Strzępiak palczastozarodnikowy
Strzępiak palczastozarodnikowy, strzępiak palczasty (Inocybe calospora Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
strzępiak palczastozarodnikowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Inocybe calospora Quél. Fung. trident. 1(1): 19 (1881) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Astrosporina calospora (Quél.) E. Horak 1981
- Astrosporina gaillardii (Gillet) Rea 1922
- Astrosporina calosporus (Quél.) Fayod 1889
- Astrosporina calospora f. minor Kobayasi 1952
- Astrosporina calospora f. pectinata Guinb. 1980
- Astrosporina calospora var. gaillardii (Gillet) R. Heim 1931
- Astrosporina calospora var. odorata Gminder 1998
- Astrosporina gaillardii Gillet 1883
- Astrosporina calospora (Quél.) Zerova 1974
- Astrosporina calospora (Quél.) Zerov 1979
Nazwę polską strzępiak palczasty podał Andrzej Nespiak w 1990 r., Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę strzepiak palczastozarodnikowy[3].
Morfologia
edytujŚrednica do 3 cm, początkowo stożkowato-dzwonkowaty, potem rozpłaszczający się, z małym garbkiem o kształcie brodawki. Brzeg filcowaty, początkowo wyraźnie podgięty, potem wyprostowujący się, nieznacznie pogięty. Powierzchnia sucha, na środku drobno łuseczkowata, ku brzegom włóknisto-kosmkowata. Pomiędzy włókienkami prześwituje biały miąższ. Barwa od rdzawej do rdzawobrązowej, kosmki szaro połyskujące[4].
Dość grube, z blaszeczkami, wolne lub zatokowato wycięte. Początkowo jasnopłowe, potem ciemniejsze, u starych okazów brudnobrązowe. Ostrza białawo orzęsione[4].
Wysokość zwykle 2–4 cm, rzadko do 6 cm, grubość 0,1–0,3 cm, walcowaty, wygięty, prawie tej samej barwy co kapelusz, z czerwonawym odcieniem, lekko błyszczący. Na szczycie nieco oszroniony, przy podstawie gładki i niemal biały[4].
W kapeluszu cienki, białawy, w trzonie włóknisty, rdzawobrązowy. Zapach pylisty, nieprzyjemny. Smak nieco kwaskowaty[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki mniej więcej kuliste z licznymi, palczastymi wyrostkami o długości 20–40 µm. Wraz z wyrostkami mają wymiary 21–14(-18) × 10–15 µm. Podstawki o wymiarach 27–30 × 8–10 µm, z dwoma sterygmami. Cheilocysty i pleurocysty 35–40(-54) × 10–13 µm, cienkościenne lub tylko miejscami zgrubiałe, z kryształkami lub bez na szczycie[4].
Występowanie i siedlisko
edytujStrzępiak palczastozarodnikowy występuje na północnej półkuli. Podano jego stanowiska w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie oraz w Korei i Japonii. Najdalej na północy występuje w Islandii[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano co najmniej 6 stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek, który zapewne w przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal działać będą czynniki zagrożenia[6].
Grzyb mikoryzowy. Występuje na ziemi w lasach liściastych. Owocniki zazwyczaj od czerwca do września[3].
Gatunki podobne
edytujJest kilka podobnych strzępiaków. Pewna jest identyfikacja na podstawie zarodników; u strzępiaka palczastozarodnikowego są one charakterystycznie urzeźbione[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2019-12-11] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie Skłodowskiej, 1990, ISBN 83-01-08749-8
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2019-12-06].
- ↑ Zbigniew Mirek, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5