Wikipedia

Tadeusz Kensy

Tadeusz Kensy (ur. 11 listopada 1955 w Sośnicy) – uczestnik przedsierpniowej opozycji demokratycznej w PRL i działacz „pierwszej” „Solidarności”.

Tadeusz Kensy
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1955
Sośnica (województwo podkarpackie)

Zawód, zajęcie

administratywista, spółdzielca

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości

Wykształcenie edytuj

Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Ropczycach (1974), administrację na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (1978) oraz kursy spawania; elektrycznego i gazowego w ZDZ w Rzeszowie (1984).

Działalność opozycyjna w PRL edytuj

W maju 1977 r. związał się z powstałym w Krakowie Studenckim Komitetem Solidarności; od 15 września 1977 do października 1978 był członkiem-rzecznikiem tzw. „drugiej dziesiątki” SKS-u; od maja do września 1978 podpisywał za redakcję (razem z Danutą Sotwin), drukował i kolportował pismo „Sygnał”, prowadził biuro interwencji SKS-u.

Sygnatariusz dokumentów, apeli, protestów i deklaracji SKS-u, podpisał też powstałą w kręgu KOR-owskiej opozycji Deklarację Ruchu Demokratycznego z dnia 18 września 1977 r.[1] Pomysłodawca i wykonawca kilkudziesięciu plakatów wyszydzających 60. rocznicę rewolucji październikowej i uczestnik akcji ich rozlepiania w Krakowie i Nowej Hucie w dniu 5 listopada 1977 r,; autor projektów i współwykonawca plakatów do akcji przeciw bibliotecznym RES-om. Współpracownik KSS „KOR”, kolporter „Robotnika” i innych wydawnictw bezdebitowych[2][3].

Od marca 1979 współpracownik Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej w Łowisku; od maja 1980 do lutego 1983 współredaktor niezależnego pisma chłopskiego „Wieś Rzeszowska”, kolporter „Placówki”[4].

Od 7 września 1980 organizował na Rzeszowszczyźnie koła „Solidarności Wiejskiej” i jej strukturę wojewódzką.

Od 27 września 1980 przewodniczący komitetu założycielskiego, od 16 listopada komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” w PKS. Współorganizator i członek prezydium zarządu regionu MKZ i MKR Rzeszów, odpowiedzialny w tym ostatnim za informację, propagandę i działalność wszechnicy związkowej.

Redaktor „Solidarności Związkowej” (1980) i „WRYJ-a” (1981).

Uczestnik I Krajowego Zjazdu Delegatów, 5 października wybrany głosami 519 delegatów do Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”[5].

Współpracownik i doradca wspierający zorganizowanie rzeszowskich struktur NZS i Niezależnego Zrzeszenia Uczniów (NZU).

Współpracował ze studentami w organizacji i uczestniczył w zakazanych przez prezydium MKR obchodach 11 listopada 1980 r.[6]

W grudniu 1980 współorganizator, a od 5 stycznia do 20 lutego 1981 r. uczestnik chłopskiego tzw. strajku rzeszowskiego, odpowiedzialny za jego utrzymywanie; potem społeczny sekretarz biura WKZ NSZZ RI „Solidarność” w Rzeszowie aż do zakończenia procesu jego organizacji w lipcu 1981 r.

Od początku 1981 r. był podejrzewany przez SB o niechętny stosunek do Lecha Wałęsy. [7] W czasie wyborów przewodniczącego Komisji Krajowej „Solidarności” głosował – jak cała grupa delegatów związanych z KOR-em - na Andrzeja Gwiazdę.

W listopadzie 1981r. współorganizator okupacji siedmiu urzędów gminnych w regionie, opiekun, doradca i zwolennik ich kontynuowania pomimo zagrożenia za strony ZOMO oraz ugodowej postawy większości czołowych działaczy obydwu Związków, m.in.: Jana Kułaja, Józefa Ślisza, Antoniego Kopaczewskiego, Stanisława Alota, Zbigniewa Sieczkosia[8].

