Tojad mocny kosmaty

Tojad mocny kosmaty (Aconitum firmum subsp. maninense) – podgatunek tojadu mocnego, rośliny należącej do rodziny jaskrowatych. Endemit Karpat Zachodnich. Występuje w Górach Strażowskich, Tatrach i Rowie Podtatrzańskim. W Polsce występuje w Tatrach nad Morskim Okiem, nad Rybim Potokiem, w Dolinie Pięciu Stawów, na Kobylarzu oraz w Rowie Podtatrzańskim między Murzasichlem a Małym Cichem[4][5].

Tojad mocny kosmaty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

tojad

Gatunek

tojad mocny

Podgatunek

tojad mocny kosmaty

Nazwa systematyczna
Aconitum firmum subsp. maninense (Skalický) Starm.
Thaiszia 10: 125 2000-2001 publ. 2001[3]

Morfologia

edytuj
Łodyga
Wzniesiona, osiąga wysokość do 150 cm[4].
Liście
5-dzielne, złożone z szerokich odcinków[4].
Kwiaty
Kwiatostan znajdujący się na górnej części łodygi składa się z grona. Szypułki kwiatowe odstające, gruczołowato owłosione. Podkwiatki lancetowate. Działki kielicha niebieskie. Hełm półkulisty, 1,5 raza wyższy niż szerszy, gruczołowato owłosiony[4].
Owoc
Mieszek zawierający liczne drobne nasiona[4].

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n=32[4].
Siedlisko
Występuje w żyznej buczynie karpackiej Dentario galndulosae-Fagetum oraz w ziołoroślach górskich ze związku Adenostylion[5].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Podgatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001 r.) w kategorii VU (narażony); 2014r.: w kategorii EN (zagrożony)[6] oraz na polskiej czerwonej liście w tej samej kategorii[7]. W Czerwonej Księdze Karpat Polskich posiada kategorię VU. Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-25] (ang.).
  3. The Plant List. [dostęp 2013-09-20].
  4. a b c d e f Mitka J. 2008. Tojad kosmaty. s. 66-67. W: Czerwona Księga Karpat Polskich, Kraków 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  5. a b Mitka J. 2001. Tojad maniński. s. 132-133. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
  6. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  7. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.