Streptococcus salivarius

Streptococcus salivariusGram dodatnia, nieprzetrwalnikująca bakteria należąca do paciorkowców z grupy serologicznej K[1]. Stanowi florę fizjologiczną jamy ustnej oraz przewodu pokarmowego[2], zarówno u zwierząt, jak i ludzi[1].

Streptococcus salivarius
Ilustracja
Kolonia Streptococcus salivarius na agarze krwawym
Systematyka
Domena

bakterie

Typ

Firmicutes

Klasa

Bacilli

Rząd

Lactobacillales

Rodzina

Streptococcaceae

Rodzaj

Streptococcus

Gatunek

Streptococcus salivarius

Nazwa systematyczna
S. salivarius
Andrewes & Horder 1906

Biologia

edytuj

Paciorkowiec wzrasta na agarze z krwią, gdzie nie wywołuje hemolizy (hemoliza typu γ) z tego powodu zaliczany jest do grupy paciorkowców zieleniejących[3]. Nie wzrasta na podłożach hodowlanych z dodatkiem żółci, chlorku sodu lub tellurynu potasu[1]. Jest wrażliwy na penicylinę, erytromycynę, większość powszechnie stosowanych środków dezynfekcyjnych, pH 9.6[1] oraz skrajne wartości temperatur[4]. Nie wytwarza endotoksyn[1].

Drobnoustrój wyróżnia obecność kanału dla mocznika, rzadkiego w królestwie bakterii[5].

Gatunek ten jest genetycznie bardzo podobny do Streptococcus vestibularis i jest z nim prawdopodobnie bardzo spokrewniony[6].

Chorobotwórczość

edytuj

Opisano pewną liczbę przypadków jatrogennego zapalenia opon mózgowych wywołanych przez tę bakterię[7][8][9][10], z czego jeden z nich przebiegał wtórnie do torbieli kości klinowej[11]. Opisano także bakteriemię przebiegającą z ZOM jako następstwo interwencji endoskopowej przy krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego[2]. Bakteriemia występuje częściej u osób z zabiegami na błonie śluzowej lub z ciężką chorobą podstawową (na przykład przewlekłą niewydolnością wątroby)[12] i ma podobne objawy jak ta wywoływana przez Streptococcus bovis biotyp II (wyniki 16-letnich badań prospektywnych)[13]. Czynnikiem predysponującym do zakażenia jest neutropenia[4].

Dodatni wynik posiewu krwi na tę bakterię często, choć nie zawsze, oznacza zanieczyszczenie materiału, a nie rzeczywistą bakteriemię[2][13].

Jest także jednym z czynników etiologicznych infekcyjnego zapalenia wsierdzia[1][14], zwłaszcza u pacjentów ze sztucznymi zastawkami[4].

Znaczenie dla człowieka

edytuj

W jednym z badań po antybakteryjnym czyszczeniu jamy ustnej użyto tych bakterii, aby uniemożliwić kolonizację drobnoustrojami bardziej chorobotwórczymi. Wstępne wyniki wskazują na pozytywny wpływ ochronny Streptococcus salivarius[15]. Zasugerowano, że ich obecność może także chronić przed paciorkowcowym zapaleniem gardła[16]. Inne badanie wykazało obecność u tej bakterii proteazy IgA1, która prawdopodobnie sprzyja rozwojowi próchnicy[17]. Znaczenie tej bakterii w powstawaniu nieprzyjemnego zapachu z ust jest jeszcze niejasne (2006)[18].

Należy pamiętać, że właściwości bakterii są szczepozależne. Oznacza to, że każdy szczep bakterii wykazuje konkretne działanie charakterystyczne tylko i wyłącznie dla danego szczepu bakterii. To działanie może być korzystne lub niekorzystne. Szczepy bakterii mogą być dobroczynne lub patogenne. Udowodniono korzystny wpływ na zdrowie zębów szczepu bakterii Streptococcus salivarius M18.[19][20][21][22] W badaniu opublikowanym w 2015 roku podawano dzieciom w wieku 6-17 lat – wyizolowany z jamy ustnej zdrowego człowieka, szczep Streptococcus salivarius M18 w formie pastylek do ssania przez 3 miesiące. Pastylki podawano przed snem, po umyciu zębów. Badanie wykazało, że stosowanie szczepu Streptococcus salivarius M18 przez 3 miesiące redukuje liczbę bakterii Streptococcus mutans (odpowiedzialnych za rozwój próchnicy) o 74%, redukuje akumulację płytki nazębnej o 50% i powoduje, że ponad 3-krotnie wzrasta szansa na uniknięcie nowego ubytku (przed badaniem szansa na uniknięcie nowego ubytku wynosiła 20%, po zastosowaniu szczepu Streptococcus salivarius M18 wzrosła do 70%)[22].

