Wyrak karłowaty
Wyrak karłowaty[3] (Tarsius pumilus) – gatunek naczelnego ssaka naczelnego z rodziny wyrakowatych (Tarsiidae).
| Tarsius pumilus | |
| G.S. Miller & Hollister, 1921[1] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wyrak karłowaty |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1921 roku amerykańscy zoolodzy Gerrit Smith Miller i Ned Hollister nadając mu nazwę Tarsius pumilus[1]. Miejsce typowe to góra Rano Rano, południowy Celebes, Indonezja[1][4][5]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura USNM 219454) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej; okaz zebrany 31 grudnia 1917 roku przez Henry’ego Ravena[6][7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[8].
Etymologia edytuj
Zasięg występowania edytuj
Wyrak karłowaty występuje w środkowym i południowym Celebes (znany tylko z gór Rano Rano i Latimojong); populacje ewidentnie rozproszone na odosobnionych szczytach górskich[8].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) około 9,7 cm, długość ogona 20–21 cm; masa ciała samic 52–57,5 g, samców 48,1–50,1 g[11][12]. Najmniejszy z wyraków, o połowę mniejszy od wyraka filipińskiego. Ogon silnie owłosiony. Ma łapy z ostrymi pazurami oraz spiczaste trójkątne uzębienie.
Ekologia edytuj
Prowadzi nocny i nadrzewny tryb życia. Owadożerny.
Żyje w stabilnych, zwykle monogamicznych parach, rozmnaża się dwa razy w roku, ciąża trwa średnio 178 dni, młode rodzą się w maju i w listopadzie-grudniu. Młode samice towarzyszą rodzicom aż do osiągnięcia dorosłości, młode samce opuszczają rodzinę wcześniej.
Status zagrożenia edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c G.S. Miller & N. Hollister. Twenty new mammals collected by H. C. Raven in Celebes. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 34, s. 103, 1921. (ang.).
- ↑ a b M. Shekelle & A. Salim, Tarsius pumilus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 20121-2 [dostęp 2021-08-08] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 36. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tarsius pumilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-08].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tarsius pumilus G. S. Miller & Hollister, 1921. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-10]. (ang.).
- ↑ USNM 219454. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-09-10]. (ang.).
- ↑ R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 13, 2015. (ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 170–172. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 664, 1904. (ang.).
- ↑ pumilus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-10] (ang.).
- ↑ M. Shekelle, S. Gursky-Doyen & M.C. Richardson: Family Tarsiidae (Tarsiers). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 258–261. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 110. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia edytuj
- A. harmani: Tarsius pumilus. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-05-12]. (ang.).