Strzępiak liliowowierzchołkowy
Strzępiak liliowowierzchołkowy, strzępiak kędzierzawy (Inocybe cincinnata (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
strzępiak liliowowierzchołkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Inocybe cincinnata (Fr.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 179 (1872) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus cincinnatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.[1]
- Agaricus cincinnatus Fr. 1821
- Agaricus phaeocomis Pers. 1828
- Inocybe cincinnata var. ambigua E. Ferrari 2007
- Inocybe cincinnata var. major (S. Petersen) Kuyper 1989
- Inocybe cincinnata var. transiens (Reumaux) E. Ludw. 2017
- Inocybe cincinnatula Kühner 1953
- Inocybe conformata P. Karst. 1889
- Inocybe obscura var. major S. Petersen 1911
- Inocybe obscura var. transiens Reumaux 1984
- Inocybe obscuroides P.D. Orton 1960
- Inocybe obscuroides f. heterospora Bon 1984
- Inocybe obscuroides var. marginata Bon 1979
- Inocybe phaeocomis (Pers.) Kuyper 1986
- Inocybe phaeocomis var. major (S. Petersen) Kuyper 1986
- Inocybe phaeocomis var. transiens (Reumaux) Poirier, Moënne-Locc 1989
Nazwę strzępiak kędzierzawy podał w 1990 r. Andrzej Nespiak, autor monografii strzępiaków występujących w Polsce[3]. Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę strzępiak liliowowierzchołkowy, nie wspominając o nazwie A. Nespiaka[4].
Morfologia edytuj
Średnica do 3 cm, początkowo stożkowaty, potem rozpłaszczający się i w końcu płaski. Ma ostry garbek. Brzeg początkowo wyraźnie podgięty, potem wyprostowujący się i kolejno załamany, prosty i podgięty ku górze. Powierzchnia sucha, włókienkowato-łuseczkowata. Barwa od jasnobrązowej do ciemnobrązowej. Na brzegu, wskutek mniejszej ilości łuseczek ma delikatny fioletowy odcień[3].
Gęste, prawie przyrośnięte, cienkie, o barwie orzechowobrązowej, z bardzo tylko słabym odcieniem fioletu. Ostrza ciemniejsze, orzęsione[3].
Wysokość 2–4 cm, grubość 0,2–0,4 cm, walcowaty, czasami przy podstawie nieznacznie stożkowato rozszerzony. Powierzchnia włókienkowato-łuseczkowata, z wyraźnym fioletowym odcieniem w górnej części, w dolnej o barwie kapelusza[3].
W kapeluszu ma grubość 1–2 mm i jest jasnofioletowy, w trzonie natomiast tuż pod powierzchnią jest fioletowy, w środku zupełnie biały. Zapach spermy lub gołej ziemi. Brak wyraźnego smaku[3].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki łódeczkowato-wrzecionowate, pękate, czasami nieregularne, o wymiarach 8–11,5 × 4,9–6,5 µm. Występują nieregularnie wrzecionowate lub maczugowate metuloidy o wymiarach 50–90 × 10–18 µm. Są prawie bez kryształków, a ich ściany pod wpływem amoniaku silnie żółkną. Pomiędzy metuloidami znajdują się maczugowate, brunatne wstawki[3].
Występowanie i siedlisko edytuj
Strzępiak liliowowierzchołkowy występuje na północnej półkuli. Podano jego stanowiska w Ameryce Północnej, Europie oraz w Japonii[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano co najmniej 5 stanowisk[4].
Grzyb mikoryzowy. Występuje na ziemi w lasach mieszanych. Na publikowanych stanowiskach w Polsce owocniki od lipca do września[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-12-11] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie Skłodowskiej, 1990, ISBN 83-01-08749-8
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2019-12-06].