Streptococcus salivarius wchodzi w skład niektórych probiotyków używanych podczas prób leczenia nieswoistych zapaleń jelit[23], ale nie ma obecnie badań potwierdzających ich skuteczność (2005)[24].

Wykazano, że wykrywanie obecności tych drobnoustrojów (metodą PCR) jest bardziej wiarygodnym markerem obecności śliny niż wykrycie Streptococcus mutans[25]. Obu tych drobnoustrojów nie ma w innych niż ślina biomateriałach (kał, mocz, nasienie); bakteria ta może więc odegrać ważną rolę w medycynie sądowej[25]. Identyfikacja na podstawie obecności specyficznego dla tej bakterii genu kodującego dekstrozę ma wysoką wartość predykcyjną[26].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. PZWL, Warszawa 1979. Praca pod redakcją Leona Jabłońskiego. ISBN 83-200-0181-1. Strony 206-223
  2. a b c N.H. Carley, Streptococcus salivarius bacteremia and meningitis following upper gastrointestinal endoscopy and cauterization for gastric bleeding, „Clinical Infectious Diseases”, 14 (4), 1992, s. 947–948, DOI10.1093/clinids/14.4.947, PMID1576292 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  3. Fritz H Kayser, Piotr Bogumił Heczko, Agata Pietrzyk, Małgorzata Bulanda: Mikrobiologia lekarska. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL / cop. 2007., s. 218. ISBN 978-83-200-3154-6.
  4. a b c Streptococcus salivarius – Material Safety Data Sheets (MSDS)
  5. G. Sachs i inni, Urea transport in bacteria: acid acclimation by gastric Helicobacter spp, „The Journal of Membrane Biology”, 212 (2), 2006, s. 71–82, DOI10.1007/s00232-006-0867-7, PMID17264989 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  6. Christine Delorme i inni, Extent of horizontal gene transfer in evolution of Streptococci of the salivarius group, „Journal of Bacteriology”, 189 (4), 2007, s. 1330–1341, DOI10.1128/JB.01058-06, PMID17085557, PMCIDPMC1797340 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  7. E. Torres i inni, Iatrogenic meningitis due to Streptococcus salivarius following a spinal tap, „Clinical Infectious Diseases”, 17 (3), 1993, s. 525–526, DOI10.1093/clinids/17.3.525, PMID8218713 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  8. Francisco Muñoz i inni, Meningitis por Streptococcus salivarius tras anestesia subaracnoidea, „Enfermedades Infecciosas Y Microbiologia Clinica”, 26 (7), 2008, s. 477–478, DOI10.1157/13125648, PMID18842246 [dostęp 2024-04-30] (hiszp.).
  9. A.L. Guerrero-Peral, A.B. Guerrero-Peral, Meningitis por Streptococcus salivarius y fístula espontánea: a propósito de un caso, „Revista De Neurologia”, 35 (8), 2002, s. 799–800, DOI10.33588/rn.3508.2002406, PMID12402237 [dostęp 2024-04-30] (hiszp.).
  10. J.A. Newton, I.K. Lesnik, C.A. Kennedy, Streptococcus salivarius meningitis following spinal anesthesia, „Clinical Infectious Diseases”, 18 (5), 1994, s. 840–841, DOI10.1093/clinids/18.5.840, PMID8075292 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  11. Aristide Conte i inni, Streptococcus salivarius meningitis and sphenoid sinus mucocele. Case report and literature review, „The Journal of Infection”, 52 (1), 2006, e27–e30, DOI10.1016/j.jinf.2005.04.013, PMID15936084 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  12. Manjushree Gautam i inni, Streptococcus salivarius bacteremia and spontaneous bacterial peritonitis in liver transplantation candidates, „Liver Transplantation”, 13 (11), 2007, s. 1582–1588, DOI10.1002/lt.21277, PMID17969206 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  13. a b J.C. Corredoira i inni, Clinical characteristics and significance of Streptococcus