Teatry w Toruniu – instytucje teatralne znajdujące się w Toruniu.

Widownia Teatru im. Wilama Horzycy
Teatr Baj Pomorski

Tradycje teatru w Toruniu sięgają XVI wieku[1]. W II połowie XVII wieku rozwinęły się teatry szkolne, prowadzone przez Gimnazjum Akademickie oraz kolegium jezuickie[2]. Niewiele wiadomo o początkach działalności teatru jezuickiego, założonego jeszcze w I połowie XVII wieku. Obie szkoły wystawiały głównie sztuki religijne i antyczne[2]. Kolegium wystawiało sztuki z okazji rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego (wówczas o tematyce biblijnej bądź antycznej) oraz podczas karnawału[3]. Spośród scen szkolnych Prus Królewskich przełomu XVII i XVIII wieku scena toruńska cieszyła się największą renomą[4]. Pod koniec XVII wieku w Toruniu pojawiły się wędrowne trupy teatralne, jednak informacje o nich są szczątkowe. W 1684 roku w Toruniu wystąpiła trupa Hochdeutsche Compagnie, która przedstawiła widowisko z okazji zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem[5].

Największym i najważniejszym teatrem w Toruniu jest Teatr im. Wilama Horzycy. Mieści się on w budynku wzniesionym w 1904 roku przy placu Teatralnym, będącym najstarszym budynkiem teatralnym w mieście. Pierwotnie teatr nosił nazwę Stadttheater Thorn. W swoim założeniu miał on być bastionem kultury niemieckiej. W listopadzie 1920 roku, kilka miesięcy po powrocie Torunia do Polski, w gmachu teatru zaczął działać pierwszy polski teatr publiczny Państwowy Teatr Narodowy. Pierwszą wystawioną sztuką była Zemsta Aleksandra Fredry. W 1924 roku przy teatrze założono studio teatralne. W latach 1941–1942 gmach został przebudowany przez Niemców. W 1960 roku teatr przyjął nazwę imienia Wilama Horzycy, na cześć dyrektora teatru w latach 1945–1948. W 1991 roku teatr organizuje Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Kontakt”[6].

Podczas II wojny światowej w Domu Harcerskim przy ul. Piernikarskiej 9 mieścił się niemiecki Teatr Zamkowy. Od 1946 roku w budynku działa Teatr Baj Pomorski, do 1992 roku noszący nazwę Państwowy Teatr Lalki i Aktora „Baj Pomorski”. Założycielką teatru była Irena Pikiel-Samorewiczowa. Teatr został założony w październiku 1945 roku w Bydgoszczy, jednak siedem miesięcy później został przeniesiony do Torunia. Gmach teatru był przebudowywany w latach 50. XX wieku oraz w 2006 roku[7].

W styczniu 2014 roku założono Kujawsko-Pomorski Teatr Muzyczny, będący jedynym w województwie kujawsko-pomorskim teatrem prezentującym spektakle muzyczne[8].

W Toruniu działają również: Teatr Wiczy (od 1991 roku, pierwotnie działający w Brodnicy)[8], Plastyczny Teatr Symbolu (od 1991)[9] Teatr Vaška, Teatr Impresaryjny „Afisz”[8], Teatr „Scena Młodych Studio ’P’” (w ramach Młodzieżowego Domu Kultury)[10]. W latach 1950–2019 działał również Teatr Lalek „Zaczarowany Świat”[8][11].

Spośród festiwali w Toruniu odbywają się: Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Kontakt” (co dwa lata), Alternatywne Spotkania Teatralne „Klamra”, Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek „Spotkania”, Toruńskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora (corocznie)[8][12].

Przypisy

edytuj
  1. Teatry Toruńskie [online], toruntour.pl [dostęp 2024-10-11].
  2. a b Salmonowicz 1996 ↓, s. 348.
  3. Salmonowicz 1996 ↓, s. 348–349.
  4. Salmonowicz 1996 ↓, s. 349.
  5. Salmonowicz 1996 ↓, s. 350.
  6. Teatr im. Wilama Horzycy [online], toruntour.pl [dostęp 2024-10-11].
  7. Teatr Baj Pomorski [online], toruntour.pl [dostęp 2024-10-11].
  8. a b c d e Teatry, Muzyka [online], turystyka.torun.pl [dostęp 2024-10-11].
  9. Zmarł Roman Rok, malarz, nauczyciel i twórca Plastycznego Teatru Symbolu. [online], encyklopediateatru.pl, 23 października 2019 [dostęp 2025-01-26].
  10. Historia MDK [online], mdktorun.pl [dostęp 2024-10-11].
  11. Toruń. Koniec Teatru Lalek Zaczarowany Świat? [online], e-teatr.pl, 8 października 2019 [dostęp 2024-10-11].
  12. Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek ,,Spotkania” [online], bajpomorski.pl [dostęp 2024-12-21].

Bibliografia

edytuj
  • Stanisław Salmonowicz, Kultura umysłowa Torunia między barokiem a oświeceniem, [w:] Marian Biskup (red.), Historia Torunia. Między barokiem i oświeceniem (1660–1793). Tom II. Część III, Toruń: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1996.