Talal ibn Abd Allah

Talal I ibn Abd Allah (arab. طلال بن عبد الله, Ṭalāl ibn ‘Abd Allāh) (ur. 26 lutego 1909 w Mekce, zm. 7 lipca 1972 w Stambule) – król Jordanii od 20 lipca 1951 do 10 sierpnia 1952.

Talal ibn Abd Allah
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Jordanii
Okres

od 1951
do 1952

Poprzednik

Abd Allah I ibn Husajn

Następca

Husajn ibn Talal

Dane biograficzne
Dynastia

Haszymici

Data i miejsce urodzenia

26 lutego 1909
Mekka

Data i miejsce śmierci

7 lipca 1972
Stambuł

Ojciec

Abd Allah I ibn Husajn

Matka

Musbah bint Nasir

Rodzeństwo

Haja, Munira, Najif, Makbula

Żona

Zajn asz-Szaraf Talal

Dzieci

Husajn, Asma, Muhammad, Al-Hasan, Muhsin, Basma

Odznaczenia
Wielki Mistrz Orderu Al-Husajna Ibn Alego (Jordania) Wielki Mistrz Orderu Odrodzenia (Jordania) Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Jordanii Wielka Wstęga Orderu Niepodległości (Jordania) Krzyż Wielki Orderu Zasług Wojskowych (Hiszpania) Kollana Wielkiego Orderu Haszymitów (Irak) Order Dwóch Rzek I klasy (Irak)

Życiorys

edytuj

Był najstarszym synem króla Jordanii Abd Allaha I z dynastii Haszymidów. Początkowo kształcił się pod kierunkiem prywatnych nauczycieli, następnie studiował w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst, którą ukończył w 1929[1]. Po powrocie z Wielkiej Brytanii do Transjordanii nie objął żadnego stanowiska państwowego[1]. W latach 30. książę Talal zapadł na schizofrenię, zaczął również nadużywać alkoholu i zachowywać się agresywnie. Publicznie występował z krytyką brytyjskiej kontroli nad Transjordanią[1]. W latach 40. Talal strzelał w pałacu do żony, groził śmiercią swojemu nastoletniemu synowi. Po tym wydarzeniu został wysłany na leczenie do kliniki w Szwajcarii, a informacje o jego chorobie ukrywano przed społeczeństwem, które uważało Talala za potencjalnego reformatora[2]. W czasie II wojny światowej Abd Allah pozbawił chorego syna praw do tronu, następnie jednak zmienił decyzję[2].

20 lipca 1951 król Abd Allah został zamordowany w Jerozolimie. O sukcesji zdecydowała rada rodowa Haszymitów pod przewodnictwem regenta Iraku Abd al-Ilaha, z udziałem czołowych jordańskich polityków: Taufika Abu al-Hudy i Samira ar-Rifa’iego. Postanowiła ona, że Talal wróci do Ammanu i zostanie koronowany na króla, jednak abdykuje, gdy tylko jego syn Husajn ukończy edukację w Wielkiej Brytanii[2].

Król Jordanii

edytuj

Po objęciu tronu Talal zainicjował opracowanie liberalnej konstytucji. Przy jej tworzeniu współpracował z premierem Taufikiem Abu al-Hudą, który z pragmatycznych względów współdziałał z królem, chociaż nie sympatyzował z liberalnymi ideami. Według nowej ustawy zasadniczej władzę miał sprawować rząd złożony z ministrów i odpowiedzialny przed parlamentem, nie przed królem. Król zachowywał natomiast kontrolę nad jordańską dyplomacją, policją, wojskiem i administracją. Konstytucja została ratyfikowana przez parlament 1 stycznia 1952[3][4].

Wiosną 1952 zdrowie Talala gwałtownie się pogorszyło. Król odmawiał leczenia, zachowywał się w kompromitujący sposób w sytuacjach publicznych. Równocześnie brak oficjalnych informacji o jego chorobie sprawił, że w społeczeństwie pojawiły się teorie spiskowe o tym, że konserwatywni politycy pragną pozbyć się liberalnego władcy[4]. Obowiązki króla przejęła utworzona przez rząd Abu al-Hudy Rada Tronowa, która bezskutecznie usiłowała przekonać Talala do abdykacji. Rada Tronowa zaczęła obawiać się, że niestabilną sytuację w kraju wykorzysta wojsko do przeprowadzenia przewrotu na wzór niedawnej rewolucji Wolnych Oficerów w Egipcie. Wówczas Taufik Abu al-Huda zgłosił w parlamencie wniosek o uznanie króla za niezdolnego do sprawowania obowiązków z powodu choroby, który został jednomyślnie przyjęty[4]. Resztę życia Talal spędził w sanatorium w dzielnicy Ortaköy w Stambule[4].

Rodzina

edytuj

Był żonaty ze swoją kuzynką Zajn[1]. Para miała sześcioro dzieci:

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Robins P.: A History of Jordan. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 75-77. ISBN 978-0-521-59117-1.
  2. a b c Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 123-125. ISBN 978-83-7436-276-4.
  3. Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 125-126. ISBN 978-83-7436-276-4.
  4. a b c d Robins P.: A History of Jordan. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 80-82. ISBN 978-0-521-59117-1.
  5. Al-Hashimi Dynasty