salivarius bacteremia and Streptococcus bovis bacteremia: a prospective 16-year study, „European Journal of Clinical Microbiology and Infectious Diseases”, 24 (4), 2005, s. 250–255, DOI10.1007/s10096-005-1314-x, PMID15902530 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  14. Petros I. Rafailidis i inni, Effusive-constrictive calcific pericarditis associated with Streptococcus salivarius. Case report and review of the literature, „Cardiology in Review”, 13 (3), 2005, s. 113–117, DOI10.1097/01.crd.0000148843.65684.8f, PMID15831142 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  15. J.P. Burton, C.N. Chilcott, J.R. Tagg, The rationale and potential for the reduction of oral malodour using Streptococcus salivarius probiotics, „Oral Diseases”, 11 Suppl 1, 2005, s. 29–31, DOI10.1111/j.1601-0825.2005.01084.x, PMID15752094 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  16. John R. Tagg, Karen P. Dierksen, Bacterial replacement therapy: adapting 'germ warfare' to infection prevention, „Trends in Biotechnology”, 21 (5), 2003, s. 217–223, DOI10.1016/S0167-7799(03)00085-4, PMID12727383 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  17. E.A. Voropaeva i inni, Протеазная активность микрофлоры ротовой полости больных пародонтитом, „Biomeditsinskaia Khimiia”, 54 (6), 2008, s. 706–711, PMID19205430 [dostęp 2024-04-30] (ros.).
  18. N. Sterer, M. Rosenberg, Streptococcus salivarius promotes mucin putrefaction and malodor production by Porphyromonas gingivalis, „Journal of Dental Research”, 85 (10), 2006, s. 910–914, DOI10.1177/154405910608501007, PMID16998130 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  19. Burton J., PLOS ONE June 2013., wyd. Issue 6, t. Volume 8, 2013.
  20. Scariya L., Int J Pharm Bio Sci 2015 Jan;, 2015, 6(1): (P) 242-250..
  21. Jeremy P. Burton i inni, Influence of the probiotic Streptococcus salivarius strain M18 on indices of dental health in children: a randomized double-blind, placebo-controlled trial, „Journal of Medical Microbiology”, 62 (Pt 6), 2013, s. 875–884, DOI10.1099/jmm.0.056663-0, PMID23449874 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  22. a b Francesco Di Pierro i inni, Cariogram outcome after 90 days of oral treatment with Streptococcus salivarius M18 in children at high risk for dental caries: results of a randomized, controlled study, „Clinical, Cosmetic and Investigational Dentistry”, 7, 2015, s. 107–113, DOI10.2147/CCIDE.S93066, ISSN 1179-1357, PMID26491371, PMCIDPMC4598214 [dostęp 2018-04-26].
  23. Therese M. Chapman, Greg L. Plosker, David P. Figgitt, Spotlight on VSL#3 probiotic mixture in chronic inflammatory bowel diseases, „BioDrugs: Clinical Immunotherapeutics, Biopharmaceuticals and Gene Therapy”, 21 (1), 2007, s. 61–63, DOI10.2165/00063030-200721010-00007, PMID17263590 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  24. R. Balfour Sartor, Probiotic therapy of intestinal inflammation and infections, „Current Opinion in Gastroenterology”, 21 (1), 2005, s. 44–50, PMID15687884 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  25. a b Hiroaki Nakanishi i inni, A novel method for the identification of saliva by detecting oral streptococci using PCR, „Forensic Science International”, 183 (1-3), 2009, s. 20–23, DOI10.1016/j.forsciint.2008.10.003, PMID18986785 [dostęp 2024-04-30] (ang.).
  26. T. Igarashi i inni, Identification of Streptococcus salivarius by PCR and DNA probe, „Letters in Applied Microbiology”, 32 (6), 2001, s. 394–397, DOI10.1046/j.1472-765x.2001.00928.x, PMID11412350 [dostęp 2024-04-30] (ang.).