Członek Regionalnego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania oraz Społecznego Komitetu Funduszu Oświaty Narodowej, w listopadzie 1981 organizator rzeszowskiego Klubu Samorządnej Rzeczypospolitej. Był autorem statutu i organizatorem utworzenia latem 1981 r. w PKS samorządu pracowniczego przedsiębiorstwa społecznego, który, legalnie wybrany, funkcjonował do wprowadzenia stanu wojennego. Zwolennik samorządności zakładowej i terytorialnej, upowszechniał idee samorządności w regionie.Dążył do wspólnego, „federacyjnego” i lojalnego wobec siebie działania związków: pracowniczego i rolniczego. Propagował tezy Uchwały Programowej NSZZ „Solidarność” i czynił starania na rzecz jej wszechstronnego przestrzegania i wykonywania[9].

Po wprowadzeniu stanu wojennego (13 grudnia 1981) internowany w Ostródzie, następnie więziony w Iławie, Załężu, Piaskach i Nowym Łupkowie do 9 grudnia 1982 roku[10].

Pomiędzy wrześniem 1977 a majem 1989 inwigilowany, podsłuchiwany, rewidowany i kilkanaście razy zatrzymywany przez SB, poddawany szykanom i prowokacjom. Figurant kilku spraw operacyjnego rozpracowania, w tym m.in. prowadzonych przeciw niemu o kryptonimach: „Prawnik II”, „Gablota” i „Idol”.[11][12] Trzykrotnie karany przez kolegia ds. wykroczeń karami grzywny.

Nie rozmawiał z funkcjonariuszami SB, nie odpowiadał na pytania, odmawiał wychodzenia na „rozmowy” w trakcie internowania[13].

Nie uczestniczył w strukturach rzeszowskiego solidarnościowego „podziemia”.[14] W kwietniu 1983 został wyrzucony z pracy w PKS, w styczniu 1984 z zajmowanego mieszkania.[15] Przez ponad rok bezrobotny. Zdobył „robotnicze” kwalifikacje i do roku 1990 pracował w prywatnych zakładach.

W roku 1985 zorganizował i prowadził „Duszpasterstwo Młodych” przy klasztorze o.o. Bernardynów w Rzeszowie[16].

Od roku 1986 był zwolennikiem czasowego połączenia „solidarnościowych” związków i jak najszybszego powrotu do jawnej działalności oraz podejmowania rozmów z władzami z całkowitym wykluczeniem „pośrednictwa” SB, co jednak nie uzyskało poparcia większości byłych funkcyjnych działaczy w regionie rzeszowskim, z których wielu pozostawało pod wpływem funkcjonariuszy SB oraz jej agentów, w tym z kręgów duszpasterskich[17][18][19].

Będąc zwolennikiem kontynuacji działalności legalnie, demokratycznie wybranych w roku 1981 władz Związku - nie uczestniczył w Komitetach Obywatelskich. Był przeciwny formule „okrągłego stołu”, nie głosował w wyborach 4 czerwca 1989 r.

W maju 1989 podjął, już bezskutecznie, spóźnioną próbę wyemigrowania do Szwecji.

Działalność publiczna po roku 1989 edytuj

W latach 1989-1991 był „eksternistycznym” wiceprzewodniczącym komisji zakładowej w PKS, gdzie nie pracował oraz doradcą WKZ NSZZ RI „Solidarność” w Rzeszowie. Od początku 1990 organizował różne formy pomocy i rozwoju dla wsi i rolnictwa, zajmował się uzyskiwaniem finansowania lokalnych przedsięwzięć gospodarczych i infrastrukturalnych ze środków finansowych zagranicznych. W roku 1991 przystąpił do Polskiego Komitetu Współpracy z COPA-COGECA. Współpracował z amerykańską US AID i pierwszymi programami pomocowymi Unii Europejskiej w ramach PHARE. Blisko współpracował z Fundacją Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA, współtworzył statut, inicjował w roku 1992 powstanie jej ośrodka w Rzeszowie. Angażował się w tworzenie warunków rozwoju niezależnej telefonii spółdzielczej, do roku 2000 uczestniczył w pracach rad nadzorczych kilku lokalnych, jeszcze niezależnych spółek telekomunikacyjnych: PTW (TELER) S.A. w Mielcu, Telefony Brzeskie S.A., Telekomunikacja Dębicka S.A.. Był autorem używanego do dziś statutu Okręgowej Spółdzielni Telefonicznej w Tyczynie z siedzibą w Chmielniku (teraz: OST w Tyczynie) oraz wielu innych spółdzielni różnych branż, w tym czołowych polskich spółdzielni mleczarskich, a także autorem poradnika pt. „Piszemy statut. Vedemecum spółdzielcy” (ISBN 83-904183-1-3). Redagował regionalny „Biuletyn Spółdzielczy” (1992-1995). W roku 1997 przeprowadził skutecznie, jako negocjator, postępowanie w sporze zbiorowym w Cukrowni „Ropczyce”. Od roku 1998 był członkiem organów zarządzających komercyjnych podmiotów gospodarczych. Wspierał organizacyjnie powstawanie Podkarpackiej Izby Rolniczej.

