Wikipedia

Tbilisi (1981)

Tbilisi (თბილისი), poprzednio R-15 i Konotop – radziecki, następnie ukraiński i ostatecznie gruziński kuter rakietowy – wodolot projektu 206MR (w kodzie NATO: Matka). Wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w 1981 roku pod oznaczeniem R-15. W 1997 roku został przekazany Ukrainie, otrzymując nazwę „Konotop”, po czym w 1999 roku został przekazany Gruzji, wchodząc do służby pod nazwą „Tbilisi”. Nosił numer burtowy 302. Był jednym z dwóch kutrów rakietowych marynarki Gruzji podczas wojny rosyjsko-gruzińskiej w sierpniu 2008 roku, w trakcie której został zatopiony w Poti.

Tbilisi
Ilustracja
„Tbilisi” w 2004 roku
Klasa

kuter rakietowy

Typ

Wichr

Projekt

206MR

Oznaczenie NATO

Matka

Historia
Stocznia

Stocznia Środkowonewska w Leningradzie

 Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa

R-15

Wejście do służby

29 października 1981

 Siły Zbrojne WNP
Wejście do służby

grudzień 1991[a]

 Marynarka Wojenna Ukrainy
Nazwa

Konotop

Wejście do służby

12 sierpnia 1997

 Siły Morskie Gruzji
Nazwa

Tbilisi

Wejście do służby

1999

Zatopiony

13 sierpnia 2008

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 230 t
pełna: 257 t

Długość

38,6 m

Szerokość

7,6 m kadłuba
12,5 m maksymalna

Zanurzenie

3,26 m

Napęd
3 silniki wysokoprężne o mocy 15 000 KM, 3 śruby
Prędkość

43 węzły

Zasięg

1450 Mm przy 14 w

Uzbrojenie
2 wyrzutnie woda-woda P-15M (2 pociski),
1 armata uniw. 76,2 mm AK-176,
1 armata plot. 30 mm AK-630
1 × IV wyrzutnia rakiet plot. bliskiego zasięgu Strieła 3 (16 pocisków)
Załoga

29

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Okręt należał do krótkiej serii 11 radzieckich kutrów rakietowych projektu 206MR zaprojektowanych w układzie częściowego wodolotu, z płatami jedynie pod przednią częścią kadłuba, zbudowanych w Stoczni Środkowonewskiej w Leningradzie na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, pod kryptonimem Wichr[1]. W kodzie NATO typ ten otrzymał oznaczenie Matka[2]..

Kuter R-15 został zbudowany jako dziewiąty z serii pod numerem budowy 250 i wszedł w skład floty 29 października 1981 roku[3].

Opis

edytuj

Wyporność standardowa okrętów proj. 206MR wynosiła 230 ton, a pełna 257 ton[4]. Długość wynosiła 38,6 m, szerokość kadłuba 7,6 m, a szerokość maksymalna razem z płatami 12,5 m[4]. Zanurzenie kadłuba wynosiło 2,1 m, ale zanurzenie maksymalne z płatami: 3,26 m[4]. Załoga liczyła 29 osób, w tym pięciu oficerów[4].

 
Zbliżenie nadbudówki, 2004 rok

Okręty były napędzane trzema silnikami wysokoprężnymi M-504 o mocy łącznej 15 000 KM, poruszającymi trzy śruby o stałym skoku[4]. Prędkość maksymalna wynosiła 43 węzły[4]. Zasięg przy prędkości 14 w wynosił 1450 mil morskich, a przy prędkości 37 w – 600 Mm[4].

Uzbrojenie

edytuj

Zasadnicze uzbrojenie stanowiły dwie nieruchome wyrzutnie pocisków manewrujących woda-woda, z dwoma pociskami P-15M Termit[1]. Uzupełniała je artyleria w postaci armaty uniwersalnej kalibru 76,2 mm AK-176[1]. Do samoobrony służył zestaw obrony bezpośredniej w postaci jednego sześciolufowego działka przeciwlotniczego kalibru 30 mm AK-630M z zapasem amunicji 3000 nabojów[1]. Uzbrojenie artyleryjskie było kierowane radarem MR-123/176 Wympieł[1]. Ponadto okręty miały czteroprowadnicową wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych bardzo bliskiego zasięgu samonaprowadzających się termicznie Strieła 3[1].

