Stułka piaskowa
Stułka piaskowa (Coltricia perennis (L.) Murrill.) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
.JPG) Młode owocniki | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
stułka piaskowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Coltricia perennis (L.) Murrill J. Mycol. 9(2): 91 (1903) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coltricia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1753 Karol Linneusz nadając mu nazwę Boletus perennis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1903 William Alphonso Murrill, przenosząc go do rodzaju Coltricia[1].
Synonimów nazwy naukowej ma ponad 40[2].
Polską nazwę nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: stułka trwała, huba trwała, hubka trwała, kieldet, stułka, żagiew trwała[3].
Morfologia edytuj
Średnica do 10 cm, lejkowaty i bardzo cienki. Kolor od żółtawobrązowego do szarobrązowego, powierzchnia aksamitna, wyraźnie strefowana, strefa przyrostu na brzegu kapelusza jaśniejsza, brzeg falisty[4][5].
Wysokość 2–7 cm, grubość 0,5–1 cm, centralnie osadzony, walcowaty. Powierzchnia aksamitna, rdzawożółta[5].
Rurki zbiegające nieco na trzon. Mają długość do 2 mm i są nieowłosione. Pory o średnicy 2–4 mm, na młodych owocnikach białawe, na starszych w kolorze od żółtobrązowego do szarobrązowego[5][4].
Elastyczny, korkowaty, bardzo cienki. Kolor białawy, zapach niewyczuwalny[5].
- Cechy mikroskopowe
Występują dwa rodzaje strzępek: proste i słabo rozgałęzione. Mają rdzawo-brązową barwę i grubość 2–8 μm. Podstawki o rozmiarach 15–25 × 5–7 μm, zgrubiałe, z czterema sterygmami. Zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do cylindrycznego, jasnobrązowe, gładkie, nieco dekstrynoidalne, o rozmiarach 6–9(-10) × 3,5–5(–5,5) μm[6]
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje na całej półkuli północnej, północna granica jej zasięgu sięga po Islandię i północny skraj Półwyspu Skandynawskiego. Na półkuli południowej podano występowanie tego gatunku tylko w Australii i na Nowej Zelandii[7]. W Polsce jest pospolity[3].
Występuje w lasach iglastych i mieszanych, na glebach suchych i piaszczystych. Owocniki pojawiają się od lata do jesieni, często utrzymują się przez zimę do następnego roku[4]. Związany jest z takimi gatunkami drzew, jak świerk pospolity, jodła pospolita i jałowiec pospolity[3]. Dawniej był bardziej pospolity, obecnie jest rzadszy. Unika gleb wapiennych[5].
Znaczenie edytuj
Gatunki podobne edytuj
- stułka cynamonowa (Coltricia cinnamomea) – ma mniejszy kapelusz (do 5 cm), słabo strefowany i jest w Polsce bardzo rzadka[4].
- tzw. szczeciniak filcowaty (Onnia tomentosa) – ma niestrefowany, filcowaty kapelusz, a wewnątrz rurek ma szczecinki[5]
- tzw. szczeciniak świerkowy (Onnia circinata) – ma kapelusz siedzący, lub na bardzo krótkim i grubym trzonie, czasami boczny[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2012-09-17].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e f Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Coltricia perennis [online], Mycobank [dostęp 2014-09-20].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-08-01].