Przynależność do organizacji i partii edytuj

W latach 1975-1977 należał do SZSP, 1977-1978 do krakowskiego SKS-u. Od 1979 do sierpnia 1980 był członkiem Związku Zawodowego Transportowców i Drogowców, od września 1980 do roku 1991 członkiem „Solidarności”, w 1981 członkiem Klubu Samorządnej Rzeczpospolitej. W roku 1990 tworzył w województwie rzeszowskim PSL „Solidarność”, był jego członkiem i sekretarzem struktury wojewódzkiej do roku 1991 tj. do przekształcenia się partii w SL-Ch. W roku 2006 organizował i prowadził kampanię wyborczą kandydata PiS na prezydenta Rzeszowa. W listopadzie 2007 został przyjęty do PiS.

Przebieg pracy zawodowej edytuj

Pracował jako: urzędnik w PKS Rzeszów (1978-1983), działacz związkowy „Solidarności” (1981), malarz pokojowy (1983), ślusarz-spawacz w zakładzie rzemieślniczym (1984-1987), robotnik/ brygadzista/ majster (P.Z.„Comindex”; 1987-1990), działacz gospodarczy: Zakład Działalności Gospodarczej przy RW NSZZ RI „Solidarność” w Rzeszowie (1990-1991), Fundacja RRSG (1990-1994) i spółdzielczy: FSW – ROUS; (1991-1998), menadżer: CITO sp. z o.o, Yaruba Capital Investments S.A., MSB sp. z o.o., „Chmielnik-Zdrój” S.A., RARR S.A. (1998-2009).

Odznaczenie i nagrody edytuj

W roku 1991 był wyróżniony symboliczną nagrodą amerykańskiej organizacji VOCA za działania na rzecz polskiego rolnictwa, w 1995 - złotą odznaką honorową ZMW „Wici”. W roku 1996 otrzymał resortową odznakę „Za zasługi dla oświaty”, oraz odznakę „Zasłużonego działacza ruchu spółdzielczego”. W roku 2006 odbierał w imieniu zarządzanej przez siebie spółki „Chmielnik-Zdrój” statuetkę „Dobroczyńcy roku” przyznawaną przez Polską Akademię Filantropii.

19 marca 2007 r. z rąk Jana Olszewskiego odebrał przyznany mu przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego „za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych” Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

W roku 2019 został przez prezydenta Andrzeja Dudę odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2019)[20].

Życie prywatne edytuj

Mieszka w Rzeszowie, ma pięcioro dzieci i pięcioro wnuków. Do roku 2016 czynny spółdzielca. Od marca 2009 roku jest rencistą; od października 2013 - inwalida II grupy. Wykazuje aktywność na forum mediów społecznościowych.

