Tall al-Ubajd
Tall al-Ubajd[1] – stanowisko archeologiczne w Iraku, które dało nazwę okresowi Ubajd - ostatniemu okresowi prehistorii w Mezopotamii.
Stanowisko edytuj
Stanowisko Tall al-Ubajd zlokalizowane jest ok. 6 km na zachód od starożytnego miasta Ur, na prawym brzegu Eufratu. Znajduje się tu jeden mały tell, długi na ok. 350 metrów i wysoki na 6-7 metrów[2].
Wykopaliska edytuj
Wykopaliska na stanowisku rozpoczął w 1919 roku Harry R. Hall z ramienia British Museum. W latach 1923-24 prace Halla kontynuował C. Leonard Woolley, odpowiedzialny za wykopaliska na sąsiednim stanowisku w Ur. W 1937 roku prace na stanowisku prowadzili Pinhas Delougaz i Seton Lloyd. Od tego czasu stanowisko nie było badane.
Odkrycia edytuj
W wykopie o wymiarach 30 x 2,1 m otworzonym w centrum tella odkryto dużą ilość znalezisk z późnego okresu Ubajd (Ubajd 4 i/lub 5): charakterystyczną malowaną monochromatycznie ceramikę, tłuczki z wypalanej gliny, fragmenty sierpów z krzemiennymi ostrzami, niewielkie wygładzone siekiery oraz figurki z terakoty.
Na południe od wykopu odkryto duże cmentarzysko, a w nim 94 pochówki. Na podstawie znalezisk grobowych ustalono, iż było ono użytkowane w fazach Ubajd 3 i 4 (ok. 5000-4300 p.n.e.).
Na północ od cmentarzyska i wykopu archeolodzy odkryli pojedynczą budowlę, która okazała się być dużą, stojącą osobno świątynią. Według odkrytej inskrypcji świątynię tą wznieść miał "Aanepada, król Ur, syn Mesanepady, króla Ur, dla (bogini) Ninhursag"[2]. Aanepada panował ok. 2500 r. p.n.e., a jego ojciec wymieniony jest w Sumeryjskiej liście królów wśród władców z I dynastii z Ur[3]. Świątynia wzniesiona została na czworokątnym, ceglanym tarasie o wymiarach 33 x 26 m, na którego szczyt wiodły schody. Niestety po samym sanktuarium nie pozostał żaden ślad. Teren wokół świątyni otoczony był grubym, owalnym murem, przez co całe założenie wykazuje wiele analogii do odkrytej w Chafadżi tzw. Owalnej Świątyni. U podstawy tarasu, po obu stronach schodów, Hall i Woolley odkryli wiele elementów dekoracyjnych, które najprawdopodobniej odpadły od fasady budynku. Wszystkie te obiekty znajdują się obecnie w British Museum. Na zbiór składa się osiem figurek byków wykonanych z miedzi i drewna, niewielkie gliniane główki ptaków i leopardów, duży miedziany panel (2,38 x 1,07 m) przedstawiający mitycznego ptaka Anzu chwytającego dwa jelenie, liczne gliniane „gwoździe”, których główki miały kształt kwiatów oraz fragmenty miedzianych kolumn zdobionych kamienną mozaiką.
Obecny stan stanowiska edytuj
6 czerwca 2008 roku jednodniowy rekonesans na stanowisku przeprowadzili brytyjscy i iraccy archeolodzy działający z ramienia British Museum[4]. W swym raporcie zwracają oni uwagę na duże uszkodzenia, jakich dokonała tu w 2003 roku armia iracka przekształcając tell w obiekt wojskowy ze stacją radarową na szczycie. Ślady prowadzonych tu wówczas prac ziemnych są wciąż dobrze widoczne na całym stanowisku. Śladów nielegalnych wykopalisk nie stwierdzono.
Przypisy edytuj
- ↑ zapis nazwy stanowiska według ustaleń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych, w: Nazewnictwo Geograficzne Świata, zeszyt 2 (Bliski Wschód), Warszawa 2004, s. 44.
- ↑ a b Jean Louis Huot, hasło Ubaid, w: Eric M. Meyers (wyd.), The Oxford..., s. 251.
- ↑ Piotr Michalowski, Sumerian King List, [w:] Mark Chavalas (edytor), The Ancient Near East - Historical Sources in Translation, Blackwell Publishing, Carlton 2006, s. 83.
- ↑ An Assessment of Archaeological Sites in June 2008: An Iraqi-British Project, s. 11. [dostęp 2011-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-01)].
Bibliografia edytuj
- Jean Louis Huot, hasło Ubaid, w: Eric M. Meyers (wyd.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, vol. V, Oxford University Press, New York - Oxford 1997, s. 251-252.
Literatura (wybór) edytuj
- Pinhas Delougaz, "A Short Investigation of the Temple at Al-‘Ubaid", Iraq 3 (1938), s. 1-11.
- Harry R. Hall i C. Leonard Woolley, Ur Excavations, vol. I (Al-‘Ubaid), Oxford 1927.