Szonowice

wieś w województwie śląskim

Szonowice (niem. Schondorf, Schonowitz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Rudnik. Miejscowość znajduje się w środkowo-północnej części gminy. Jej powierzchnia wynosi 4,71 km², liczy 264 mieszkańców.

Szonowice
wieś
Ilustracja
Główna droga w Szonowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

raciborski

Gmina

Rudnik

Liczba ludności (2016)

264

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

47-415[2]

Tablice rejestracyjne

SRC

SIMC

0221008

Położenie na mapie gminy Rudnik
Mapa konturowa gminy Rudnik, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szonowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Szonowice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szonowice”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Szonowice”
Ziemia50°09′31″N 18°09′17″E/50,158611 18,154722[1]

Szonowice po raz pierwszy wzmiankowano w 1383 roku. Miejscowość stanowi jednostkę pomocniczą gminy: sołectwo Szonowice, w którego skład nie wchodzi już żadna inna miejscowość. Układ wsi stanowi pięć ulic: Konopnickiej, Obrońców Pokoju, Słowackiego, Wiosenna i Wygon.

Położenie

edytuj

Szonowice leżą w Kotlinie Raciborskiej, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, nad Odrą. Wieś położona jest na pagórkowatym terenie i otaczają ją pola, lasy i łąki[3].

Pod względem administracyjnym wieś należy do gminy Rudnik (leży w jej środkowo-północnej części), powiatu raciborskiego i województwa śląskiego.

Od północy wieś graniczy z Dolędzinem i Ponięcicami, od wschodu z Czerwięcicami, od zachodu z Modzurowem, a od południa ze Strzybnikiem.

Szonowice mają powierzchnię 4,71 km² (6,37% powierzchni gminy) oraz 264 mieszkańców (5,23% mieszkańców gminy)[4].

Geografia

edytuj

Morfologia terenu

edytuj

Szonowice leżą w makroregionie Niziny Śląskiej, w obrębie regionów: Płaskowyż Głubczycki i Kotlina Raciborska[5].

Klimat

edytuj

Klimat jest łagodny, głównie poprzez sąsiedztwo rzeki Odry, a także obecność kompleksów leśnych we wschodniej części województwa opolskiego. Mała odległość od wylotu Bramy Morawskiej sprawia, że napływają tutaj masy ciepłego powietrza. Średnia temperatura roczna kształtuje się między 7 °C a 8 °C. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem, temperatura waha się od 17 °C do 18 °C, a w najzimniejszym – styczniu waha się między 2 °C a 3 °C. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi od ok. 210 do 230 dni, a przymrozki trwają od 80 do 100 dni w ciągu roku, natomiast pokrywa śnieżna zalega od 60 do 90 dni. Opad śródroczny oscyluje wokół 600–900 mm. Wiatry są przeważnie słabe, ok. 42% wieje z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego, przynosząc ciepłe masy powietrza z Europy Zachodniej i basenu Morza Śródziemnego. Średnia prędkość wiatru w ciągu roku wynosi ok. 2,2 m/s[6].

Hydrologia

edytuj

W Szonowicach swoje źródła ma rzeka Dzielniczka, lewobrzeżny dopływ Odry, która płynie w kierunku północnym poza granice gminy Rudnik. Oprócz tego we wsi ma swoje źródło potok, który płynie w kierunku wschodnim i uchodzi do Odry[7].

Podział administracyjny

edytuj

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Szonowice[8][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0221014 Wygon część wsi
Ulice we wsi Szonowice[9]
SIMC Nazwa
09182 Konopnickiej
14642 Obrońców Pokoju
20286 Słowackiego
24364 Wiosenna
24987 Wygon

Demografia

edytuj

W 2016 roku w Szonowicach ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 mieszkańców wynosiła 17,05, co uplasowało wieś powyżej średniej w gminie (16,95). Natomiast ludność w wieku produkcyjnym wynosiła 68,56 (średnia w gminie – 66,90), a w wieku poprodukcyjnym – 14,39 (średnia w gminie – 16,25). Stosunek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym do mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosił 21% (średnia w gminie – 24%). Mediana wieku mieszkańców wynosi 49 lat (średnia w gminie - 47,11%)[10]. Na 100 mieszkańców wsi 51,38 stanowią kobiety, a 48,62 stanowią mężczyźni[11].

Saldo migracji w 2016 roku wyniosło -5, a wskaźnik na 100 osób wynosi -1,89. W 2016 roku urodziło się jedno dziecko, co przełożyło się na przyrost naturalny na 100 osób wynoszący 0,38[12].

