Thripida
Thripida – nadrząd owadów z infragromady nowoskrzydłych.
| Thripida | |
| Fallén, 1814 | |
| Okres istnienia: karbon–dziś | |
 Limothrips cerealium z rzędu wciornastków | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Dicondylia |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | Paraneoptera |
| Nadrząd |
Thripida |
Owady te charakteryzują się kłująco-ssącym, asymetrycznym aparatem gębowym, w którym prawa żuwaczka uległa redukcji, a lewa przekształceniu w sztylet. Funkcję przekłuwającą pełnią również przekształcone w sztylety żuwki wewnętrzne. Skrzydła wyposażone są w strzępiny z długich włosków. Przednia żyłka kubitalna w skrzydle przednim jest nierozgałęziona lub w ogóle niewyróżnialna. Stopy u owadów dorosłych wyposażone są w przylgi o formie wysuwalnych w przód pęcherzyków[1].
Filogeneza Thripida wg Nel et al., 2014[1]
|
Przedstawiciele nadrzędu znani są w zapisie kopalnym od karbonu. Stosowany przez Wiszniakową w 1981 i Żerihina w 2002 podział Thripida na wciornastki i Lophioneurida został zmodyfikowany w 2007 roku przez Nel, Azara i Nel na podstawie analiz kladystycznych i nowych odkryć[2]. Według nowej klasyfikacji do Thripida zalicza się współczesne wciornastki oraz wymarłe Zoropsocidae (łączone z wciornastkami w Panthysanoptera), Lophioneurida i Westphalothripidesidae. Te ostatnie znane są tylko z pojedynczego odcisku skrzydła, stąd nie jest jasne czy przedstawiciele tej grupy również mieli aparat gębowy jak w opisie[1][3].
Według hipotezy Grinfelda asymetryczny aparat kłująco-ssący mógł powstać jako adaptacja do wysysania ziaren pyłku, gdyż przebicie ich twardej ścianki wymaga dużej siły, którą łatwiej skumulować przy użyciu pojedynczego sztyletu[4][1]. Taki sposób odżywiania wykorzystuje 6 z 9 współczesnych rodzin, a z permu znane są ślady podziurawionych zarodników roślin, które wiąże się z Thripida, gdyż żadna inna znana grupa zwierząt z tego okresu nie odżywiała się w ten sposób[1]. Według hipotezy proponowanej w 1980 przez Mounda i współpracowników wciornastki były pierwotnie grzybożerne i miały słabo rozwinięty mechanizm ssący[5][1]. Nie współgra jednak z nią fakt pojawienia się wciornastków w triasie, w czasie różnicowania się roślin szerokolistnych[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Patricia Nel, Axel P. Retana-Salazar, Dany Azar, André Nel, Di-Ying Huang. Redefining the Thripida (Insecta: Paraneoptera). „Journal of Systematic Palaeontology”, 2014. DOI: 10.1080/14772019.2013.841781.
- ↑ Patricia Nel, Dany Azar, André Nel. A new ‘primitive’ family of thrips from Early Cretaceous Lebanese amber (Insecta, Thysanoptera). „Cretaceous Research”. 28, s. 1033-1038, 2007. DOI: 10.1016/j.cretres.2007.02.003.
- ↑ Patricia Nel, Dany Azar, Jakub Prokop, André Nel. From Carboniferous to Recent: Wing venation enlightens evolution of thysanopteran lineage. „Journal of Systematic Palaeontology”. 10 (2), s. 385–399, 2012. DOI: 10.1080/14772019.2011.5985781.
- ↑ E.K. Grinfeld. The feeding of thrips on pollen of flowers and the origin of asymmetry in their mouthparts. „Entomological Review”. 38, s. 715–720, 1959.
- ↑ L.A. Mound, B.S. Heming, J.M. Palmer. Phylogenetic relationships between the families of Recent Thysanoptera. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 69, s. 111–141, 1980.