477–8. PMID: 18842246. 
  9. Guerrero-Peral AL., Guerrero-Peral AB. [Meningitis due to Streptococcus salivarius and spontaneous fistula: a case report]. „Revista de neurologia”. 8 (35). s. 799–800. PMID: 12402237. 
  10. Newton JA., Lesnik IK., Kennedy CA. Streptococcus salivarius meningitis following spinal anesthesia.. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 5 (18), s. 840–1, maj 1994. PMID: 8075292. 
  11. Conte A., Chinello P., Civljak R., Bellussi A., Noto P., Petrosillo N. Streptococcus salivarius meningitis and sphenoid sinus mucocele. Case report and literature review.. „The Journal of infection”. 1 (52), s. e27–30, styczeń 2006. DOI: 10.1016/j.jinf.2005.04.013. PMID: 15936084. 
  12. Gautam M., Chopra KB., Douglas DD., Stewart RA., Kusne S. Streptococcus salivarius bacteremia and spontaneous bacterial peritonitis in liver transplantation candidates.. „Liver transplantation : official publication of the American Association for the Study of Liver Diseases and the International Liver Transplantation Society”. 11 (13), s. 1582–8, listopad 2007. DOI: 10.1002/lt.21277. PMID: 17969206. 
  13. a b Corredoira JC., Alonso MP., García JF., Casariego E., Coira A., Rodriguez A., Pita J., Louzao C., Pombo B., López MJ., Varela J. Clinical characteristics and significance of Streptococcus salivarius bacteremia and Streptococcus bovis bacteremia: a prospective 16-year study.. „European journal of clinical microbiology & infectious diseases : official publication of the European Society of Clinical Microbiology”. 4 (24), s. 250–5, kwiecień 2005. DOI: 10.1007/s10096-005-1314-x. PMID: 15902530. 
  14. Rafailidis PI., Prapas SN., Kasiakou SK., Costeas XF., Falagas ME. Effusive-constrictive calcific pericarditis associated with Streptococcus salivarius. Case report and review of the literature.. „Cardiology in review”. 3 (13). s. 113–7. DOI: 10.1097/01.crd.0000148843.65684.8f. PMID: 15831142. 
  15. Burton JP., Chilcott CN., Tagg JR. The rationale and potential for the reduction of oral malodour using Streptococcus salivarius probiotics.. „Oral diseases”, s. 29–31, 2005. DOI: 10.1111/j.1601-0825.2005.01084.x. PMID: 15752094. 
  16. Tagg JR., Dierksen KP. Bacterial replacement therapy: adapting 'germ warfare' to infection prevention.. „Trends in biotechnology”. 5 (21), s. 217–23, maj 2003. PMID: 12727383. 
  17. [Proteolytic activity of microflora in oral cavity of patients with periodontitis]. „Biomedit͡sinskai͡a khimii͡a”. 6 (54). s. 706–11. PMID: 19205430. 
  18. Sterer N., Rosenberg M. Streptococcus salivarius promotes mucin putrefaction and malodor production by Porphyromonas gingivalis.. „Journal of dental research”. 10 (85), s. 910–4, październik 2006. PMID: 16998130. 
  19. Burton J., PLOS ONE June 2013., wyd. Issue 6, t. Volume 8, 2013.
  20. Scariya L., Int J Pharm Bio Sci 2015 Jan;, 2015, 6(1): (P) 242-250..
  21. JP. Burton, BK. Drummond, CN. Chilcott, JR. Tagg i inni. Influence of the probiotic Streptococcus salivarius strain M18 on indices of dental health in children: a randomized double-blind, placebo-controlled trial.. „J Med Microbiol”. 62 (Pt 6), s. 875-84, Jun 2013. DOI: 10.1099/jmm.0.056663-0. PMID: 23449874. 
  22. a b Francesco Di Pierro i inni, Cariogram outcome after 90 days of oral treatment with Streptococcus salivarius M18 in children at high risk for dental caries: results of a randomized, controlled study, „Clinical, Cosmetic and Investigational Dentistry”, 7, 2015, s. 107–113, DOI10.2147/CCIDE.S93066, ISSN 1179-1357, PMID26491371, PMCIDPMC4598214 [dostęp 2018-04-26].
  23. Chapman TM., Plosker GL., Figgitt DP. Spotlight on VSL#3 probiotic mixture in chronic inflammatory bowel diseases.. „BioDrugs : clinical immunotherapeutics, biopharmaceuticals and gene therapy”. 1 (21), s. 61–3, 2007. PMID: 17263590. 
  24. Sartor RB. Probiotic therapy of intestinal inflammation and infections.. „Current opinion in gastroenterology”. 1 (21), s. 44–50, styczeń 2005. PMID: 15687884. 
  25. a b Nakanishi H., Kido A., Ohmori T., Takada A., Hara M., Adachi N., Saito K. A novel method for the identification of saliva by detecting oral streptococci using PCR.. „Forensic science international”. 1-3 (183), s. 20–3, styczeń 2009. DOI: 10.1016/j.forsciint.2008.10.003. PMID: 18986785. 
  26. Igarashi T., Yano Y., Yamamoto A., Sasa R., Goto N. Identification of Streptococcus salivarius by PCR and DNA probe.. „Letters in applied microbiology”. 6 (32), s. 394–7, czerwiec 2001. PMID: 11412350.