Rok Liczba ludności Gęstość zaludnienia (os./km²)
2004 292[13] 62
2008 286 60,7
2011 279[14] 59,2
2016 264[4] 56,05
 
Kapliczka św. Jana Nepomucena przy ul. Obrońców Pokoju

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zgermanizowaną nazwą Schonowitz we fragmencie: "Schonowitz (1531 Schonowitze)"[15][3]. W latach 19361945 wieś nosiła nazwę Schondorf[3].

Historia

edytuj

Pierwszy raz wieś wzmiankowano w 1383 roku jako Schonowitz[3][16]. W 1531 roku wieś jest wzmiankowana jako Schonowice. Znajdowała się posiadłość ziemska, pod którą podlegały Szonowice. W 1870 roku został wzniesiony tutaj pałac, w którym mieszkał m.in. Carl von Wrochem wraz z małżonką Olgą. To właśnie rodzina Wrochem sprowadziła do wsi zakonnice, które założyły Katolicką Stację Sióstr św. Zofii, która zajmowała się osobami chorymi i starszymi. Stacja również prowadziła przedszkole dla miejscowych dzieci. Na początku XIX wieku we wsi znajdowała się gospoda, piekarnia, mleczarnia i liczne warsztaty rzemieślnicze[3].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Gospodarka i transport

edytuj

Przez wieś przebiega droga krajowa nr 45 oraz prowadzące do niej dwie drogi powiatowe – S3520 o długości 2,6 km (do Ponęcic) S3521 o długości 1,7 km (z Modzurowa)[17]. We wsi znajduje się jedyna stacja paliw na terenie gminy Rudnik[18].

Na terenie wsi znajdują się dwa przystanki zbiorowego transportu publicznego[19].

W 2016 roku we wsi zarejestrowano 14 podmiotów gospodarczych[20], 161 osób pozostaje aktywna zawodowo[21]. Liczba bezrobotnych na 100 mieszkańców wynosiła 2,27, natomiast wskaźnik długotrwale bezrobotnych na 100 mieszkańców wyniósł 1,52. Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych na 100 mieszkańców wynosiła 0,38. W Szonowicach nie zarejestrowano bezrobotnych do 25 roku życia[22].

We wsi działa 19 podmiotów gospodarczych, które działają w następujących branżach: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (3), przetwórstwo przemysłowe (1), budownictwo (7), handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów (2), działalność związana z zakwaterowaniem i gastronomiczna (1), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (1), edukacja (2), działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (1), działalność usługowa (1)[23].

Religia

edytuj

Szonowice należą do parafii Trójcy Świętej w Modzurowie, dekanatu Łany, diecezji opolskiej[3][24].

Infrastruktura i architektura

edytuj

Wszystkie gospodarstwa domowe jak i firmy korzystają z sieci wodociągowej, jednak na terenie wsi nie istnieje sieć kanalizacyjna[25].

Na terenie wsi znajduje się 70 budynków wybudowanych przed 1989 rokiem. Średnia powierzchnia lokalowa na osobę wynosi 31 m². W Szonowicach znajduje się siedem zabytków[26].

Zabytki i obiekty turystyczne

edytuj

Przy ul. Słowackiego znajduje się pałac z 1870 roku (przekształcony na budynek mieszkalny) i park ze starodrzewiem[3][16][27][28][29], a także obora z XIX wieku stanowiąca część przypałacowego folwarku[27][28][29].

Przy ul. Słowackiego (nr 4) znajduje kapliczka domkowa z XIX wieku. Kapliczka jest murowana z cegły i częściowo otynkowana ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W środku znajduje się w centrum drewniany, neogotycki ołtarzyk, a po bokach drewniane, polichromowane figury św. Jana Nepomucena i św. Urbana[3][16][28][30][31].

Przy ul. Obrońców Pokoju (nr 10) kapliczka św. Jana Nepomucena z końca XIX wieku. Kapliczka jest murowana z cegły[3][16][27][31].

Przy ul. Słowackiego stoi krzyż przydrożny[3]. Przy ul. Konopnickiej (nr 8) znajduje się krzyż przydrożny z końca XIX wieku. Jest to krzyż kamienny z postacią Chrystusa na postumencie z niszą, w której znajduje się figura Matki Boskiej Bolesnej[3][29].