Okręty miały stację radiolokacyjną wykrywania celów Garpunt oraz radar nawigacyjny Don[1].

Służba

edytuj

Okręt wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR 29 października 1981 roku, pod oznaczeniem R-15 (ros. Р-15)[3]. Został wcielony do Floty Czarnomorskiej ZSRR[3]. Wchodził w skład 296 Dywizjonu Kutrów Rakietowych 41 Brygady Kutrów Rakietowych w Czornomorskiem[5]

Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku Flota Czarnomorska przez pewien czas wchodziła w skład sił zbrojnych Wspólnoty Niepodległych Państw. W listopadzie 1993 roku kuter R-15 trafił do remontu[3]. Po podziale Floty, 12 sierpnia 1997 roku kuter został przekazany Ukrainie i wszedł do służby w jej marynarce pod nazwą „Konotop” (Конотоп), od miasta[3]. Otrzymał numer burtowy U150[5].

 
„Tbilisi” zatopiony w Poti

Z powodów finansowych, okręt został odstawiony w oczekiwaniu na remont w stoczni Piersiej w Bałakławie[3]. Pod koniec 1997 roku na podstawie porozumienia Ukraina przekazała okręt Gruzji, po czym został on wyremontowany[3]. Został przekazany Gruzji po remoncie 30 czerwca 1999 roku[5][b]. Okręt wszedł do służby pod nazwą „Tbilisi” (gruz. თბილისი) od stolicy Gruzji, z numerem burtowym 302[5]. W sierpniu tego roku przeszedł do bazy w Poti[3]. Przekazano przy tym też cztery pociski P-15M[6].

W sierpniu 2003 roku „Tbilisi” wziął udział w rejsie międzynarodowego zespołu okrętów na Morzu Czarnym BLACKSEAFOR(inne języki), mającego na celu współpracę państw czarnomorskich, w tym z rosyjską fregatą „Pytliwyj”[7]

„Tbilisi” był jednym z tylko dwóch kutrów rakietowych – jedynych uderzeniowych okrętów marynarki Gruzji w 2008 roku, obok eks-greckiego kutra „Dioskuria”[8]. Brak informacji, żeby wzięły udział w starciu kutrów patrolowych z rosyjską marynarką podczas wojny rosyjsko-gruzińskiej 10 sierpnia 2008 roku[9]. Opuszczony „Tbilisi” został natomiast 13 sierpnia 2008 roku wysadzony w powietrze przez rosyjskie wojska przy nabrzeżu bazy w Poti, po czym spłonął i zatonął[5]. W 2009 roku wrak został sprzedany na złom[5].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Status Floty Czarnomorskiej po rozwiązaniu ZSRR był niejasny – weszła w skład sił zbrojnych Wspólnoty Niepodległych Państw, a rościły do niej pretensje Rosja i Ukraina. W 1997 roku doszło do podziału Floty pomiędzy oba państwa.
  2. ↑ Według Apalkow 2010 ↓, s. 208, remont zakończono 30 lipca 1999 roku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Apalkow 2010 ↓, s. 207.
  2. ↑ Pawłow 1997 ↓, s. 56.
  3. ↑ a b c d e f g h Apalkow 2010 ↓, s. 208.
  4. ↑ a b c d e f g Apalkow 2010 ↓, s. 206.
  5. ↑ a b c d e f Ракетный катер Р-15 [online], KCHF.RU [dostęp 2021-05-21] (ros.).
  6. ↑ Nałęcz 2008 ↓, s. 60.
  7. ↑ BLACKSEAFOR 2003. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
  8. ↑ Nałęcz 2008 ↓, s. 56, 60.
  9. ↑ Nałęcz 2008 ↓, s. 59.

Bibliografia

edytuj
  • Jurij Apalkow: Udarnyje korabli. Moskwa: Morkniga, 2010. ISBN 978-5-903080-40-3. (ros.).
  • Maciej Nałęcz. Morze Czarne – Rosja vs Gruzja. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 10/2008, październik 2008. Warszawa: Magnum X. 
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997 – 1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tbilisi_(1981)&oldid=73876159”