Przypisy edytuj

  1. ↑ „Encyklopedia Rzeszowa”, red. Jan Draus, Grzegorz Zamoyski, Rzeszów 2011, wyd. II, ISBN 978-83-7667-088-1; s. 283; por.: „Droga do niepodległości. Solidarność 1980 - 2005”; Wydawca: VOLUMEN, KK NSZZ SOLIDARNOŚĆ 2005, ISBN 83-7233-187-1, Małgorzata Gliwa; NSZZ „Solidarność” Region Rzeszowski w: NSZZ Solidarność 1980 – 1981, t. 5 Polska Środkowo-Wschodnia, IPN, Warszawa 2010 oraz „Encyklopedia Solidarności. Tom 1 Opozycja w PRL 1976–1989”; Wydawca: POKOLENIE 2010, ISBN 978-83-7233-022-2
  2. ↑ „ Opozycja małopolska w dokumentach 1976 – 1980”; red. Krystyna Bielawska, Marcin Orski, Adam Roliński, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków 2003, ISBN 83-7188-440-0
  3. ↑ Jarosław Szarek „Czarne Juwenalia”; Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, ISBN 978-83-240-0841-4
  4. ↑ Andrzej Friszke, Opozycja polityczna w PRL 1945 – 1980, Londyn: ANEKS, 1994, s. 548, ISBN 1-897962-03-7, OCLC 835776607.
  5. ↑ IPN BU 0236/243 t.1, str. 463 – 493, Andrzej Friszke; „Rewolucja Solidarności 1980 – 1981”, Znak Horyzont, ISP PAN, ECS, Kraków 2014, ISBN 978-83-240-3001-9, 978-83-64091-18-6
  6. ↑ Teczka pracy KO „MJ”, nast. TW ps. „Komandor”, IPN Rz 0094/699
  7. ↑ Edward Wisz „Szara Eminencja” w: „NOWINY RZESZOWSKIE” z dnia 12 lutego 1982 r. Nr 30 (10243)/1982
  8. ↑ Ibidem
  9. ↑ W czasie wyborów przewodniczącego Komisji Krajowej „Solidarności” głosował – jak cała grupa delegatów związanych z KOR-em - na Andrzeja Gwiazdę.
  10. ↑ Andrzej W. Kaczorowski; Internowania uczestników ruchu solidarnościowego na wsi w: Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, IPN, Warszawa 2016
  11. ↑ IPN Rz 052/986 (7974/III) -7
  12. ↑ „Alfa”IPN KR 010/12075 (15227/II), „Beta” IPN KR 010/12064 (15475/II), „Ziemia” IPN Rz 043/1076 (16836/II t. 1-2,4), „Robotnik” IPN Rz 044/274 (17440/II), „Wódz” (IPN Rz 043/1164 (17048/II), „Solidarność Wiejska” IPN Rz 053/59 (250/IV), „Azymut” IPN Rz 053/65 (244/IV), „Wiec” IPN Rz 043/1053 (16771/II), „Nonparel” IPN Rz 053/42 (278/IV), „Prowokator” IPN Rz 043/1055 (16780/II), „Klan”/„Związek” IPN Gd 003/166 , „Renesans”/„Mrowisko” IPN Gd 003/176, „Debata” IPN BU 0236/243, „Krzyż” Rz 17092 , „Konspiratorzy” IPN Rz 044/412 (17601/II), „Opór” IPN Rz 00163/13 (18344/II), „Pięść” IPN Rz 044/1107 (18352/II), „Pieczęć” IPN Rz 044/203 „Mogiła” Rz 19346 , „Relikt” IPN Rz 062/10 (268/IV), „Kora” IPN Rz 044/793 (18027/II), „Kokos” IPN Rz 044/921, „Azymut II” , Karta zagadnieniowa – KE „Jodła”, akta internowanego: IPN Rz 00147, IPN Rz 00112, IPN Rz 052/746 (7689/III), IPN Rz 56/255, karta EO-13-A, E-14
  13. ↑ KE „Prawnik II” Rz 18102, IPN Rz-00218
  14. ↑ Dariusz Iwaneczko; Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980 – 1989; IPN, Warszawa 2005
  15. ↑ Akta Terenowej Komisji Odwoławczej ds. Pracy w Rzeszowie nr Sprawy ZS00730/53/83 oraz Okręgowego Sądu Pracy i Ubezp. Społecznych w Rzeszowie, Nr akt P.537/83
  16. ↑ Teczka pracy TW ps.„Jaśmin” „Supon”, Rz 16810, 24111, IPN Rz-00102/1383 (16790/I) t. 2-3.
  17. ↑ Teczka pracy TW ps. „Ludwik”, Rz 17122, IPN Rz 001102/1347 (16740/I) t. II
  18. ↑ Dariusz Iwaneczko; Rzeszowska parafia pod specjalnym nadzorem SB w; „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944 – 1989”, IPN, Rzeszów 2013
  19. ↑ Relacja Tadeusza Kensy z roku 2009; maszynopis w zasobach archiwum IPN, Oddziału w Rzeszowie
  20. ↑ Odznaczenia dla byłych działaczy Studenckiego Komitetu Solidarności i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. prezydent.pl, 2019-05-07. [dostęp 2019-05-07].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Kensy&oldid=72956368”