Lista zabytków[32]
Nr ewidencyjny Obiekt Forma ochrony Adres
3 dworek, XIX w. wpis do gminnej ewidencji zabytków ul. Słowackiego
2 obora, XIX w. wpis do gminnej ewidencji zabytków ul. Słowackiego
kapliczka murowana, koniec XIX w. wpis do gminnej ewidencji zabytków ul. Obrońców Pokoju 10

W Szonowicach znajdowało się dziewięć stanowisk archeologicznych z epoko neolitu, kamienia i średniowiecza[33]. Dwa z nich zostały wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków[34].

Przez wieś przebiega trasa rowerowa 342–Y (Modzurów → Szonowice → Ponięcice → Sławików) oznaczona kolorem żółtym[35].

Kultura, oświata i sport

edytuj

W Szonowicach znajduje się filia Przedszkola Samorządowego z Rudnika, a także Szkoła Podstawowa przy ul. Konopnickiej 2, które tworzą Zespół Szkół Ogólnokształcących. Przed reformą oświaty w 2017 roku we wsi działało również gimnazjum[36]. W 2016 roku 122 dzieci uczęszczało do Zespołu Szkół Ogólnokształcących, w tym do szkoły podstawowej –, a do gimnazjum – 59[37].

Średnie wyniki egzaminów w szkole podstawowej w 2016 roku wyglądały następująco: matematyka – 73; język polski – 49,4; a język angielski – 70. Średnie wyniki egzaminów w gimnazjum wyglądały następująco: matematyka – 45,47; język polski – 50,05; język angielski – 60,08; język niemiecki – 73,28; historia i WOS – 48,21; a przyroda – 49,2[38].

W Szonowicach również działa świetlica wiejska, której zadaniem jest działalność kulturalna na terenie wsi. Najbliższa biblioteka znajduje się w Rudniku i Łubowicach[24], ale wsi jest zlokalizowany punkt biblioteczny, w którym zarejestrowanych jest 132 czytelników[39].

W Szonowicach znajduje się sala gimnastyczna w Zespole Szkół Ogólnokształcących[40]. We wsi nie działa żaden klub ani sekcja sportowa[41].

Bezpieczeństwo, opieka zdrowotna i społeczna

edytuj

W Szonowicach znajduje się Punkt Lekarski. Najbliższe apteki znajdują się w Rudniku i Łubowicach. Najbliższy szpital znajduje się w Raciborzu. Najbliższy Ośrodek Pomocy Społecznej znajduje się w Rudniku[24].

W 2016 roku 17 osób zwróciło się do Ośrodka Pomocy Społecznej po wsparcie z powodu bezradności opiekuńczo-wychowawczej. Po pomoc do ośrodka ze względu na ubóstwo zwróciło się pięć osób, ze względu na problemy z alkoholem – trzy osoby, a w związku z niepełnosprawnością – 8. Z dożywiania korzystało dziewięć dzieci. Żadne z dzieci nie otrzymało stypendium socjalnego. W 2016 roku jedna rodzina korzystała z pomocy asystenta rodziny, a trzynaście rodzin korzysta z pomocy w ramach programu "500+"[42].

W 2016 roku liczba przestępstw na 100 mieszkańców popełnionych we wsi wynosiła 2,27[43].

W Szonowicach działają trzy organizacje pozarządowe[44].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 135795
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1257 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c d e f g h i j k Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 48. ISBN 83-89802-09-0.
  4. a b Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 10.
  5. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 134.
  6. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 135.
  7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 23.
  8. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. a b GUS. Rejestr TERYT
  10. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 16.
  11. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 145.
  12. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 29.
  13. Urząd Gminy Rudnik: Gmina w liczbach – Gmina Rudnik. [dostęp 2008-09-30]. (pol.).
  14. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 12.
  15. Triest 1865 ↓, s. 1092.
  16. a b c d Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2007, s. 103. ISBN 978-83-89802-36-1.
  17. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 56.
  18. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 58.
  19. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 32.
  20. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 30.
  21. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 190.
  22. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 24.
  23. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 184.
  24. a b c Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 47.
  25. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 35.
  26. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 33.
  27. a b c Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 34.
  28. a b c Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 17.
  29. a b c Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 37.
  30. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 62.
  31. a b Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 38.
  32. Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 17-19.
  33. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 35-37.
  34. Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 21.
  35. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 57.
  36. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 46.
  37. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 156.
  38. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 159.
  39. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 160.
  40. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 48.
  41. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 162.
  42. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 166.
  43. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 26.
  44. Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 28.

Bibliografia

edytuj
  • Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005. ISBN 83-89802-09-0.
  • Grzegorz Wawoczny: Zabytki powiatu raciborskiego. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2007. ISBN 978-83-89802-36-1.
  • Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
  • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011.
  • Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017..